SİYASİ DÜŞÜNCELER TARİHİ

Auctoritas terimi, iktidarın bir şeyi yapabilme, uygulama gücü anlamında olduğu kadar, bu gücün hayata geçirilebilmesi, uygulanabilir olması için gerek duyduğu meşruluğu ve otoriteyi sağlayan yetki olarak da düşünülebilir. Buna göre Roma uygarlığında "auctoritas" uygulanma noktasında Senato'nun elindedir.

Roma'nın Krallık Döneminde başlangıçta soy temelli bir örgütlenme varken bu durum giderek değişir ve yerini ikamet ve özel mülkiyet temelli bir örgütlenmeye bırakır. Buna göre yurttaşlar soyluluk durumları yanında servetlerine göre de tasnif edilir. Bu tasnif sırasında ortaya çıkan ve çoluk çocuklarından başka serveti olmayanlar, yalnızca çocuk üretebilenler, vb. anlamlara gelen toplumun en yoksul sınıfını gösteren bu gruba proletarii ad verilmektedir.

Roma'ya bir savaş esiri olarak götürülen ve burada yazdığı Tarihler adlı eseriyle yönetimleri tasnif ederek yönetimlerin döngüsünü açıklayan Polybios, devletin ortaya çıkışını tamamen doğal olarak görmekte, bunun nedenini de devletin güce dayanmasına bağlamaktadır. Bu anlamda Polybios'un yönetim döngüsünün ilk basamağında Tiranlık (despotluk) yer almaktadır?

Cicero, kişinin en üstün uğraşısının politika ya da devlet adamlığı düşüncesi olduğunu ve bunun gerisinde kişinin kendisini kamu hizmetine adaması gerektiği biçimindeki eski cumhuriyet geleneği olduğunu savunan Roma uygarlığının ünlü hatibi, avukatı ve devlet adamıdır.

Roma İmparatorluğu açısından, 313 yılında Milano Fermanı'nın yayınlayan imparator Constantinus ile 392'de iktidarda bulunan I. Thedosius'a kadar geçen süre Roma'nın Hıristiyanlaşması sürecini ortaya koymuştur?

Ortaya çıkmaya başladığı dönemlerde Hristiyanlık, tanrıdan kaynaklanan otoriteyi (auctoritas) tanrı için kullanmamıştır. Başka bir deyişle her tür otoritenin kaynağını Tanrı olarak görmüş, sadece tüm insanları bu büyük otoriteye uymaya çağırmıştır. Ancak özellikle havariler dönemiyle birlikte Hristiyanlık başka bir çehreye bürünmüş ve zenginlik kazanmıştır. Bu gelişimi sırasında Hristiyanlığa, kendisine uygun bir şeriatla donatan ve kimilerine göre bu dinin gerçek kurucusu sayılan kişi Pavlus olmuştur.      

Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılmasının ardından, Roma'daki kilise siyasal anlamda yeni arayışlara yönelerek kendisini Doğu Roma İmparatorluğu'ndan ayırma gayretleri içine düşmüştür. Bunun temel nedeni Doğu Roma imparatorunun hem kutsal otoriteyi hem dünyevi iktidarı kendi kişiliğinde birleştirmeye çalışmasıdır.

Feodal döneme rengini kazandıran feodal üretim tarzının temelini manoryal örgütlenme adı verilen özel bir tür köy örgütlenmesi oluşturmuştur. Her ne kadar bu örgütlenme Roma İmparatorluğu'nun pazara dayalı, geniş ölçekli köle emeğiyle üretim yapan, büyük çiftlikleri olan latifundium'ların dönüşümüyle ortaya çıksa da, manoryal örgütlenme ile latifundium arasında çok belirgin bir fark vardır. Bu fark, manoryal örgütlenmenin pazara dönük değil, tamamen kendine yeterli kapalı bir ekonomi olmasıdır.

Görüşleri günümüz Roma Kilisesi'nin resmi görüşü sayılan Aquinumlu Thomas, Aristo'nun görüşlerini kavramsallaştırarak ve dinselleştirerek kendi siyasal algısını temellendirmek üzere kullanmıştır.

Feodal dönemde, özellikle X. yüzyılda Kilise, Batı Avrupa'nın en önemli kurumuydu. Bunun temel nedeni Kilisenin en büyük toprağa sahip olmasıydı.

Hiçbir soyla yani bir gensle ilişkisi olmayan, iki ayrı grup vardı. Bunların ilkine pleb, ikincisine ise client denmekteydi.

Polybios (İÖ 200­120) Roma’ya savaş esiri olarak götürülmüş Yunanlı bir düşünürdür. Ancak kısa zamanda Roma’nın büyük gücü karşısında Roma’ya hayran kalmış ve bu başarıyı açıklama iddiasıyla İstoriai (Tarihler) adlı yapıtını kaleme almıştır.

En büyük ve en bilinen köle ayaklanması, İÖ 73’te, Trakyalı bir gladyatör olan Spartacus’un önderliğinde gerçekleşen ayaklanmadır. İki yıl boyunca bastırılamayan ayaklanma, Spartacus’un öldürülmesiyle dağıtılır ve ele geçirilen 6000 köle Roma’dan Capua’ya dek uzanan Appia yolunda çarmıha gerilir.

212 yılında imparator Caracalla Roma topraklarında yaşayan herkesi yurttaş ilan ederek yurttaşlığı bir ayrıcalık olmaktan çıkarır.

                                                              

Her yeni din gibi Hristiyanlık da başlangıçta çeşitli baskılarla, aşağılamalarla karşılaşır. Bu zor dönem Roma tahtına kendisi Hristiyan olan Constantinus’un geçmesiyle tamamlanır. 313’te Milano Fermanı’nı yayınlayan Constantinus Hristiyanlığı özgürleştirir.Devamla Byzantium, Constantinus tarafından yedi tepe üzerine inşa edilen yeni bir kente, Constantinopolis’e dönüştürülerek burası bir kiliseler kenti olarak yeniden inşa edilir. I. Theodosius ise 392’de, yeni dini devlet dini yapar ve eski dinleri şiddetle bastırmaya girişir. Bu nedenle de doğru cevap "b" şıkkı olan II. Theodosius'un yeni dini devlet dini yapması ve eski dinleri şiddetle bastırmasıdır.

                                                                            

Havarilerin ellerinde İsa’nın öğretisi, daha farklı bir çehre ve zenginlik kazanacaktır. Ama Hristiyanlığı, ona uygun bir şeriatla donatan asıl isim Pavlus olur. Pavlus, adeta bu dinin gerçek kurucusudur.

Roma İmparatorluğu’nu yıkma başarısını gösterseler de Cermen krallıklarının siyasal ömrü, biri dışında, çok sürmemiştir. İtalya’da Ostrogotlar ve Lombardlar, Doğu Galya’da Burgondlar, İspanya’da Vizigotlar ve nihayet Galya’nın büyük bir bölümünü de ele geçirerek kabileleri birleştirmeyi başaran Franklar vardır. İki yüz yıl içinde, Frank Krallığı dışındakiler, tarih sahnesinden silinirler.

Feodal toplumun en önemli bileşenlerinden biri olan serflik, toprağa bağımlı kılınmış, yani hukuken toprağı terk etmesi yasaklanmış köylülüğü ifade eder. “Toprak köleliği” olarak adlandırılır.

Kilisenin dünyevi işlerdeki büyük gücünü işaret eden asıl olay XI. yüzyılın sonunda başlayan Haçlı Seferleri’dir. Haçlı Seferleri’yle birlikte Kilise’nin dünyevi işlerde söz sahibi olduğu, gerektiğinde savaşa girebileceği ve kan dökebileceği açıkça ortaya çıkmıştır. Papa VII. Gregorius’un Kilise’ye yüklediği en önemli misyon olan dünya üzerinde Hristiyan bir toplum kurma projesinin nihayet ete kemiğe bürünmüş en önemli girişimlerindendir.

                                                                 

İngiltere Kralı Yurtsuz John ve soylular arasında imzalanan, İngilizce karşılığıyla Great Charter (Büyük Berat) belgesi. Bu belgeyle kralın soylular ve kilise üzerindeki yetkileri kısıtlanmıştır. Beratın en önemli özelliği artık kral iradesinin tek başına belirleyici olmaktan çıkmasıdır. Ayrıca bu berat, krallık iradesinin üstünde, toplumsal olarak desteklenen soyut bir hukuka atıf yapan ilk belgelerdendir. İmzalanma tarihi ise 1215 yılıdır.