SİYASİ DÜŞÜNCELER TARİHİ

Egemenlik bağımsızdır, birdir, mutlaktır ve ondan daha üstün bir erk yoktur. Hiçbir yükümlülük altında olmayan egemen, tüm siyasal iktidarı, tüm kamusal gücü elinde toplamıştır ve ülkede onu sınırlayabilecek bir başka güç yoktur.

Egemen, egemenliğinin özelliklerinden ötürü yasama hakkını elinde bulundurur. Bundan sonra gelen haklarının başında, yaptığı yasaların iyi bir biçimde uygulanmasını sağlamak (yani yürütme gücü) ve bu yasalarla ya da olaylarla ilgili olarak ortaya çıkabilecek bütün anlaşmazlıkları dinleyip karara bağlamak (yani yargı gücü) gelir.

John Locke (1632-1704), tıpkı Thomas Hobbes gibi bir devrim dönemi düşünürüdür; yine onun gibi bir devrimden, yani 1688 Devrimi’nden etkilenerek siyasal kuramını ortaya koymuştur. 1690 yılında yayımlanan Yönetim Üzerine İki İnceleme adlı kitabında sergilediği devlet modeliyle, büyük ölçüde, devrimden sonra Ingiltere’de kurulan siyasal yapıyı teorik olarak doğrulamayı amaçlamıştır.

1640 Devrimi’nin son yıllarında ortaya çıkan ve iktidarı ele geçiren Cromwell tarafından bastırılan iki siyasal hareketten ilki olan Düzleyiciler (Levellers) hareketinin önderleri John Lilburn ve Richard Overton’dur.

XVII. yüzyılda İngiltere’de ortaya çıkan ve Anglikan kilisesini Katolikliğin kalıntılarından arındırmayı amaçlayan dinsel öğreti ve reform hareketine Püritenlik adı verilir. Yaşamın dinsel ve ahlaki ilkelerine göre düzenlenmesinin savunan Püritenliğin köktenci gruplarından biri, bugün ABD’de varlığın sürdüren Quaker mezhebidir.

Hobbes’a göre, insanda, hayvanda bulunmayan iki özellik vardır: konuşmak ve geleceği düşünmek. Konuşma doğal değildir. İnsan, sözcükleri keyfi ve iradi bir biçimde oluşturarak konuşmayı yaratır. Konuşma sayesinde de aklını geliştirir, neden sonuç ve sonuç neden ilişkisi kurar.

İnsanlar doğa durumunda eşittirler. Bu aynı zamanda, öldürebilme eşitliğidir. Bu doğal eşitlik amaçlara erişme umudunun eşitliğini doğurur. Eşitliğin ve rekabetin sonucu karşılıklı bir güvensizliktir. Bu durumların hepsi savaş durumunu doğuran nedenler zinciri olarak da adlandırılır. Yukarıda ifade edilen üç ifade de doğrudur Hobbes’a göre.

Egemenlik, halk için değildir. Egemenlik devlete içkindir, devletin özünü oluşturur. Egemen erk de süreklidir. Egemen erk bölünmezdir ve buna aynı zamanda bölünmezlik ilkesi adı verilir. Bu nedenle sadece II ve III ifadeleri doğrudur.

John Locke (1632-1704), tıpkı Thomas Hobbes gibi bir devrim dönemi düşünürüdür. Yine onun gibi bir devrimden, yani 1688 Devrimi’nden etkilenerek siyasal kuramını ortaya koymuştur.

İlk bakışta salt bir iktidar değişimi gibi görünen 1688 Devrimi’nin çok ciddi sonuçları olmuştur. Bu sonuçları üç başlık altında toplamak mümkündür. Bu başlıklar sırasıyla, dinsel, ekonomik ve siyasal alanlardır.

John Locke, olması gereken siyasal yapıyı oluşturduktan sonra, bu yapının tiranlaşma koşullarını ve sonuçlarını ele alır. A, B, C ve D şıkları, Locke’ın meşruluğun yitirilmesi anlamına gelen durumlar olarak nitelendirilir. Lakin kralın görevini ihlal etmesi ya da yerine getirmemesi yüzünden yasaların uygulanamaması doğru bir cevap olabilirdi.

1640 Devrimi’nin son yıllarında ortaya çıkan ve iktidarı ele geçiren Cromwell tarafından bastırılan hareketlerden birisi olan Kazıcılar hareketi eşitlikçi düşünceleriyle Jean-Jacques Rousseau’nun, hatta Karl Marx’ın habercileri gibidir.

Bir toplumda, bir toplulukta ya da bir mecliste çoğunluğun kararının geçerli olarak kabul edilmesine çoğunluk ilkesi adı verilir. Locke’un deyişiyle, ‘bir topluma katılmakla çoğunluğa karar verme ve uygulama hakkını tanımak aynı şeydir.’