SİYASİ DÜŞÜNCELER TARİHİ - Deneme Sınavı - 6

Sieyes “ulus” ile “halk” kavramlarını özdeş bir biçimde kullanır. Aynı tutum Fransız Devrimi boyunca çeşitli devrimciler tarafından da sürdürülmüştür.

Devletin oluşumunda üçüncü evre, ulusal iradenin siyasal temsil yoluyla ortaya konmasıdır. Sieyes’in deyişiyle, “ortaklar, çok kalabalık olduklarından ve çok geniş bir alana yayıldıklarından ortak iradelerini kendileri kolayca kullanamazlar. ” Dolayısıyla iktidar, bir kaç kişiye emanet edilir. Bu son evrede ikinci evreden farklı olarak, “hareket eden, artık gerçek ortak irade değil, ama temsilî ortak iradedir.

Kraliyetin ve büyük soyluların muhalefetine tepki gösteren Paris halkı ya da bu tarihten sonraki adlandırmayla, sans-culotte’lar, 14 Temmuz’da Bastille Kalesi’ni ele geçirir ve böylece ülkenin dört bir yanında yerel yönetimlerde burjuvazi iktidara gelir.

26 Ağustos 1789’da Ulusal Kurucu Meclis tarafından kabul edilen ve salt “negatif” haklara yer verip çalışma ya da eğitim gibi “pozitif” haklara hiç değinmeyen İnsan ve Yurttaş Haklan Bildirisi, kendi türünün ilk örneği değildir. 1789 Bildirisi, bütün insanlığa seslenen evrensel bir yapıt olarak belirir.

Burjuva devrimcilerine göre, zaman zaman halk kavramıyla özdeş bir biçimde kullandıkları ulusun, dolayısıyla ulusal birliğin var kılınması, herkesin yurttaş olmasıyla mümkündür. Çünkü yurttaşlar, aralarındaki sosyo-ekonomik farklılıklar ve eşitsizlikler göz ardı edilerek, yasalar aracılığıyla birbirlerinin aynı ya da hiç olmazsa benzeri kişiler olarak tanımlanmaktadır.

Bireysel doğal haklar, 2. maddede “özgürlük, mülkiyet, güvenlik ve baskıya karşı direnme” hakları olarak açıklanır. Ayrıca bunlara, 1. maddede yer alan “eşit doğup eşit yaşama” hakkı ile 11. maddede “düşüncelerin ve görüşlerin özgür iletişimi ” şeklinde belirtilen düşünceleri ifade etme hakkını da eklemek gerekir.

Fransız Bildirisi, haklar bakımından insandan yurttaşa yönelerek Amerikan bildirilerinden farklı bir yaklaşımı dile getirmiş olur. Çünkü bu bildiri, doğal hakların somutluk ve işlerlik kazanmasının (liberalizme özgü “doğal uyum’’ yerine) ancak siyasal iktidar sayesinde mümkün olduğu anlayışı üzerine kuruludur.

Devrimcilerin el attıkları ilk konu, inanç ve ibadet özgürlüğünün tam anlamıyla gerçekleştirilmesidir. Mirabeau, Ulusal Kurucu Meclis’teki konuşmasında, hoşgörüyü değil de din özgürlüğünü savunarak, bu yönde izlenecek politikanın temelini ortaya koyar. Böylece Katolikler dışında Protestanlar ile Yahudiler de inançlarını özgürce uygulama olanağına      kavuşacaklardır.

Halkın özgürlüğünün üzerine bir şal örtüp bir “kültür devrimi” gerçekleştirmek ve böylece halkı cumhuriyetçi özgürlük bilincine sahip kılmak anlamında yeniden yaratmak, dolayısıyla da (Rousseau’nun dediği gibi) insanın doğasını dönüştürerek ona “toplumsal özgür insan” doğası kazandırmak, yani insanı sözde değil ama gerçekte yurttaş olarak biçimlendirmektir. Bu kavramı 1960’da ortaya atıp uygulayan Çin Komünist Partisi Başkanı Mao Zedong’dur.

Parlamento günümüzde yasama meclisi anlamına gelir.

Aristokrat Düşünürler: En önemlileri, soylu bir din adamı olan Fénelon (1651- 1715), bir kont olan Boulainvilliers (1658-1722) ve bir dük olan Saint-Simon (1675-1755)’dur.

Ulusun Ruhu: Amerikalı antropologların bir ulusun kültürü dedikleri şeydir, yani belirli bir yaşam biçimi ile ortak ilişkilerdir. Zaman içinde topluluğu şekillendiren maddi ve manevi etkenlerin toplamının sonucu olan ulusun ruhu, yasaların, dolayısıyla yönetim biçiminin nedenidir.

İlkenin Değişmesi: Bir ülkede toprağa dayalı ekonominin giderek ticaret, ardından da sanayi ağırlıklı hâle geldiğini ve yeni sınıfların belirdiğini ya da bir başka ülkede siyasal otoritenin katkısıyla barajların kurulması sonucunda hem iklimin değiştiğini hem toprakların verimliliğin arttığını, böylece ticaretin gelişip zenginleşmenin yaşandığını varsayalım. İşte, bu koşulların değişmesi, bu ülke halkının törelerinin, düşünce ve yaşam biçimlerinin, kısacası ulusal ruhunun da değişmesine neden olacaktır.

Impeachment: Bir bakanın ya da bir yüksek devlet görevlisinin (savcı işlevini üstlenen) Avam Kamarası tarafından suçlanıp (yargıç görevini üstlenen) Lordlar Kamarası tarafından yargılanması kuralıdır.

Cenevre Cumhuriyeti’nin yurttaşı olan Jean-Jacques Rousseau (1712-1778) ömrünün önemli bir bölümünü Fransa’da geçirmiştir. Dijon Akademisi’nin açtığı bir yarışmanın büyük ödülünü alan Bilimler ve Sanatlar Üzerine Söylev adlı yapıtını 1750’de piyasaya sürerek adını duyurmuş ve 1755 tarihli İnsanlar Arasında Eşitsizliğin Kaynağı ve Temelleri Üzerine Söylev kitabıyla da üne kavuşmuştur.

Rousseau’nun “uğursuz bir rastlantı” olarak nitelendirdiği madencilik ile tarımın bulunmasıyla birlikte özel mülkiyet belirir ve insanlar birbirlerine daha bağımlı olurlar.

Egemenliğin “Sınırı”: Rousseau’nun deyişiyle, “egemen erk, ne denli mutlak, ne denli kutsal, ne denli dokunulmaz olursa olsun, genel sözleşmelerin [toplum sözleşmesinin] sınırını aşamaz.” Dolayısıyla egemen, tüm yurttaşları özgür ve eşit kılıp ortak iyiliği sağlamakla koşullanmıştır. Bu bakımdan “egemen, sırf egemen olmasından ötürü, ne olması gerekiyorsa her zaman odur.” Yani, yaratılış amacının dışına çıkamaz.

Tüm Hristiyan yazarlar içinde, hem derdi hem de çareyi görüp kartalın iki başını birleştirmeyi ve her şeyde siyasal birliği sağlamayı önerme yürekliliğini gösteren tek kişi filozof Hobbes olmuştur.

“Yasalar genel iradenin gerçek işlemleridir” diyen Rousseau’ya göre yasama gücü halkın elindedir.

Jakobenler Kulübü, devrimin ilk beş yılına damgasını vurmuş olan siyasal bir oluşumdur.