SİYASİ DÜŞÜNCELER TARİHİ - Deneme Sınavı - 9

Güçler birliği aydınlanmacıların despotizmi eleştirip siyasal liberalizmi desteklemek amacıyla önerdikleri düzenlemeleri içeren dört çerçeveden birisi değildir.

Aydınlanmacılar açısından yaşaması imkansız olarak görülen yönetim şekli cumhuriyettir

Aydınlanmacıların  “evrensel yasalar” anlayışı, kozmopolitizmin savunulmasına da yol açar.

Spinoza toplum sözleşmesi kuramını benimser.

Bu görüşü dile getiren, en önemli krallık savunucusu, 1302 tarihli Depotestate regia etpapali (Krallık ve Papalık İktidarı Üzerine) adlı kitabın yazarı Parisli Jean’dır.

XIV. yüzyılın ikinci yarısından XVI. yüzyılın sonuna değin Batı Avrupa büyük bir değişim süreci geçirir. Özellikle Kilise’nin tekelinde tutmaya çalıştığı dinin yavaşça Papalık’ın kontrolü dışında kendine yeni kanallar bulması, farklı dinsel anlayışların gelişmesiyle dinde bir yenileşme ve nihayet Katolik Kilisesi’nin dışında yeni “ulusal kiliseler” ortaya çıkar. Aynı zamanda Kilise kontrolündeki toplumsal yaşam, Kilise zayıfladıkça tüm boyutlarıyla yenilenir. Bir bütün olarak toplumsal hayatın, özel olarak kültürel dünyanın yenilenmesi ve bu yenilenme doğrultusunda Antik Yunan ve Roma dünyasının değerlerinin yeniden anlamlı hâle gelmesi Rönesans kapsamında değerlendirilir.

Francis Bacon ütopyacı yazarlardandır.

Çatışma sürecinde, imparatorların safında yer alıp Roma Kilisesi’nin savlarına karşı yapıtlar yayımlamış çeşitli düşünürlerle karşılaşılır. Bu düşünürler arasında öne çıkan üç isim vardır: Dante, Ockhamlı William ve Padovalı Marsilius. Her üç düşünürün de siyasal düşünceye katkısı, devletin toplumsal arka planını ve devletin özünde din dışı olan bağımsız karakterini ortaya koymuş olmalarıdır.

Fransa’da, Papalık’ın dinsel alanda yetkilerini sınırlandıran, dünyevi iktidarını kabul etmeyen, kralın ve ona bağlı yöneticilerin Papalık buyruklarına uyma yükümlülüğünü ortadan kaldıran, Kilise’nin devlet işlerine karışamayacağını ama kralın gerektiği zaman Kilise’ye müdahale edebileceğini savunan, Fransa’ya özgü dinsel ve siyasal öğretilerin tümüne verilen addır.

Zwingli’ye göre, kutsal söz adına hiç kimse, hiçbir din adamı otoriteyi tekelleştiremez, ayrı bir otorite sahibi olamaz. Din adamlarının nasıl seçileceği, tapınma ritüelleri, disiplin ve öğretiyle ilgili tüm sorunlar, cemaatin oluşturduğu bir meclis tarafından kararlaştırılır.

Spinoza’ya göre devletin gerçek amacı özgürlüktür.

Akıl tarafından tıpkı Platon’daki gibi bir tabula rasa’nın gerçekleştirilmesi yani eski düzene ilişkin her şeyin atılıp temizlenmesi ‘yıkıcı işlev’ olarak adlandırılır.

Elit, yani seçkin bir zümrenin “akıllı, aydın, bilgili”, geri kalanların ise “aptal, cahil, bilgisiz” olduğunu kabul edip toplumsal eşitsizliği entelektüel farklılık üzerine oturtup meşrulaştıran yaklaşım entellektüel elitist tutumdur.

İktidarda aklı ya da felsefeyi hakim kılma savunan filozoflar, toplumun kaderinin aydın danışmanlarca çevrili tek bir “filozof kralın” ya da “aydın despotun” ellerinde olmasında bir sakınca görmezler.

Aydın despotizmi anlayışını, bir öğreti olarak ortaya koyan ilk düşünürler fizyokratlardır.

Güçler birliği aydınlanmacıların despotizmi eleştirip siyasal liberalizmi desteklemek amacıyla önerdikleri düzenlemeleri içeren dört çerçeveden birisi değildir.

Aydınlanmacılar açısından yaşaması imkansız olarak görülen yönetim şekli cumhuriyettir.

Aydınlanmacıların  “evrensel yasalar” anlayışı, kozmopolitizmin savunulmasına da yol açar.

Spinoza toplum sözleşmesi kuramını benimser.

Haklı Savaş Düşüncesi: Her siyasal sistem ve bu sistemin bileşenleri, kendi koydukları ölçüler üzerinden bazı savaşların haklı ve meşru, başkalarının ise haksız ve gayrimeşru olduğu düşüncesine sahiptir. Örneğin anti-emperyalist bir bakış açısıyla emperyalizme savaş haklı ve meşrudur.