SİYASET FELSEFESİ I

Devletin varlık nedeni konusunda çeşitli tartışmalar, görüş farklılıkları bulunsa
da devletten en başta beklenenin kişilerin temel haklarını korumak, ülkede temel
özgürlükleri sağlamak olduğu konusunda neredeyse bir görüş birliği vardır.Doğru yanıt B şıkkıdır.

İnsan haklarının, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nde ve 1966 BM Sözleşmeleri’nde yer alan haklar olduğu görüşü, bu konuda bir görüş birliğinin olması,
sonuçta bu hakları temellendiren bir araç hâline getirilmektedir. Kimilerine göre
bu konudaki görüş birliği insan haklarının neler olduğu konusunda elimizdeki tek
somut dayanaktır.Doğru yanıt E şıkkıdır.

İnsan hakları genellikle insanın insan olarak -yalnızca insan türünün bir üyesi olması nedeniyle- sahip olduğu haklar olarak tanımlanır. Bununla, bu hakların taşıyıcısının dil, ırk, din, cinsiyet, millet gibi sosyal, kültürel ve ırksal-fiziksel özelliklerinin bu haklara sahip olmasında hiçbir rolünün olmadığı, bu niteliklerden tümüyle bağımsız olarak kişilerin bu haklara sahip olduğu vurgulanmaya çalışılır. Bu nedenle insan haklarının “evrensel” olduğu söylenir. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Etik bir temel olmaksızın insan haklarından söz etmek mümkün değildir. Belli bir insan anlayışına dayanan insan hakları düşüncesi, insana “insanca bir yaşamın”, insan onuruna uygun bir yaşamın sağlanmasının önkoşullarıyla ilgilidir.  Kimi zaman nasıl davranılması gerektiğini, kimi zaman nasıl davranılmaması gerektiğini, kimi zamansa neye izin verilip neye verilemeyeceğini ifade eden normlardır bunlar. Sözcüğün geniş anlamında etikle, kişi eylemleriyle ilgili standartlar, ölçütlerdir insan hakları normları.Doğru yanıt D şıkkıdır.

Bugün insan haklarının “evrenselliği” düşüncesine yapılan itirazların başında kültürel göreciliği savunanların yaptığı itiraz gelmektedir. Bu ise temelde insan hakları düşüncesinin belirli bir kültürün, Batı kültürünün ürünü olduğu ve her kültür için geçerli olamayacağı düşüncesidir. Bir yandan, düşüncenin kaynağının belirli bir kültür olduğu vurgulanırken öte yandan bu düşüncenin geçerliliğine ya da genel-geçerliğine karşı çıkılmaktadır. Genel-geçer olamama ise düşüncenin belli bir kültürde ortaya çıkmış olmasına dayandırılmaktadır.Doğru yanıt B şıkkıdır.

Kültürel görecilik hiçbir ilke ve değerin genel geçer ya da “evrensel” olmadığı, onların kültürlere ya da toplumlara göre değişiklik gösterdiği düşüncesidir.Tanıma uygun olarak ilke ve değerler evrensel değil, kültür ve ya toplumlara göre değişebilir, bu durumda da doğru yanıt C şıkkıdır.

“Birinci kuşak haklar” denilenler sivil, siyasi ve kişisel haklardır. Başta yaşama
hakkı olmak üzere özel yaşama, haberleşmeye, düşünceyi açıklamaya müdahale
etmeme gibi dokunulmazlıklar bu hakların özünü oluşturmaktadır. Özünde kişiyi
devletin ve diğer kişi ve grupların saldırılarından-baskısından korumayı, kişinin
insanca yaşamasını sağlamayı temele alan haklardır bunlar.Doğru yanıt B şıkkıdır.

“Birinci kuşak haklar” denilenler sivil, siyasi ve kişisel haklardır. Başta yaşama
hakkı olmak üzere özel yaşama, haberleşmeye, düşünceyi açıklamaya müdahale
etmeme gibi dokunulmazlıklar bu hakların özünü oluşturmaktadır. Özünde kişiyi
devletin ve diğer kişi ve grupların saldırılarından-baskısından korumayı, kişinin
insanca yaşamasını sağlamayı temele alan haklardır bunlar.Doğru yanıt A şıkkıdır.

Shue’ya göre temel haklar yalnızca “güvenlik hakları” ya da yaşama hakkı
ve dokunulmazlıklardan ibaret değildir. Aynı şekilde “varlığını sürdürme hakkı”
da temel haklardandır. Bununla Shue en alt düzeyde ekonomik güvencelere sahip olma ve varlığını sürdürebilmeyi kast etmektedir. Ama eğitim hakkı temel bir hak olarak görülmemektedir çünkü kişinin varlığını sürdürebilmesi ya da diğer haklarının korunabilmesi için eğitim hakkının korunması zorunlu değildir ona göre.Doğru yanıt C şıkkıdır.

Bir ülkede insan hakları, ancak ülkeyi yönetenlerin temel hakları korumayı amaç edinmeleriyle çıkarılacak anayasa, yasa ve yönetmeliklerin bu amacı göz önünde tutarak hazırlanmasıyla ve amacına uygun bir biçimde uygulanmasıyla korunabilir. Yasalar ya da bir bütün olarak hukuk kurumu, bu anlamda, hiçbir zaman tümüyle siyasetin dışında değildir. Her yasa bir siyasal karar sonucu ortaya çıkar ya da bir siyasal kararı yansıtır. Her zaman yasaları çıkaran bir parlamento, bir kurul veya en genel anlamda siyasal bir otorite mevcuttur.Doğru yanıt D şıkkıdır.

Sözleşmecilik Kuramı, kişilerin tek başlarına kendi varlıklarını ve özgürlüklerini koruyamadıkları için sınırsız özgürlüklerinden vazgeçip erki bir üst otoriteye ya da makama devrettiklerini, devletin böyle ortaya çıktığını ileri sürer.

İnsan hakları genellikle insanın insan olarak -yalnızca insan türünün bir üyesi olması nedeniyle- sahip olduğu haklar olarak tanımlanır. Bununla, bu hakların taşıyıcısının dil, ırk, din, cinsiyet, millet gibi sosyal, kültürel ve ırksal-fiziksel özelliklerinin bu haklara sahip olmasında hiçbir rolünün olmadığı, bu niteliklerden tümüyle bağımsız olarak kişilerin bu haklara sahip olduğu vurgulanmaya çalışılır.

“İnsan nedir?”, “İnsanın ayırd edici özellikleri nedir?” gibi sorularla insanın neliğini (ne olduğunu, yapısını, “özünü”) ortaya koymayı kendisine sorun edinen felsefe dalı Felsefi Antropoloji ya da İnsan Felsefesidir.

Maurice Cranston gibi düşünürler yerine getirilemeyecek maliyet yükü nedeniyle bunların her yerde geçerli olmamalarından yola çıkarak “yerine getirilmesi olanaksız olan şeyleri yerine getirme yükümlülüğünün” olamayacağını, onun için bu türden hakların da hak olamayacağını ileri sürerler (Freeman 2008, s. 82). Herhangi bir moral hakkın varlığının kanıtı “uygulanabilirliğidir” onlara göre.

Kuçuradi insan hakları kavramının altına “kişinin güvenliğine ilişkin istemleri ve/veya ‘temel özgürlükler’ ile insanın olanaklarını korumanın genel olarak önkoşullarına ilişkin istemleri (sağlık için gerekli yaşam düzeyi, eğitim, çalışma vb. hakları)” (Kuçuradi 2007, s. 4) koymaktadır.

İnsan haklarının hukukla ilişkisi iyi bilinir. Ama insan haklarıyla etik arasındaki zorunlu bağlantıdan pek söz edilmez. Oysa etik bir temel olmaksızın insan haklarından söz etmek mümkün değildir.

Haklara ilişkin gelişmeyi, çeşitlenmeyi açıklamada en sık başvurulan yol ise “üç kuşak” düşüncesidir.

Evrensel Bildirge’de sivil ve politik hakların yanında bir dizi ekonomik, sosyal ve kültürel haklar da yer almaktaydı. Bu haklar “ikinci kuşak haklar” olarak bilinmektedir.

Kültürel görecilik hiçbir ilke ve değerin genel geçer ya da “evrensel” olmadığı, onların kültürlere ya da toplumlara göre değişiklik gösterdiği düşüncesidir.

Temellendirme görüşlerinde biri, Michael Walzer’ın dar (thin) ve geniş (thick) anlamda ahlak ayrımına dayanan insan hakları temellendirmesidir.