SİYASİ DÜŞÜNCELER TARİHİ

XIV. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Rönesans, XV. yüzyılın ikinci yarısından itibaren dinde yenilenme olarak Reform ile iç içe geçerek genel olarak Avrupa'ya, özel olarak dine ve siyasete yepyeni bir görünüm kazandırmıştır. Bu görünümün en önemli sonucu Kilise ile krallar arasındaki mücadeleden krallar kesin olarak zaferle ayrılmaları olmuştur.

Papalığın dinsel alanda yetkilerini sınırlandıran, dünyevi iktidarını kabul etmeyen, kralın ve ona bağlı yöneticilerin Papalık buyruklarına uyma yükümlülüğünü ortadan kaldıran Gallikanizm, Fransa'da ortaya çıkmıştır.

Aşağıdaki açıklamalardan hepsi, Machiavelli'nin, "Kilise, Ulusal Din ve Siyaset" ilişkisi içinde savunduğu görüşler arasında yer almaktadır.

1. Dini siyasetin ve dolayısıyla tamamen devletin hizmetinde olmalıdır.

2. Dinin teolojik anlamı üzerinde durmaya gerek yoktur. Zira o, salt sosyolojik bir ögedir. 

3. Din bir amaç değil, tamamen bir araçtır. 

4. İyi yasalar ve iyi silahlar yanında bir devletin sacayağını iyi bir din oluşturur.

Genel Tabakalar Meclisi olarak Etat Generoux başlangıçta iki temel feodal tabakanın, soylular ile din adamlarının temsilcilerinden oluşuyordu. İlk kez Güzel Philippe, 1302’de, ilk iki toplumsal tabakanın yanında (halkı ifade eden ama temsilcileri genellikle burjuvalar arasından seçilen) üçüncü tabakayı, yani tiers état’yı da toplantıya çağırdı. Böylece her üç tabaka temsilcilerinin genellikle ayrı oturumlarının olduğu États Généraux ortaya çıkmış oldu.

VIII. Bonifacius’un en önemli savunucusu, 1295’te Bourges piskoposluğuna atanan Aegidius Colonna Romanus’tur.

İnsanların kendi gereksinimlerini karşılayarak yeterlilik içinde yaşamalarının yanı sıra, iyi yaşamalarını da mümkün kılan, yeterli yaşam için gerekli olan her şeyin üretilip mübadele edildiği, bu bakımdan tümüyle dünyevi olan mükemmel toplumdur. İnsanları bir toplum içinde birleşmeye iten tek neden gereksinimlerin karşılanmasıdır. Bu nedenle de doğal olarak topluca yaşayan insanlar, aile ve köy aşamasından geçip gereksinimlerin tam olarak karşılandığı mükemmel toplum biçimi olan siyasal topluma, yani civitas’a ulaşırlar. Bu bakımdan siyasal toplum, doğal toplumsallık eğilimi taşıyan insanların akıllarını kullanıp doğaya öykünerek gerçekleştirdikleri yapay bir bütün olma özelliği de gösterir. Mükemmel toplum başlıca altı bölüm ya da meslek dalından oluşur.

Parisli Jean’ın ortaya koyduğu düşünceleri birkaç maddede özetlemek mümkündür:

 Kilise’nin başındaki papanın dünyevi iktidarlar ve mülkler üzerinde hakkının bulunduğunu İsa’ya dayandıran görüşler, kutsal yazılarla bağdaşmamaktadır. Kutsal yazılara göre, “ne papa kılıcını imparatordan ne de imparator kılıcını papadan almıştır.” Demek ki iki iktidarın yetki alanları birbirinden tümüyle ayrıdır. İmparatorun ya da kralın iktidarı Tanrı tarafından geliyorsa da burada bir aracı vardır. Bu aracı, Kilise değil, halktır. Bu bağlamda, Kilise’nin ruhani görevlerini yerine getirebilmek için dünyevi alanda sahip olduğu mal ve mülkleri, tabii ki kralın güvencesi altındadır. Ama kral, kamusal çıkar amacıyla bunları denetlemek ve vergilendirmek hakkını elinde bulundurur. Papa, tıpkı kral gibi kendi yetki alanı içinde sınırlıdır. Daha açıkçası ruhani iktidar yalnız papaya değil, bütün Kilise’ye verilmiştir. Bu nedenle, “dünyanın Roma’dan papadan büyük olması gibi, Kilise Genel Kurulu da tek başına olan papadan büyüktür.” Gerek papa, gerek kral, kendi alanlarında mutlak egemen değillerse de her biri diğerine karşı kendi alanı içinde üstün konumdadır. Bir başka deyişle, papa ruhani konularda kraldan, kral da dünyevi konularda papadan üstündür. Yanlış şeçenek; Plenitudo potestatis’i savunan Viterbolu Jacobs’un papalık savları üzerine düşüncesidir.

Bir siyasal düşünür olmaktan çok İtalya’nın ve Avrupa’nın en büyük ozanlarından biri sayılan Floransalı Dante Alighieri (1265­1321) aynı zamanda çok fırtınalı bir siyasal yaşam süren, siyasal bir figürdür. İmparatorlar ve papalık arasındaki çatışmalarda imparatorluktan yana tavır koyması nedeniyle hayatı sürgünde geçmiştir. Plenitudo potestas savını çürütmeye çalışmıştır. Ona göre; devlet amacı bakımından kiliseden bağımsızdır, iki iktidar birbirine karışmamalıdır ve devletin oluşumunda kilisenin bir rolü yoktur.

                                      

İngiltere’de krallık ile Papalık arasındaki mücadeleler sürecinde ortaya çıkan, başlangıçta Katolik dinine bağlı olmakla birlikte, Roma Kilisesi’ni reddederek Canterbury başpiskoposluğu çevresinde örgütlenen ulusal kiliseler birliğinin adıdır. XVI. yüzyılda şekillenen Book of Common Prayer (Toplu DuaKitabı)’nın belirlediği inanç ve ibadet kuralları geçerlidir. Genel olarak Katoliklik ile Protestanlık arasında, bir tür reform geçirmiş Katoliklik olarak orta yolcu bir din anlayışına sahiptir. Bu nedenle de yer yer Katolikliğe, yer Protestanlığa yaklaşabilen, çok çeşitli türden esnek inançlara ama her hâlükârda ulusal bir niteliğe sahiptir.

Katolik anlayışa göre, rahipler tarafından, herhangi bir karşılık beklemeksizin, inananlara verilen ve ilgilinin günahlarının affedildiğini gösteren belgeye ‘endüljans’ denir. Belge, ilkesel olarak ücretsiz olsa da belge verilen kişilerin bunun karşılığında kiliseye bağışta bulunmasına bir engel olmadığından, giderek Kilise’nin belge ticaretine başladığı eleştirisi gündeme gelmiştir.

Sözcük anlamı, “vaftizsizler” anlamına gelse de “yeniden vaftizciler” (baptise, vaftiz anlamına gelmektedir) demek daha doğrudur. Çünkü Anabaptistler, vaftizin kendisine değil, bebekleri vaftiz ederek cemaate kabul eden Katolik biçimine karşı çıkıyorlardı. Bu nedenle inananlar topluluğuna katılan yetişkinleri yeniden vaftiz ediyorlardı. Anabaptistler Hristiyanlığın başlangıç dönemindeki eşitlikçi, cemaatçi saflığı yeniden diriltmek istiyorlardı. Bu nedenle küçük, kolektif hayat süren topluluklar olarak bugün daha çok ABD’de ve Kanada’da varlıklarını dışa kapalı bir biçimde sürdürmektedirler.

İktidarı ele geçirmek ve sürdürmek için, yani amaç iktidar olmak üzere, ahlaksal anlamı ve sonuçlarına bakmaksızın her tür aracın kullanılabileceğini, hatta kullanılması gerektiğini kabul eden, bundan ötürü de iktidar mücadelelerinin ve genel olarak siyasetin ahlakla ilişkisini kesen yaklaşımlara verilen genel nitelemeye ‘makyavelizm’ adı verilir.

                                            

Machiavelli, özellikle Discorsi’de ortaya koyduğu düşünceleriyle cumhuriyetçiliğin “erken bir kuramcısı” olarak kabul edilir.

Papalık ile dünyevi yönetimlerin çatışması, XII. yüzyılın ikinci yarısından itibaren imparatorlar üzerinden başladı Doğru Cevap B’dir

Aforoz: Terim Yunanca kaynaklı olup sınırlamak, belirlemek, tanımlamak, sürgün etmek, dışlamak gibi anlamlara gelmektedir. Doğru Cevap C’dir

Viterbolu Jocobus, krallıklar ve kilise arasında ki iktidar savaşlarında papalık savunucusudur. Doğru Cevap C’dir.

Padovalı Marsilius, devletin Kilise üzerindeki üstünlüğü savını açıkça dile getiren ilk düşünürdür. Doğru Cevap A’dır

İmparatorluk ve papalık arasındaki çatışmalarda imparatorluktan yana tavır koymuş ve De Monarchia (Monarşi Üzerine) adlı bir kitap da kaleme almış düşünür Dante Alighieri’dir Doğru Cevap E’dir

Ockhamlı Wiliam, iman konusunda papaya mutlak bir yetki vermek, “Kutsal Kitap’ın Hristiyanlara tanıdığı özgürlüğü yok etmek, bütün Hristiyanları köle konumuna indirgemek anlamına geldiğini savunur. Doğru Cevap D’dir.

İtalya’da Padova’nın burjuva kökenli bir ailesinin üyesi olarak dünyaya gelen Marsilius (1275-1280) da imparator-papa çatışmaları içinde imparatorluk yanlısı düşünürlerdendir. Başyapıtı Defensor Pacis’i (Barış Savunucusu) 1324’te tamamlamıştır Doğru Cevap C’dir