SİYASET FELSEFESİ II - Deneme Sınavı - 3

Teori, devletin sosyal adaleti sağlamak için piyasaya müdahale ederek sosyal adaletin sağlanması için piyasayı tamamen ortadan kaldırmak istemesinden ileri gelir. Marx’a göre sosyalist ve komünist toplum evrelerine paralel olarak iki sosyal adalet tipi vardır.

19. yüzyılın gerek düşünsel, gerek siyasal ve hukuksal gerekse ekonomik yapısının bireyciliği ve kişi özgürlüğünü ön plana çıkarmasıyla bu düşünceler çok fazla etkin olamamış, sosyal adalet kavramı da liberalizm ve sosyalizm arasındaki tartışmanın içerisinde kendisine kimi zaman en yüksekte kimi zaman en aşağıda yer bulmuştur. Ancak 1918’ lere gelindiğinde, 1789 anayasasının temel hak ve hürriyetlerine sosyal ve ekonomik haklar kategorisi eklenmiştir. Ancak bu kez de totalitarizm yükselmiş, bu haklar hukuk güvencesinden yoksun kalmıştır.

John Locke, kamunun bireyleri yasalara uymaya mecbur bıraktığı devlet alanı dışında kalan özel alandaki özgürlüğün teminatını hoşgörü kavramında bulur. Dopru cevap A'dır.

Liberal kuramın eşitlik kavrayışı üç başlık altında incelenebilir. Bunlardan birincisi tüm bireylerin eşit ve özgür doğduğu için eşit ahlaki değerlere sahip olması, ikincisi biçimsel eşitlik ve üçüncüsü fırsat eşitliğidir. Biçimsel eşitlik anlayışının uygulamada kendisini gösterdiği iki alan söz konusudur: siyasi eşitlikler ve yasal eşitlikler. Yasal eşitlik her bireyin hukuk önünde eşit olduğunu ve yasal çerçeveyle ilgili olmayan etkenlerin, yasal karar alma süreci üzerinde hiçbir etkisi olmayacağını ifade eder. Siyasi eşitliklerse, seçme ve seçilme haklarının her bireye aynı ölçüde eşit olmasıyla ilişkilidir. Doğru cevap B’dir.

Toplulukçu düşünürlerin liberalizme yönelik eleştirileri, üç başlık altında toplanabilir: antropolojik eleştiri, normatif eleştiri ve adalet-iyi tartışması. liberalizmde evrensel etiğin olanaksızlığı, bu görüşün bireyleri doğrulama olanaklarından yoksun bırakması ve bencil bireyler oluşturması normatif eleştiriler arasında yer alır. Liberalizmin ortak iyi kavramından yoksun olması nedeniyle gevşek bağlarla birbirlerine bağlanmış bir topluma neden olması adalet-iyi tartışmaları kapsamındadır. Liberalizmin bireyleri ontolojik açıdan yersiz-yurtsuz olarak tanımlaması ise antropolojik eleştiriler arasında yer alır. Doğur cevap A'dır.

İstisnalar olmakla birlikte, kabaca yapılan bir ayrımla, toplulukçular “iyi”, liberaller ise “adalet” kavramını kuramlarının merkezine alırlar. Toplulukçulara göre bireylerin ayrı ayrı iyileri değil ortak bir iyi kavramı olmalıdır. Doğru cevap E’dir.

İdeoloji kavramı felsefî-bilimsel bir disiplinin adıdır ve bu disiplin diğer bilimler için bir temel oluşturur. İdeolojinin amacı, düşüncelerin doğal kökenlerini araştırmak, düşünceye ilişkin yanılgıları ve yanlışlıkları ortaya çıkararak toplumsal reformların hizmetine sunmaktır.

Bacon önyargı kalıplarını (idolleri); soy, mağara, çarşı ve tiyatro idolleri olmak üzere dört başlık altında ele almıştır. İnsanların toplumsal yaşam içerisinde birbirleriyle dilsel-kültürel alışverişlerinden doğan, dilde yerleşmiş kalıpların taşıdığı önyargılar çarşı idolleri olarak ifade edilir.

Marksizm ve ona dayanarak ortaya çıkan sosyalizm ve komünizm ideolojileri, temellerini Karl Marx’ın ve yakın dostu Friedrich Engels’in felsefî görüşlerinden alır.

Komünizm Latincede “herkese ait olan” anlamındaki communis sözcüğünden gelir. Komünistler, devrim yoluyla herkesin ekonomideki toplam gelirden eşit pay aldığı bir toplum düzenini gerçekleştireceklerini vaat eder.

Materyalistler, maddi dünyanın ve ekonomik-toplumsal koşulların bireysel bilinçten bağımsız varolduklarını ve tek tek bireylerin bilinçlerini bu koşulların belirlediğini savunurlar.

Anarşist denilince, tüm düzenleri reddeden, toplumda karmaşa ve düzensizlik yaratmak isteyen kişiler anlaşılır. Oysa anarşistlerin karşı olduğu, bir toplum düzeni değil, hiyerarşik esaslara dayalı devlet ve onun temsil ettiği otoritedir. Anarşizm, devletsiz bir toplum düzeninin varolabileceğini savunan, devleti özü bakımından kötü olarak niteleyen bir ideolojidir.

Farklı geleneklerden oluşan bireyci anarşizm, bireysel bilincin ve bireysel çıkarın, herhangi bir kollektif organ ya da kamu otoritesi tarafından engellenmemesi gerektiğine inanır.

Faşizm ile yönetilen toplumlarda, toplum sorunlarının çözümünde akıl ve bilim yerine, duyguya, nefrete, söylencelere (mitlere) dayanma eğilimi gösterir ve usdışıcı (irrationalist) bir felsefe anlayışından beslenilir.

Farklı ideolojileri benimsemiş kişiler ya da gruplar arasında beliren iletişimsizlik ve çatışma ideolojik kamplaşmayı doğurur.

İdeolojileri değerlendirirken, herhangi bir ideolojik görüş yerine, felsefî bilgiden hareket etmeli ve öncelikle ideolojinin sorgulanma esnekliği ile insan hakları ve değerlerine katkısı göz önünde bulundurulmalıdır.

İdeolojiyi ilk kez kullanan Antoine Destutt de Tracy’ye göre, bu kavram felsefî-bilimsel bir disiplinin adıdır ve bu disiplin diğer bilimler için bir temel oluşturur. İdeolojinin amacı, düşüncelerin doğal köken- lerini araştırmak, düşünceye ilişkin yanılgıları ve yanlışlıkları ortaya çıkararak toplumsal reformların hizmetine sunmaktır.

Sinan Özbek, İdeoloji Kuramları adlı yapıtında, Tracy’den önce bu kavramın hazırlayıcıları olarak Francis Bacon, Adrien Helvétius ve Dietrich Holbach gibi düşünürleri anar. İdeoloji kavramının kullanılışına giden yolun, 16. yüzyılda Étienne de la Boétie’nin Gönüllü Kulluk Üzerine Söylev adlı yapıtında dile getirdiği bir soruya yanıt arayışı ile birlikte açıldığı söylenebilir.

İdeolojiye “gerçekten uzaklaşma”, “gerçeklikten kopma”, “gerçekliği ıskalama”, nihayet “yanlış bilinç” anlamlarının yüklenmesine ve sonrasında kavramın bu anlamlara gelecek biçimde kullanılmasına yol açan, General Napoléon Bonaparte ve onun yönetim anlayışı olmuştur.

Marx ve Engels’in materyalist, ilerlemeci ve belirlenimci (determinist) bir tarih ve toplum anlayışı oluştururken dayandıkları temel ilke ve varsayımlar şöyle sıralanabilir:

• Tarihi toplumların sosyoekonomik yapıları, yani maddi ilişkiler ağı belirler.

• Maddi ilişkiler ağının en temel iki unsuru, üretim güçleri-yani makineler, teknolojik altyapı, insan becerileri vb. ve üretim ilişkileri- yani üretenle tüketenler arasındaki toplumsal ilişkilerdir.

• Özel mülkiyet ortadan kaldırılmadıkça, sını ı toplumlar son bulmaz, başka bir ifadeyle, sını ar ekonomik temellidir ve özel mülkiyetin adaletsiz dağılımına bağlı olarak doğar.
• Tarihte, sınıf çatışmalarının devrimle toplum yapısının değişmesine neden olduğu aşamalar belirleyicidir.
• Proleteryanın (yani geçim kaynağı emeği olan işçi sınıfının) gerçekleştireceği devrimle birlikte, sını ar ortadan kalkacak ve gerçek özgürlük gelecek- tir, bu da gerçek insanlık tarihinin başlangıcı olacaktır