SİYASİ DÜŞÜNCELER TARİHİ - Deneme Sınavı - 15

Augustinus’a göre devlet, amacı ve adaleti yönetmesi bakımından iyi ama kökeni bakımından kötüdür. Devlet gerekli kılınmıştır çünkü insanlar Tanrı’dan ayrılıp kargaşaya düşmüş ve Tanrı bu yüzden insanları birbirinin üstüne hükümran kılmıştır. O hâlde devlet, kökeni bakımından ilk günahla malul, bir cezadan öte değildir.

Augustinus’un Tanrı Devletinden sonra, Orta Çağda üretilmiş, ilk kapsamlı siyasal inceleme metni olan Policraticus’un yazarı Salisburyli John’dur.

Feodal toplumun en önemli bileşenlerinden biri olan serflik, toprağa bağımlı kılınmış, yani hukuken toprağı terk etmesi yasaklanmış köylülüğü ifade eder. “Toprak köleliği” olarak adlandırılsa da kölelikle karıştırılmamalıdır. Serfler, toprağa bağlı kılınmakla birlikte, küçük işletme sermayelerine, toprağın tasarruf hakkına ve küçük üretim araçlarına sahiptir.

İnsanların devlet öncesi yaşadıkları kabul edilen, özel mülkiyetin, köleliğin, eşitsizliğin olmadığı doğal, toplumsal duruma ‘altın çağı mitosu’ adı verilmektedir. Buna göre, bu doğal toplumsal durumdan çıkılması çoğu kötülüğün ana nedenidir. Bu mitosu siyasal düşünce içinde en iyi ifade eden isim Jean-Jacques Roussaue’dur.

Pavlus’un ardından, Hristiyan öğretisini Antik felsefenin kavramlarıyla biçimlendirerek sistemli bir dünya görüşü ortaya koymak amacıyla kilisenin o dönemdeki ileri gelenlerinin daha sonra Roma Kilisesi tarafından aziz sayılmış olanların düşünsel girişimlerinin tümüne verilen ad Patristik düşüncedir.

Thomas için başlıca dört yasa vardır. Sonsuz yasa, doğal yasa, insani yasa ve tanrısal yasa.

Kral, olağan bir yönetim gösterdiği sürece hiç kimseye hesap vermek zorunda değilse de iktidarını kötüye kullanıp despotizme kaydığı anda halka karşı sorumlu hâle gelir. Bunun anlamı ise itaat etme yükümlülüğünden kurtulan halkın böyle bir imparatoru tahttan indirme hakkına sahip olup bu hakkı kullanmasıdır.

Bu görüşü dile getiren, en önemli krallık savunucusu, 1302 tarihli Depotestate regia etpapali (Krallık ve Papalık İktidarı Üzerine) adlı kitabın yazarı Parisli Jean’dır.

XIV. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Rönesans, XV. yüzyılın ikinci yarısından itibaren dinde yenilenme olarak Reformla iç içe geçerek genel olarak Avrupa’ya, özel olarak dine ve siyasete yepyeni bir görünüm kazandırır. Reform, XVI. yüzyılda, Avrupa Katolik dünyasının parçalanmasıyla Hristiyanlığın üçüncü büyük ana akımı olan Protestanlığın doğuşuyla sonuçlanan dinsel değişimi ve bu değişimi mümkün kılan dinsel, toplumsal hareketleri ifade eder. Rönesans ise yine kökleri daha geriye gitmekle birlikte, etkilerini özellikle XV. ve XVI. yüzyıllarda gösteren, Eski Yunan ve Roma kültürünün yeniden canlandırılması ve hümanist dünya görüşüyle karakterize olan kültürel hareketi içermektedir.

Zwingli’ye göre, kutsal söz adına hiç kimse, hiçbir din adamı otoriteyi tekelleştiremez, ayrı bir otorite sahibi olamaz. Din adamlarının nasıl seçileceği, tapınma ritüelleri, disiplin ve öğretiyle ilgili tüm sorunlar, cemaatin oluşturduğu bir meclis tarafından kararlaştırılır.

Makyavelizm: İktidarı ele geçirmek ve sürdürmek için, yani amaç iktidar olmak üzere, ahlaksal anlamı ve sonuçlarına bakmaksızın her tür aracın kullanılabileceğini, hatta kullanılması gerektiğini kabul eden, bundan ötürü de iktidar mücadelelerinin ve genel olarak siyasetin ahlakla ilişkisini kesen yaklaşımlara verilen genel nitelemedir.

Auctoritas, İktidarın uygulama gücünü hayata geçirilebilmesi için gerek duyduğu meşruluğu sağlayan otoritedir. Yurttaşlık haklarına sahip Roma halkı anlamına gelen populus romanus, 3 tribus, 30 curia ve 300 gens’ten oluşmaktadır. Sığıntı ya da yanaşma anlamına gelen client, kendisi yurttaş olmayıp bir yurttaşın koruması altında bulunan ve ona hizmet etme yükümlülüğüyle başlı bulunan kişilere verilen addır. Korumacılık kelimesi aslında bu kelimeden türemiştir.

Res Publica, Roma düşüncesinde devletin kamusal vasfını ortaya koyar. Potestas, bir uygulama gücü olarak iktidarı işaret eder. Altın çağ mitosu, insanların devlet öncesi yaşadığı kabul edilen, özel mülkiyet, eşitsizlik veya köleliğin olmadığı doğal toplumsal duruma verilen addır. Colonus, orta çağdaki serflerin ilk örnekleri sayılabilecek, yeni bir sınıf olarak tanımlanabilir. Res Romana terimi, Roma’a ait olan her şeyi, Romalılığı öne çıkarmaktadır. Terim, imparatorluk döneminde yayılma alanı bulmuştur ve bu dönemde devlet daha çok imparatorların gücüyle ifade edilir hale gelmiştir. İmparatorluk ideolojisinin ağırlık noktası Res Romana, Roma adına, Roma için imparatorun çevresinde birlik olmaktır.

Sözcük olarak augeo (artırmak, çoğaltmak) fiiliyle ilişkili olsa da siyasal düşünce içinde bu anlamda kullanılmaz. İktidarı bir şeyi yapabilme, uygulama gücü olarak düşünürsek, auctoritas bu gücün hayata geçirilebilmesi, uygulanabilir olması için gerek duyduğu meşruluğu, otoriteyi sağlar. Bu bakımdan uygulamanın kendisini haklı göstermek için başvurduğu ilke olarak “iktidarın ilkesi” diye kavranır. Örneğin Roma’da uygulama gücü halkın ama onu uygulanabilir kılan otorite yani auctoritas senatonun ya da senato babalarının elindedir. Anlaşılacağı gibi, auctoritas kimin elinde ya da kimden geliyorsa, uygulama gücü olarak iktidar ona tabi olacaktır.

Soylular

Herkesin yurttaş olmasıyla

26 Ağustos 1789

Vergniaud

Yoksul halk kitlelerinin demokratik değişime hazır olmaması

Eğitim