SİYASİ DÜŞÜNCELER TARİHİ - Deneme Sınavı - 29

Devlet, genel iradeyle bezenerek, doğal hakların kullanım koşulları ile içeriklerini belirleyip onları dönüştürür ya da daha doğrusu onları pozitif yasalarca belirlenmiş yurttaş hakları hâline getirir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Aydınlanmacılar'a göre en iyi yönetim biçimi Monarşi'dir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Voltaire, “keşke insanlar kardeş olduklarını anımsayabilseler” diyerek vatanseverliği aşağılayıp kozmopolitizmi yüceltir. Ona göre, “vatansever olmak ile komşularının kötülüğünü dilemek” aynı şeydir; oysa insanlar kendilerini bir dünya yurttaşı olarak algılamalıdırlar.

Filozoflar, dinin ya da din adamlarının yarattığı bu korkunç ortamdan kurtulmak için, hoşgörünün (toleransın) toplumda hakim kılınmasının zorunlu olduğunda birleşirler. Diderot, hoşgörüyü şöyle tanımlar: “İnsanlar Tanrı hakkında ne istiyorlarsa onu düşünsünler, yeter ki kendilerinden farklı düşünenleri rahat bıraksınlar.”

Bir siyasal yapının ya da devletin yaratılıp sürdürülmesi için Yasaların egemenliğine, İktidarın sınırlanmasına, Güçler ayrımına ve Siyasal Temsil ve Katılıma ihtiyaç vardır.

Aydınlanmacılar, aklın ve felsefenin ilerleyişinin önünü açacak siyasal değişim uğruna kitaplarının yasaklanmasını, kovuşturmaya uğramayı ve hatta hapse atılmayı göze alırlar ama aynı zamanda, bu mücadelelerini olabildiğince yasal bir zeminde sürdürmeye özen gösterirler. Onlara göre, kötü kurumlar, kurallar, yasalar acımasızca eleştirilmeli, bunların değiştirilmesi talep edilmeli, ama toplumu kuralsızlığa, şiddet ortamına götürecek bir yasa dışılık örneği verilmemelidir. Diderot’nun deyişiyle “akla aykırı yasalara karşı, bunlar düzeltilinceye kadar, sesimizi yükselteceğiz; ancak bunu beklerken, bu yasalara itaat edeceğiz. Kendi özel girşimiyle kötü bir yasayı çiğneyen bir kişi, başkalarının da iyi yasaları çiğnemesine izin vermiş olur.”

Panteizm sonsuz olan Tanrı’nın doğayla özdeş olduğunu, Tanrı’nın evrenden ayrı ve bağımsız bir varlığının olmadığını öne süren öğretidir.

Spinoza Teolojik-Politik İnceleme ile Politik İnceleme adlı yapıtlarında bilimsel yeniliklerden, eleştirel ve sorgulayıcı düşünceden, fikirlerin özgürce ifade edilmesinden yana bir tutum takınmıştır.

Spinoza ile Locke’un savundukları görüşleriyle haber verdikleri Aydınlanma düşüncesi XVIII. yüzyılı kapsar.

Salonlar genelde aristokrat bir kadının ev sahipliği yaptığı, haftanın belli bir gününde farklı sınıftan “popüler” kişileri bir araya getiren ve edebiyattan dine, ekonomiden siyasete değişik konuların ve yazıların özgürce konuşulup tartışıldığı kamusal mekanlardır.

Toplum mühendisliği; genellikle somut koşullar göz önüne alınmaksızın toplumsal yapının evrensel olarak kabul edilen belli ilkeler doğrultusunda yeniden, bir bakıma sıfırdan yapılandırılmasıdır.

Toplum mühendisliği; elit, yani seçkin bir zümrenin “akıllı, aydın, bilgili”, geri kalanların ise “aptal, cahil, bilgisiz”olduğunu kabul edip toplumsal eşitsizliği entelektüel farklılık üzerine oturtup meşrulaştıran yaklaşımdır.

XII. yüzyılın ortalarından itibaren krallar, ülke topraklarındaki herkesin doğrudan kendilerine bağlı uyruklar haline getirilmesi için burjuvazi sınıfı ile ittifak oluştursalar da, çeşitli engellerle karşılaşmışlardır. Feodal beyler, bu engellerden birisini göstermektedir.

XIV. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Rönesans, XV. yüzyılın ikinci yarısından itibaren dinde yenilenme olarak Reform ile iç içe geçerek genel olarak Avrupa'ya, özel olarak dine ve siyasete yepyeni bir görünüm kazandırmıştır. Bu görünümün en önemli sonucu Kilise ile krallar arasındaki mücadeleden krallar kesin olarak zaferle ayrılmaları olmuştur.

Papalığın dinsel alanda yetkilerini sınırlandıran, dünyevi iktidarını kabul etmeyen, kralın ve ona bağlı yöneticilerin Papalık buyruklarına uyma yükümlülüğünü ortadan kaldıran Gallikanizm, Fransa'da ortaya çıkmıştır.

Siyasete egemenlik kavramını sokan ve monarşiyi felsefi-hukuksal temeller üzerine oturtarak ona din dışı anlam kazandıran düşünür Jean Bodin'dir.

Siyasal iktidarı başka hiçbir yazarın yapmadığı ölçüde büyük bir güçle temellendirmiş olan Thomas Hobbes, Leviathan adlı kitabındaki siyasal kuramını oluştururken özellikle 1640 İngiliz Devrimi'nin etkisinde kalmıştır.

Parlamentonun Avam Kamerası kanadında yer alan burjuva temsilciler 1640'da İngiltere kralı I. Charles'tan çeşitli isteklerde bulunmuşlar ve bunlar karşılanmadığı için de 162 yılında bir iç savaş ortaya çıkmıştır. Anglikan Kilisesi'nin üstünlüğünün kaldırılıp, dinsel özgürlüğün sağlanması, burjuvazinin dinsel alanda kraldan istediği taleplerden biridir.

XVII. yüzyıl düşünürlerinden Thomas Hobbes'a göre egemen erk bölünemez ve farklı güçlere dağıtılamaz. Zira, egemenliğin bölünmesinin anlamı onun yok edilmesi, doğal durumuna geri döndürülmesi anlamına gelmektedir. Hobbes, bu durumu 'Bölünmezlik İlkesi' ile açıklamaktadır.

Thomas Hobbes'a göre bir devletin kapsamı ve işleyişini açıklayabilmek için aşağıdakilerden hepsi kesinlikle ele alınması gereken konulardır.

1. Egemenin Diğer Hakları

2. Egemenin Görevleri ve Sınırı

3. Devlet - Birey İlişkisi