SİYASİ DÜŞÜNCELER TARİHİ - Deneme Sınavı - 19

Devrim ve iç savaş yıllarını İngiltere dışında geçiren Thomas Hobbes, De Cive (Yurttaş Üzerine) ve Leviathan adlı yapıtlarıyla kendisinden önce hiçbir düşünürün başaramadığı bir işi gerçekleştirip siyaset bilimini (ya da kendi deyişiyle siyaset felsefesini) kurduğunu ileri sürer.

Hobbes, devletin ne olduğunun ve nasıl işlediğinin anlaşılabilmesi için “ayrıştırıcı-birleştirici” yöntemin kullanılması gerektiğini belirtir. Kendi deyişiyle “Bir şeyi anlayabilmek için, onu oluşturan parçalardan hareket edilmelidir”.

Hobbes, devletin ne olduğunun ve nasıl işlediğinin anlaşılabilmesi için “ayrıştırıcı-birleştirici” yöntemin kullanılması gerektiğini belirtir. Kendi deyişiyle “Bir şeyi anlayabilmek için, onu oluşturan parçalardan hareket edilmelidir”.

İnsanlar doğa durumunda eşittirler. Ancak bu doğal eşitlik, herkesin aynı oranda bedensel ve zihinsel güce sahip olması demek değildir. Doğal eşitlik, insanların birbirlerini öldürebilme eşitliğidir. Doğal eşitlik, amaçlara erişme umudunun eşitliğini doğurur. Bunun anlamı, haz peşinde koşup aynı şeylere arzu duyan insanların birbirleriyle sürekli bir rekabet dolayısıyla bir düşmanlık içinde bulunmalarıdır. Eşitliğin ve rekabetin sonucu karşılıklı bir güvensizliktir. İnsanların kendi zihinsel yetilerinden ve akıl yürütmelerinden eşit derecede memnun olmaları, savaşın son nedenini yaratır. Her insan kendi düşüncelerinin doğru olduğunu kabul eder ve bu yüzden kendisini diğerlerinden üstün görür. İçgüdüler ise savaş durumunu doğuran nedenler zincirinde yer almamaktadır.

Hobbes’a göre “doğal yasa, akılla bulunan ve insanın kendi yaşamı için zararlı ya da yaşamını koruma yollarını engelleyici olanı yasaklayan bir genel kuraldır.” Barışın elde edilmesi için ne yapılmasını da öğütleyen doğal yasalar, Tanrı’dan ya da tanrısal bir güçten kaynaklanmazlar; dahası fiziksel bir zorlama gücüne de sahip değillerdir. İnsanı sadece vicdanen bağlayabildikleri için gerçekte ahlaki kurallardır.

Toplum sözleşmesi, tarihsel bir gerçekliğe sahip değildir. Hobbes, sözleşmeyi açıklarken insanların “demişçesine” birleşip devleti kurduklarını belirterek bu sözleşmenin zımni (örtük) bir nitelik taşıdığını vurgulamıştır.

Egemenlik bağımsızdır, birdir, mutlaktır ve ondan daha üstün bir erk yoktur. Hiçbir yükümlülük altında olmayan egemen, tüm siyasal iktidarı, tüm kamusal gücü elinde toplamıştır ve ülkede onu sınırlayabilecek bir başka güç yoktur.

Egemen, egemenliğinin özelliklerinden ötürü yasama hakkını elinde bulundurur. Bundan sonra gelen haklarının başında, yaptığı yasaların iyi bir biçimde uygulanmasını sağlamak (yani yürütme gücü) ve bu yasalarla ya da olaylarla ilgili olarak ortaya çıkabilecek bütün anlaşmazlıkları dinleyip karara bağlamak (yani yargı gücü) gelir.

John Locke (1632-1704), tıpkı Thomas Hobbes gibi bir devrim dönemi düşünürüdür; yine onun gibi bir devrimden, yani 1688 Devrimi’nden etkilenerek siyasal kuramını ortaya koymuştur. 1690 yılında yayımlanan Yönetim Üzerine İki İnceleme adlı kitabında sergilediği devlet modeliyle, büyük ölçüde, devrimden sonra İngiltere’de kurulan siyasal yapıyı teorik olarak doğrulamayı amaçlamıştır.

1640 Devrimi’nin son yıllarında ortaya çıkan ve iktidarı ele geçiren Cromwell tarafından bastırılan iki siyasal hareketten ilki olan Düzleyiciler (Levellers) hareketinin önderleri John Lilburn ve Richard Overton’dur.

Mülksüzlerin çıkarlarını temsil eden ve topraklarından çıkarılmış bir kır proletaryası üyelerinin doğrudan eylemle bir tür tarımsal komünizme geçme çabası olan Kazıcılar Hareketi’nin en önemli lideri Gerrard Winstanley’dır.

Asıl adı Charles Louis de Secondat, Baron de la Brède et de Montesquieu (1689- 1755) olan düşünür, 1748’de en önemli yapıtı olan Yasaların Ruhu Üzerine’yi piyasaya sürmüştür.

Montesquieu’ye göre, “cumhuriyette halkın tümü egemen güce sahipse bu bir demokrasidir. Egemen güç, halkın bir bölümünün elindeyse buna aristokrasi denir.”

Montesquieu, “yasaların izin verdiği her şeyi yapma hakkı” olarak tanımladığı siyasal özgürlüğün ancak yurttaşların kendilerini başkalarına ve siyasal iktidara karşı güvende hissettikleri ılımlı yönetimlerde, yani monarşide bulunduğunu belirtir.

Soyluların her konuda yargılanmaları, bir mahkemeye dönüşen Lordlar Kamarası’nda yapılır.

Açıklama dikkatlice okunduğunda ulusun ruhundan bahsedildiği görülecektir. Diğer seçenekler çeldirici olarak verilmiştir.

Rousseau bir eşitlik düşünürü olmasına karşın paradoksal bir şekilde kadın-erkek eşitsizliğini benimsemektedir.

Egemen otorite basit ve tektir; bölünmesi, yok edilmesi demektir.

Tüm Hristiyan yazarlar içinde, hem derdi hem de çareyi görüp kartalın iki başını birleştirmeyi ve her şeyde siyasal birliği sağlamayı önerme yürekliliğini gösteren tek filozof Hobbes’tir.

Temelde var olan onur ilkesi monarşi ile özdeşleşmiştir.