SİYASİ DÜŞÜNCELER TARİHİ - Deneme Sınavı - 27

Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi, insandan yurttaşa yönelerek temelde Amerikan bildirilerinden ayrılmaktadır.

Fransız meclisinde dile getirilen ulusal birlik tutkusunun yarattığı gelişmeler arasında; feodalizme özgü bölünmelerin mahkum edilip, soyluların dışlanması ve devletin merkezi yapısının güçlenmesi gösterilebilir. Dernekleşme ise tamamen dışlanmıştır.

Fransız Kurucu Meclisi'ndeki temsilcinin; mecliste savunacağı görüşler ve yapacağı işler hakkında seçilirken seçmenlerinden talimat almasına, söz konusu talimatın dışına çıkmasının mümkün olmamasına, aksi takdirde seçmenleri tarafından azledilmesi durumuna Emredici Vekalet denilmektedir.

Cumhuriyeti ilan eden Konvansiyon'da, "Sol"u temsil eden Dağlılar ile "Sağ"ı temsil eden Jirondenler arasında yaşanan iktidar mücadelesi Jakoben iktidarının kurulmasına yol açmıştır.

Fransız Devrimi sonrasında devrimcilerin dinsel alanın düzenlenmesi kapsamında ilk el attıkları konu inanç ve ibadet özgürlüğüdür.

1793 sonlarında Jakobenlerce ilan edilip gerçekleştirilmeye çalışılan siyasal iktidarın yeniden yapılanması, devrimin ilk yıllarında Jakoben liderlerden Marat tarafından ortaya atılan, sonrasında Robespierre tarafından benimsenen bir kavramla adlandırılmıştır. "Özgürlüğün Despotizmi " bu kavramı ifade etmektedir.

Hesiodos, İÖ 700’lerde yaşadığı sanılan, küçük mülk sahibi, yoksul bir şairdir. Tanrıların Doğuşu (Theogonia) dışında, İşler ve Günler (Ergakai Hemerai) adlı yapıtıyla tanınır. Şiirlerinde çalışma karşılığı olmayan servete karşı çıkmıştır. Ayrıca yaşadığı dönemde çalışan sınıfların hayatına bir ayna tutmayı başarmıştır. İÖ 850’lerde, Sözlü destan geleneğini yazıya geçiren ünlü ozan ise Homeros’dur.

212 yılında imparator Caracalla Roma topraklarında yaşayan herkesi yurttaş ilan ederek yurttaşlığı bir ayrıcalık olmaktan çıkarır.

                                                              

İngiltere Kralı Yurtsuz John ve soylular arasında imzalanan, İngilizce karşılığıyla Great Charter (Büyük Berat) belgesi. Bu belgeyle kralın soylular ve kilise üzerindeki yetkileri kısıtlanmıştır. Beratın en önemli özelliği artık kral iradesinin tek başına belirleyici olmaktan çıkmasıdır. Ayrıca bu berat, krallık iradesinin üstünde, toplumsal olarak desteklenen soyut bir hukuka atıf yapan ilk belgelerdendir. İmzalanma tarihi ise 1215 yılıdır.

                                                     

VIII. Bonifacius’un en önemli savunucusu, 1295’te Bourges piskoposluğuna atanan Aegidius Colonna Romanus’tur.

İnsanların kendi gereksinimlerini karşılayarak yeterlilik içinde yaşamalarının yanı sıra, iyi yaşamalarını da mümkün kılan, yeterli yaşam için gerekli olan her şeyin üretilip mübadele edildiği, bu bakımdan tümüyle dünyevi olan mükemmel toplumdur. İnsanları bir toplum içinde birleşmeye iten tek neden gereksinimlerin karşılanmasıdır. Bu nedenle de doğal olarak topluca yaşayan insanlar, aile ve köy aşamasından geçip gereksinimlerin tam olarak karşılandığı mükemmel toplum biçimi olan siyasal topluma, yani civitas’a ulaşırlar. Bu bakımdan siyasal toplum, doğal toplumsallık eğilimi taşıyan insanların akıllarını kullanıp doğaya öykünerek gerçekleştirdikleri yapay bir bütün olma özelliği de gösterir. Mükemmel toplum başlıca altı bölüm ya da meslek dalından oluşur.

Parisli Jean’ın ortaya koyduğu düşünceleri birkaç maddede özetlemek mümkündür:

 Kilise’nin başındaki papanın dünyevi iktidarlar ve mülkler üzerinde hakkının bulunduğunu İsa’ya dayandıran görüşler, kutsal yazılarla bağdaşmamaktadır. Kutsal yazılara göre, “ne papa kılıcını imparatordan ne de imparator kılıcını papadan almıştır.” Demek ki iki iktidarın yetki alanları birbirinden tümüyle ayrıdır. İmparatorun ya da kralın iktidarı Tanrı tarafından geliyorsa da burada bir aracı vardır. Bu aracı, Kilise değil, halktır. Bu bağlamda, Kilise’nin ruhani görevlerini yerine getirebilmek için dünyevi alanda sahip olduğu mal ve mülkleri, tabii ki kralın güvencesi altındadır. Ama kral, kamusal çıkar amacıyla bunları denetlemek ve vergilendirmek hakkını elinde bulundurur. Papa, tıpkı kral gibi kendi yetki alanı içinde sınırlıdır. Daha açıkçası ruhani iktidar yalnız papaya değil, bütün Kilise’ye verilmiştir. Bu nedenle, “dünyanın Roma’dan papadan büyük olması gibi, Kilise Genel Kurulu da tek başına olan papadan büyüktür.” Gerek papa, gerek kral, kendi alanlarında mutlak egemen değillerse de her biri diğerine karşı kendi alanı içinde üstün konumdadır. Bir başka deyişle, papa ruhani konularda kraldan, kral da dünyevi konularda papadan üstündür. Yanlış şeçenek; Plenitudo potestatis’i savunan Viterbolu Jacobs’un papalık savları üzerine düşüncesidir.

Katolik anlayışa göre, rahipler tarafından, herhangi bir karşılık beklemeksizin, inananlara verilen ve ilgilinin günahlarının affedildiğini gösteren belgeye ‘endüljans’ denir. Belge, ilkesel olarak ücretsiz olsa da belge verilen kişilerin bunun karşılığında kiliseye bağışta bulunmasına bir engel olmadığından, giderek Kilise’nin belge ticaretine başladığı eleştirisi gündeme gelmiştir.

Oikos ya da zorunluluklar alanı Yunanlı için insanın maddi ihtiyaçlarının karşılandığı alandır

Thomas More’dan çok önce, ütopyanın öncüsü olarak Platon ve onun Devlet adlı yapıtı kabul edilir. Nitekim Platon, Devlet adlı yapıtında ideal bir siyasal toplumun nasıl olması gerektiğini ayrıntılarıyla anlatmıştır.

Bodin devleti ifade etmek için Fransızca État (ya da eski yazılışıyla estat) sözcüğü yerine, Latincedeki “kamusal şey” ya da “kamusal olan” anlamına gelen res publica’dan türetilmiş république sözcüğünü kullanır.

Roma için ve elbette imparatorun çevresinde birlik olma düşüncesine Rex Romana adı verilir.

Stuart Hanedanlığı 1603’te İngiltere tahtına çıkmıştır. Bu hanedanın ilk iki kralı, I. James ve I. Charles “kralların kutsal hakkı” kuramını benimsemişlerdir. Dolayısıyla mutlak monarşik bir eğilim göstermişlerdir. Onların bu eğilimi 1640 Devrimi olarak bilinen ancak dokuz yıl boyunca bir iç savaş şeklinde süren olayların da kökenini oluşturmuştur.

Verilen bilgiler Thomes Hobbes’i tanımlamaktadır. Hobbes, devletin ne olduğunun ve nasıl işlediğinin anlaşılabilmesi için “ayrıştırıcı- birleştirici” yöntemin kullanılması gerektiğini belirtir. Kendi deyişiyle “bir şeyi anlayabilmek için, onu oluşturan parçalardan hareket edilmelidir.” Daha açıkçası, bir saatin nasıl işlediğinin kavranabilmesi amacıyla gerçekleştirilen işlem devlete de uygulanmalıdır.

Doğru seçenek E seçeneğidir. Hobbes, betimlediği doğa durumunun mantıksal bir varsayım, bilimsel bir kurgu olduğunun altını çizer. Ancak yine de ona belli bir tarihsellik, bir gerçeklik de atfeder. Çağındaki “vahşi ulusların” ya da “eski halkların” yaşamlarının doğa durumuna denk düştüğünü, hatta iç savaş içindeki bir ülkenin de doğa durumuna örnek teşkil ettiğini yazar. Bu bakımdan doğa durumu, insanları düzene sokup barışı gerçekleştirecek merkezî bir iktidarın, bir egemenin olmadığı bir ortamdaki insanların yaşam koşullarının kapkara bir tablo şeklinde sergilenmesidir.