SİYASİ DÜŞÜNCELER TARİHİ - Deneme Sınavı - 31

XVI. yüzyılda yaşamış siyaset bilimcilerden birisi ve Gönüllü Kulluk Üzerine Söylev'in yazarı olan La Boetie'ye göre tiranlığı ya da devleti mümkün kılan ve besleyen şey, toplumsal alanın bütününe yayılmış iktidar ilişkileridir. Düşünüre göre bu tür bir tiranlığın sonu sivil itaatsizlik sayesinde getirilebilir.

XVI. yüzyıl siyaset bilimcilerinden La Boetie'ye göre tiranlar, halkın gönüllü kulluğunun sürmesini sağlamak için çeşitli yollara başvurmuşlardır. Halkı siyasetten uzak tutabilmek için iktidarın merkezi yapısına son vermek, bu yollardan birisi değildir.

XVI. yüzyıldan itibaren mutlak monarşilere karşı bir tepki de Monarkomaklar'dan gelmiştir. Bu tepkinin anlaşılması için Reform ve Rönesans hareketlerinin bazı sonuçları kesinlikle göz önünde tutulmalıdır. Zira bu dönemde devletler içinde ulusal bir homojenlik anlayışı tetiklenmiş ve XVII. yüzyılda Avrupa'da kanlı din savaşları gerçekleşmiştir. İskoçya böylesi bir savaşlara maruz kalmış devletlerden biridir.

XVI. yüzyılda mutlak iktidara bir tepki olarak ortaya çıkan Monarkomak hareket, tiranlaştığı için krala karşı çıkarken feodal değerleri ve kurumları yeniden canlandırmayı savunmuş ve bu aşamada yeniçağ Avrupa'sının önemli düşünürlerinden birisiyle resmen hesaplaşmışlardır. Machiavelli, Monarkomakların karşı olduğu düşünürdür.

Jean Bodin'e göre bir devletin tam bir devlet olup olmaması, kaçınılmaz olarak egemenin kişiliğiyle bağlantılıdır ve asıl sorun, iktidarın yozlaşmasının önüne geçebilmektir. Bu durumun gerçekleşmemesi için Bodin, yöneticinin tanrısal yasalara uyması gerektiğini önermektedir.

Ütopyacı düşüncenin önde gelen siyaset bilimcilerinden Thomas More'un yaşadığı dönemde İngiltere'de ortaya çıkan İki Gül Savaşı, kralın yetkilerinin artmasına ve parlamento gibi kurumların etkisizleşmesine neden olmuştur.

Eupatrides soyluların, geomeres küçük çiftçilerin, demiurgos zanaatkarların, thetes emekçilerin sınıfıdır. Özgür olmakla birlikte yurttaş olmadığından, herhangi bir siyasal hakka sahip olmayan yabancılar yani metoikoslar ve köleler de nüfusun diğer ana parçalarını oluşturmaktadır.

Birinci kuşak Sofistler şunlardır: Protogoras (İÖ 490-420?), Gorgias (İÖ 480-380?), V. yüzyılda yaşadığı kabul edilen Prodikos ve yine aynı yüzyılla ilişkilendirilen Hippias. Khalkedonlu (Kadıköylü) Thrasymakhos ise ikinci kuşak Sofistler arasında sayılmaktadır.

Bahsi geçen kişi Ksenophon (İÖ 426-355)’dur. Ksenophon’a göre demokrasi bir “halk despotluğu”dur. Ayrıca demokrasi kimi siyasal görevler için kura yoluna başvurduğundan yeteneksizler de en az yetenekliler kadar siyasal olarak işlevsel kılınmıştır. Yeteneksizlerin, bilgisizlerin siyasal işlerin başına geçmesi ise zaten açıkça demokrasinin yozluğunu göstermektedir.

Aleksandros’un Makedonya kralı olması üzerine yeniden Atina’ya dönen Aristoteles, burada İÖ 335’te Lykeion adıyla kendi felsefe okulunu açmıştır. Bugünkü liselere adını veren Lykeion’da dersler oturaralk değil, öğrencilerle birlikte dolaşarak verildiği için bu okula Preipatos (gezinen, dolaşan) okulu da denir.

Platon’un karma anayasa modelinde karşılaşılan siyasal kurumlar Yasa Koruyucular Kurulu, Halk Meclisi ve 360’lar Konseyi’dir. Gerçekte devleti fiilen yöneten bu kuruldur. Ancak bu kurulun üstünde de onları denetleyen Denetçiler Kurulu bulunmaktadır. Platon, son anda bu modeli tümüyle alt üst edecek yepyeni bir kurum önerir: Şafakta toplandığı için Gece Konseyi adı verilen kurum, ortada ne karma anayasa bırakacaktır, ne denge­fren sistemi. Gece Konseyi tek başına devletin ruhu olur

Bahsi geçen filozof Aristoteles (İÖ 384-322)’dir. Bu sözün anlamı, özündekini gerçekleştirerek insanı insan yapan şeyin siyaset ya da devlet olduğudur.

Düşünce tarihinin başlangıcına yerleştirilen ilk Yunan düşünürlerinin İyonya’da ortaya çıktığı kabul edilir. Bu da anlaşılabilir çünkü İÖ VI. yüzyılda İyonya kentleri refah seviyesi yüksek kentlerdi ve bunların içinde Miletos zenginliğiyle öne çıkıyordu.

Stoa okulunun kurucusu Zenon (İÖ 336­-264)’dur.

Dünya üzerinde yaşayan insanların başka başka yasalarla ve başka başka devletler altında yaşaması doğru değildir. Tek bir hayat ve tek bir kozmos olduğuna göre, insanların tümü yurttaş sayılmalı ve ortak bir yasa altında birleşmiş olarak yaşamalıdır. Dünden bugüne, dünyayı tek bir devlet gibi düşünen ve tüm insanların bunun eşit yurttaşı olması gerektiğini savunan düşünce ve eğilimlere kozmopolitizm adı verilir.

Hiçbir soyla yani bir gensle ilişkisi olmayan, iki ayrı grup vardı. Bunların ilkine pleb, ikincisine ise client denmekteydi.

Polybios (İÖ 200­120) Roma’ya savaş esiri olarak götürülmüş Yunanlı bir düşünürdür. Ancak kısa zamanda Roma’nın büyük gücü karşısında Roma’ya hayran kalmış ve bu başarıyı açıklama iddiasıyla İstoriai (Tarihler) adlı yapıtını kaleme almıştır.

En büyük ve en bilinen köle ayaklanması, İÖ 73’te, Trakyalı bir gladyatör olan Spartacus’un önderliğinde gerçekleşen ayaklanmadır. İki yıl boyunca bastırılamayan ayaklanma, Spartacus’un öldürülmesiyle dağıtılır ve ele geçirilen 6000 köle Roma’dan Capua’ya dek uzanan Appia yolunda çarmıha gerilir.

Her yeni din gibi Hristiyanlık da başlangıçta çeşitli baskılarla, aşağılamalarla karşılaşır. Bu zor dönem Roma tahtına kendisi Hristiyan olan Constantinus’un geçmesiyle tamamlanır. 313’te Milano Fermanı’nı yayınlayan Constantinus Hristiyanlığı özgürleştirir.Devamla Byzantium, Constantinus tarafından yedi tepe üzerine inşa edilen yeni bir kente, Constantinopolis’e dönüştürülerek burası bir kiliseler kenti olarak yeniden inşa edilir. I. Theodosius ise 392’de, yeni dini devlet dini yapar ve eski dinleri şiddetle bastırmaya girişir. Bu nedenle de doğru cevap "b" şıkkı olan II. Theodosius'un yeni dini devlet dini yapması ve eski dinleri şiddetle bastırmasıdır.