SİYASİ DÜŞÜNCELER TARİHİ

XVII. yüzyıl düşünürlerinden Thomas Hobbes, ortaya koyduğu çeşitli düşüncelerle gerçekte modern devleti betimlemektedir. Hatta, bu modern devlet, totaliter değilse de otoriter biçimde düzenlenmiştir. Bunun temel nedeni, egemenin elinde bulundurduğu egemenlik erki hiç bir şekilde sınırlandırılmadığından dolayıdır.

1688 yılında II. Mary ve III. William'ın çok fazla direnişle karşılaşmadan İngiltere tahtına geçmeleri, tarihçiler tarafından "Şanlı Devrim" diye adlandırılmaktadır. Bu sürecin uzun vadede İngiltere'ye etki etmiş ekonomik sonucu Sanayi Devrimi olarak karşımıza çıkmaktadır. B ve C şıkları, ekonomideki kısa vadedeki sonuçlarıdır. Bunların uzun vadedeki sonucu, sorunun da doğru yanıtı olan A  şıkkıdır. D ve E şıkları tamamen politik sonuçlardır.

Eşitlikçi düşünceleriyle Jean-Jacques Rousseau, hatta Karl Marx'ın bir anlamda öncülleri olan ve mülksüzlerin çıkarlarını temsil ettikleri hareketleriyle bir tür kırsal komünizme geçme çabası içinde olan 'Kazıcılar' hareketinin en önemli önderi Gerrard Winstanley'dir.

John Locke, devletin doğru anlaşılması ve kaynağından türetilmesi için insanların doğada ne durumda olduklarına bakılması gerektiğini belirtip, tarihsel olmayan bir durumu kurgulamaktadır. Ona göre rasyonel olan insanlar, doğaya uygun bir yaşam sürerler. Locke, doğa durumunu daha iyi anlatabilmek için onu başka kavramlarla ilişkilendirir. Özgürlük, bu kavramlardan birisidir.

John Locke'un, kurgusal bir şekilde tasarladığı toplum sözleşmesinde; kadınlar, yabancılar, çocuklar, deliler yanında yoksullar ve emekçilerden oluşan mülksüzlerin de sözleşmeye dahil edilmedikleri görülmektedir. Locke'a göre bunun temel nedeni, devletin kuruluş amacının mülkiyetin korunması amacı taşımasıdır.

John Locke, 1688 Devrimi ile İngiltere'de kurulan siyasal yapının her an bir tiranlaşmaya dönüşebileceğini ve böyle bir durumu saptama hakkının halkta olduğunu belirtirken, bu tehlikeli dönüşüme neden olabilecek etmenin Yürütme gücünden kaynaklandığını ileri sürmektedir.

Stuart Hanedanlığı 1603’te İngiltere tahtına çıkmıştır. Bu hanedanın ilk iki kralı, I. James ve I. Charles “kralların kutsal hakkı” kuramını benimsemişlerdir. Dolayısıyla mutlak monarşik bir eğilim göstermişlerdir. Onların bu eğilimi 1640 Devrimi olarak bilinen ancak dokuz yıl boyunca bir iç savaş şeklinde süren olayların da kökenini oluşturmuştur.

Verilen bilgiler Thomes Hobbes’i tanımlamaktadır. Hobbes, devletin ne olduğunun ve nasıl işlediğinin anlaşılabilmesi için “ayrıştırıcı- birleştirici” yöntemin kullanılması gerektiğini belirtir. Kendi deyişiyle “bir şeyi anlayabilmek için, onu oluşturan parçalardan hareket edilmelidir.” Daha açıkçası, bir saatin nasıl işlediğinin kavranabilmesi amacıyla gerçekleştirilen işlem devlete de uygulanmalıdır.

Doğru seçenek E seçeneğidir. Hobbes, betimlediği doğa durumunun mantıksal bir varsayım, bilimsel bir kurgu olduğunun altını çizer. Ancak yine de ona belli bir tarihsellik, bir gerçeklik de atfeder. Çağındaki “vahşi ulusların” ya da “eski halkların” yaşamlarının doğa durumuna denk düştüğünü, hatta iç savaş içindeki bir ülkenin de doğa durumuna örnek teşkil ettiğini yazar. Bu bakımdan doğa durumu, insanları düzene sokup barışı gerçekleştirecek merkezî bir iktidarın, bir egemenin olmadığı bir ortamdaki insanların yaşam koşullarının kapkara bir tablo şeklinde sergilenmesidir.

Doğru cevap D şıkkıdır. Toplum sözleşmesi, tarihsel bir gerçekliğe sahip değildir. Hobbes, sözleşmeyi açıklarken insanların “demişçesine” birleşip devleti kurduklarını belirterek bu sözleşmenin zımni (örtük) bir nitelik taşıdığını vurgulamıştır. Dahası, toplum sözleşmesi, doğa durumu gibi bir kurgudur.

Doğru cevap E şıkkıdır. Egemen, yasama gücüne sahiptir, yani yasa yapar ve fakat yaptığı yasalarla bağımlı değildir. Yasa yapıcı egemen, egemenliğin gereği olarak kendisinden üstün bir gücü kabul edemeyeceğinden yasalarla sınırlandırılamaz.

Hobbes’e göre uyruklar egemene mutlak itaat ile yükümlüdür. Ancak bu yükümlülük çeşitli durumlarda ortadan kalkar. Bunlardan biri uyruğun savaşta tutsak düşmesi ve başka bir egemene boyun eğmek zorunda kalmasıdır. Doğru cevap B şıkkıdır.

John Locke (1632-1704), tıpkı Thomas Hobbes gibi bir devrim dönemi düşünürüdür; yine onun gibi bir devrimden, yani 1688 Devrimi’nden etkilenerek siyasal kuramını ortaya koymuştur. 1690 yılında yayımlanan Yönetim Üzerine İki İnceleme adlı kitabında sergilediği devlet modeliyle, büyük ölçüde, devrimden sonra İngiltere’de kurulan siyasal yapıyı teorik olarak doğrulamayı amaçlamıştır.

Özellikleri verilen siyasal hareket Diggers (Kazıcılar) hareketidir. En önemli önderi Gerrard Winstanley olan mülksüzlerin çıkarlarını temsil eden Kazıcılar hareketi, topraklarından çıkarılmış bir kır proleteryası üyelerinin, doğrudan eylem yöntemiyle bir tür tarımsal komünizme geçme çabasıydı.

Locke’a göre özgürlüğün sınırları pozitif hukukla değpil, doğal yasayla belirlenir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Locke, bir devletin farklı şekillerde örgütlenebileceğini kabul etse de onun tercihi bir tür karma modeldir. Gerçekte bu model, 1688 Devrimi ile İngiltere’de hayata geçirilen modeldir. Locke, bu modelde devlette üç gücün bulunduğunu söyler. Bu güçler; yasama gücü, yürütme gücü ve fedaratif güçtür.

Devrim ve iç savaş yıllarını İngiltere dışında geçiren Thomas Hobbes, De Cive (Yurttaş Üzerine) ve Leviathan adlı yapıtlarıyla kendisinden önce hiçbir düşünürün başaramadığı bir işi gerçekleştirip siyaset bilimini (ya da kendi deyişiyle siyaset felsefesini) kurduğunu ileri sürer.

Hobbes, devletin ne olduğunun ve nasıl işlediğinin anlaşılabilmesi için “ayrıştırıcı-birleştirici” yöntemin kullanılması gerektiğini belirtir. Kendi deyişiyle “Bir şeyi anlayabilmek için, onu oluşturan parçalardan hareket edilmelidir”.

İnsanlar doğa durumunda eşittirler. Ancak bu doğal eşitlik, herkesin aynı oranda bedensel ve zihinsel güce sahip olması demek değildir. Doğal eşitlik, insanların birbirlerini öldürebilme eşitliğidir. Doğal eşitlik, amaçlara erişme umudunun eşitliğini doğurur. Bunun anlamı, haz peşinde koşup aynı şeylere arzu duyan insanların birbirleriyle sürekli bir rekabet dolayısıyla bir düşmanlık içinde bulunmalarıdır. Eşitliğin ve rekabetin sonucu karşılıklı bir güvensizliktir. İnsanların kendi zihinsel yetilerinden ve akıl yürütmelerinden eşit derecede memnun olmaları, savaşın son nedenini yaratır. Her insan kendi düşüncelerinin doğru olduğunu kabul eder ve bu yüzden kendisini diğerlerinden üstün görür. İçgüdüler ise savaş durumunu doğuran nedenler zincirinde yer almamaktadır.

Hobbes’a göre “doğal yasa, akılla bulunan ve insanın kendi yaşamı için zararlı ya da yaşamını koruma yollarını engelleyici olanı yasaklayan bir genel kuraldır.” Barışın elde edilmesi için ne yapılmasını da öğütleyen doğal yasalar, Tanrı’dan ya da tanrısal bir güçten kaynaklanmazlar; dahası fiziksel bir zorlama gücüne de sahip değillerdir. İnsanı sadece vicdanen bağlayabildikleri için gerçekte ahlaki kurallardır.