SİYASET FELSEFESİ I

İnsanlığın aklı sayesinde arttıracağı söylenen dünyevi mutluluk, yine Aydınlanma düşüncesi çerçevesinde, devletin vatandaşlarına karşı bir yükümlülüğü olarak algılanmıştır. Böyle bir yükümlülük de, en açık biçimde, vatandaşların tümünün hak ve özgürlük sınırlarının olabildiğince genişletilmesiyle gerçekleşebilir. Liberalizm diye bilinen ve günümüzde de geniş bir savunucu kitlesine sahip bu düşünce silsilesinin felsefi temelleri, yukarıda da adı geçen Aydınlanma düşünürü John Locke’a (1632-1704) dayandırılır.Doğru yanıt B şıkkıdır.

Jean-Jacques Rousseau, özellikle İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı adlı yapıtında, mülkiyet konusunda Locke’tan farklı düşünmüş ve mülkiyeti, ayrıca Avrupa kültürünün böyle bir temele dayanmasını hem insanlar arasındaki eşitsizliğin kaynağı hem de insan doğasına aykırı ve mutluluğu bozucu olarak görmüş ve sert biçimde eleştirmiştir. Böylelikle, Rousseau, özgürlükten çok eşitliğe vurgu yapan bir Aydınlanma düşünürü profili çizmiştir.Doğru yanıt C şıkkıdır.

Von Hayek'in toplumsal özgürlükle ilgili başlıca görüşleri şöyle sıralanabilir: 1. Özgürlük, devlet ya da kişi denetiminin yokluğu demektir. 2. Devletin temel
görevi, toplum refahını ve mülkiyet ya da sermaye dağılımını düzenlemek değil,
yalnızca toplum düzenini korumak ve kendiliğinden oluşmayan kamu hizmetlerini
sağlamaktır. Devlet bu sınırın ötesine geçtiğinde kaçınılmaz olarak totaliterleşecek
ve bireysel özgürlükler kısıtlanacaktır, bu da kaçınılması gereken bir durumdur.Doğru yanıt D şıkkıdır.

Bireyciliği savunan başlıca düşünürler Mill, Popper, Weber ve Hayek; bütüncülüğü savunan başlıca düşünürler Marx, Comte, Durkheim; toplulukçuluğun başlıca savunucuları ise Alasdair MacIntyre ve Michael Sandel gibi düşünürlerdir.Doğru yanıt E şıkkıdır.

Eşitliğe karşı savların eksenini liberal düşünce oluşturmaktadır. Liberaller bir yandan eşitliğin gerçekleşmesi için devletin devreye girmesi durumunda ortaya siyasal despotluğun çıkacağını, diğer yandan eşitliğin gerçekleşmesinin bireysel özgürlükleri ikinci plana atarak değersizleştireceğini savunarak, eşitliğin gerçekleştirilebilir bir ideal
olmadığını temellendirmeye çalışırlar.Doğru yanıt A şıkkıdır.

Fakat yukarıda da özgürlük ve eşitlik üzerine çeşitli görüşleri incelerken örneklerini
gördüğümüz gibi, özgürlüğü ve eşitliği aynı anda aynı ölçüde isteyebilsek bile,
ikisine aynı anda sahip olmak olanaksız gibi görünmektedir. Başka bir deyişle,
günümüzün toplumsal ve ekonomik koşulları insanı liberalizm ile sosyalizm arasında adeta tercih yapmaya zorlamaktadır. Özgürlük ve eşitlik
arasındaki öncelik-sonralık kavgası sosyalizm-liberalizm kavgası olarak karşımıza çıkmakta, en azından sosyalizm-liberalizm çekişmesinde ana eksenlerden
birini bu özgürlük-eşitlik karşıtlığı oluşturmaktadır.Doğru yanıt B şıkkıdır.

Turner’a göre “Liberalizm, birey ile toplum arasında sahte bir ikilik öngörür”, fakat “...kişisel doyuma ulaşmak ancak devlet destekli bir toplumsal çevrede olanaklı olduğundan, böyle bir felsefi görüş de toplumbilim açısından tartışmalıdır... Özbilince, düşünüme sahip eğitimli birey olmak, esas olarak toplumsal bir süreçtir
(Dolayısıyla kişi ile toplum arasındaki liberal karşıtlık tartışmalıdır). Toplumsal
yurttaşlık, eşitlik ve bireysel gelişme arasındaki köklü ilişkiyi de bu sayede değerlendirebiliyoruz. Modern toplumlarda bireysel olanakların artması, yurttaşlık
haklarının evrensel düzlemde yaygınlaşmasıyla olanaklı olmuştur ve bireyin eğitimi ilerletme özgürlüğü, devletin zenginliği genel eğitimi olanaklı kılacak biçimde
yeniden bölüştürmek üzere işe karışmasını gerektirir.Doğru yanıt D şıkkıdır.

Ortaçağ’da insanlara ‘öteki dünya’, ‘ölüm sonrası yaşam’, ‘Tanrı krallığı’ gibi soyut şeyler uğruna feda edilmesi öğütlenen dünyevi mutluluk da yine Aydınlanma’nın öne çıkardığı bir değer olmuştur; eşitlik, özgürlük, kardeşlik gibi idealler de bu mutluluk için gerekli koşullar olarak ön plana çıkmışlardır (Şenol 2010, s. 319). Fakat tüm bu idealler, akıl kavramından ve bu kavramın içermelerinden soyut
olarak düşünülemez. İnsan, aklı sayesinde geleneklerin boyunduruğundan kendini kurtaracak, kaderini kendisi biçimlendirecek, böylelikle özgürlüğünü ve mutluluğunu gitgide arttıracaktır (a.y.). İnsanlığın aklı sayesinde arttıracağı söylenen
dünyevi mutluluk, yine Aydınlanma düşüncesi çerçevesinde, devletin vatandaşlarına karşı bir yükümlülüğü olarak algılanmıştır. Böyle bir yükümlülük de, en açık
biçimde, vatandaşların tümünün hak ve özgürlük sınırlarının olabildiğince genişletilmesiyle gerçekleşebilir.Doğru yanıt D şıkkıdır.

Steven Lukes, Bryan Turner gibi, özgürlüğün ve eşitliğin birbiriyle çatışmak zorunda olmadıklarını ileri süren düşünürlerdendir.Doğru yanıt C şıkkıdır.

Toplum sözleşmesi, bireylerin düzenli ve adil bir toplum oluşturmak üzere kendi aralarında yaptıkları ve egemenlik hakkını kendileri dışında bir güce devrettikleri, aslında yazılı olmayan bir sözleşmedir. Başka bir ifadeyle, toplum sözleşmesi de aynı doğa durumu gibi bir tasarımdır.Doğru yanıt B şıkkıdır.

“Özgürlük”ten, genel olarak, bir bireyin toplum içinde herhangi bir sınırlamaya, engellemeye maruz kalmadan, doğrudan kendi istenciyle (istemesiyle) eylemde bulunması ve eylemlerinin sonuçlarından da öncelikle kendisinin sorumlu tutulması durumu anlaşılmaktadır. Başka bir deyişle, insan istencinin seçeneklerle karşı karşıya kaldığında şu ya da bu biçimde eyleme konusunda sınırlandırılmaması, kısıtlanmamasıdır anlaşılan. Doğru cevap B’dir.

Eşitlik ise toplumu oluşturan bireylerin ekonomik, toplumsal ve siyasal olarak birbiriyle aynı “haklar ve özgürlüklerle” donatılması durumuna verilen addır, fakat bu daha çok talep düzeyinde kalır ve toplumsal yaşamda karşılaşılan olgu, bunun tam tersi yani eşitsizliktir. Eşitlikten ya da eşitsizlikten söz edebilmemiz için hak ve özgürlüklerinin sınırları bakımından karşılaştırabileceğimiz en az iki bireye gereksinim duyarız; bu da eşitliğin bir ide ve bir talep olarak ancak toplumsal yaşam içerisinde anlam kazandığına işaret eder. Zaten eşitliğin günümüzde zenginlikten, toplumsal-sınıfsal güce, cinsiyete, yaşa, hatta etnik kimliğe dek uzanan pek çok boyutu vardır. Ayrıca eşitlik, felsefi bir sorun olarak, adalet ve hakkaniyet sorunları ile de yakından ilişkilidir. Doğru cevap D’dir.

Jean-Jacques Rousseau, özellikle İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı adlı yapıtında, mülkiyet konusunda Locke’tan farklı düşünmüş ve mülkiyeti, ayrıca Avrupa kültürünün böyle bir temele dayanmasını hem insanlar arasındaki eşitsizliğin kaynağı hem de insan doğasına aykırı ve mutluluğu bozucu olarak görmüş ve sert biçimde eleştirmiştir. Böylelikle, Rousseau, özgürlükten çok eşitliğe vurgu yapan bir Aydınlanma düşünürü profili çizmiştir. Doğru cevap A’dır.

İnsanın toplumsal yaşamdaki özgürlükle -toplumsal özgürlükle- ilgili başlıca görüşleri; özgürlükçülük (libertarianism), bireycilik (individualism), toplulukçuluk ya da cemaatçilik (communitarianism) ve liberalizm olarak sıralanabilir. Doğal eşitsizlik ise özgürlükle ilgili değil eşitlikle ilgili düşünceler arasında bulunmaktadır. Doğru cevap E’dir.

Özgürlükçülük, insanın özgürleşmesine engel olan her türlü belirlenimciliğe karşı çıkan, insanın özgürce eylemesine sınır koyan her türlü kural ve düzeneğe itiraz eden ve bilinçli insan eylemlerinin sonuçlarını nedensel açıklamalara indirgenemeyeceğini savunan öğreti veya klasik liberalizmin ilkelerini benimseyerek devlet denetimlerine karşı çıkan ideolojik bakış açısıdır denebilir. Doğru cevap C’dir.

Bireycilik de, özgürlükçülükle benzer biçimde, bireyi tüm toplumsal yaşamın temeline koyan, dahası, bireyi “kendinde varlık”, “kendi başına amaç”, “en yüksek değer” gibi nitelemeler çerçevesinde tanımlayan ve yorumlayan bir öğretidir. Bireyciliğin en bilinen biçimlerinden birini, yani yöntembilgisel yahut açıklayıcı bireyciliği, Karl Popper, John Stuart Mill, Max Weber, F. A. von Hayek gibi düşünürlerde görebiliriz. Marx ve Comte ise bireyciliğe karcı bütüncülüğü savunan düşünürlerdir. Doğru cevap D’dir.

Eşitliğin, varlıksal/özsel eşitlik, fırsatta eşitlik, şartlarda eşitlik ve sonuçlarda eşitlik olmak üzere dört temel tipte görüldüğü ileri sürülmektedir. Sonuçlarda eşitlik, başlama noktası ve koşulları, doğal yetenek gibi unsurlar gözetilmeksizin, yasama veya diğer siyasal araçların kullanılarak sonuçlarda eşitliğin sağlanmasını esas alır. Kadınlar, çocuklar, etnik azınlıklar gibi ayrıcalıksız ya da avantajsız gruplar için olumlu ayrıcalık (pozitif ayrımcılık) güden toplumsal programlar, şartlarda eşitsizliği toplumsal eşitliğe dönüştürmeyi amaçlar. Doğru cevap B’dir.

Doğal eşitsizlik, insanların ekonomik ve ırksal açıdan eşit olamayacaklarını, bunun da temelinde doğal seçilim/ayıklama sürecinin bulunduğunu savunan bir görüştür. Darwin’in geliştirdiği evrim kuramını temel aldığından, toplumsal alanda bu görüşleri savunanlara Sosyal Darwinciler de denir. Doğru cevap E’dir.

Özgürlük ve eşitlik arasındaki ilişkiyi kurmak üzere göz önünde bulundurulacak ilk düşünce, her ikisinin de insanın toplumsal yaşamda arzuladığı ve sahip olmak için mücadele ettiği idealler, ideler-gereklilik düşünceleri- olduğudur. İnsanın hem eşit hem özgür olma hem de bir toplum içinde kardeşçe bir arada yaşama isteği, ünlü şairimiz Nazım Hikmet’in “Yaşamak bir ağaç gibi tek ve hür ve bir orman gibi kardeşçesine; bu hasret bizim” dizesinde en yetkin ifadesini bulur. Doğru cevap A’dır.

Ussalcılara göre eşitsizliği ortadan kaldırmaya yönelik her devlet ya da toplum müdahalesi, doğası gereği antidemokratiktir ve bireyi devletin kontrolüne bırakmak totaliter politikalar doğurur. Doğru cevap C’dir.