SİYASET FELSEFESİ I

Eskiçağ’da Platon ve Aristoteles’in toplum ve devlet kuramlarıyla başlayan siyaset felsefesi, bu filozofların düşüncesinde devletin ve toplumun amacına, ortak iyiye ve adil toplum ve devlet düzenine yönelik eleştiriler olarak ortaya çıkmıştır. Ortaçağ ise tanrı
devleti düşüncesiyle ortaya çıkmış ve bir siyaset felsefesinden çok bir teoloji ortaya koymuştur.Doğru yanıt B şıkkıdır.

Macchiavelli Hükümdar adlı yapıtında ilk ulus devlet kavramını ortaya atarak, modern siyaset kuramının da temelini atmış olur. Modern siyaset felsefesinin birçok devlet öğretisi devletin kökeni sorununa yanıt vermeye çalışmışlardır.Doğru yanıt D şıkkıdır.

Eskiçağ’da Presokratik düşünürler için Polis’te (şehir devletinde) yaşayan toplumun yapısını ve toplumu düzenleyen kurallar olarak yasaların varlık temellerini araştırmak doğa araştırması yanında ikinci bir araştırma konusu olmuştur.
Presokratikler için doğada olduğu kadar toplumda da bir uyum ve düzen olması gerekliydi. Presokratik felsefenin asıl ilgisi doğa felsefesiydi. Bununla birlikte
Eskiçağ’da presokratik düşünürler insan ve toplum sorunuyla da ilgilenmişlerdir.
İnsan ve toplumla ilgili düşünceler içinde en önemlisi de insanın ve toplumun
mutluluğu düşüncesi olmuştur.Doğru yanıt E şıkkıdır.

Sofistlere göre ortak ve evrensel bir insan doğası olmadığından, insan
doğasına uygun bir toplumsal düzen aramak da boşunadır. Devlet ve toplum doğal
değil, yapma bir varolandır. Böylece Sofistler “doğal olan” ve “insanlar tarafından
konulmuş olan”, yani “doğal olmayan” ayrımını (physei - thesei ayırımı) yapmışlardır. İnsanların sahip olduğu hak ve ödevlerin doğuştan mı olduğu, yani doğal mı
olduğu, yoksa insanların koydukları yasalar tarafından mı belirlendiği, yani doğal
olmayıp yapay olarak konulmuş mu olduğu sorunu düşünce tarihindeki en temel
belirlemelerden biri olmuştur.Doğru yanıt C şıkkıdır.

Platon ideal biçimler öğretisini Devlet adlı yapıtında dile getirdiği devlet tasarımına da taşır. Platon’un yapıtında ele aldığı devlet ideal devlettir. Bu anlamda gerçeklikte varolan tek tek devlet biçimlerinin hepsinden farklı mükemmel olan bir devlettir. İdeal olduğu için de asla görülenler alanındaki devletlerden biri olamaz. Başka bir deyişle, Platon’un ele aldığı devlet ideal devlettir, yani devlet ideasına uygun devlettir. Böylece Platon bize ussal bir devlet kuramı sunarak kelimenin en tam anlamında bir siyasal öğretiyle, bir siyaset kuramıyla karşımıza çıkan ilk düşünür sayılabilir. Platon yapıtında ideal devlet ve yönetim biçiminin ne olduğunu, bozuk yönetim biçimlerinin neler olduğunu ayrıntılı olarak tartışır.Doğru yanıt D şıkkıdır.

Platon düzenli bir toplumun doğuşunda adaletin ve adaletsizliğin beraberce
nasıl ortaya çıktıklarını görmek için devletin nasıl kurulduğu sorununa eğilir
(Platon 369a). Platon’un devlet öğretisi onun toplum öğretisi demektir, çünkü
Platon’un öğretisinde “devlet” (politeia) aynı zamanda toplum anlamına gelir.
Platon’a göre devlet düzenli bir toplum demektir. Platon’a göre devletin doğuş nedeni insanın doğasından kaynaklanır. İnsan ihtiyaçlarını gidermek için toplum
halinde yaşaması gereken bir varlıktır. İnsanın mutluluğu toplum içinde yaşamasıyla olanaklı olacaktır, çünkü insan toplum hâlinde yaşarken kendine yetecek ihtiyaçlarını karşılar.Doğru yanıt D şıkkıdır.

Platon’a göre en iyi yönetim biçimleri monarşi ya da aristokrasidir. Bozuk yönetim
biçimleri ise timokrasi, oligarşi, demokrasi ve tiranlıktır.Doğru yanıt A şıkkıdır.

Ortaçağ devlet anlayışınıAugustinus’un Tanrı-devleti anlayışı temsil eder. Bu anlayışa göre Tanrı-devleti ideal bir model oluştururken, yeryüzü devleti kötü yönetim örneğidir. Tanrı-devleti kalıcıdır, oysa yeryüzü devleti geçicidir.Doğru yanıt C şıkkıdır.

Augustinus’un devlet anlayışını ve genel olarak Ortaçağ’ın devlet anlayışını gösteren yapıtı Tanrı Devleti Üzerine’dir. Platon Devlet adlı yapıtında ideal devletin bu
dünyanın hiçbir yerinde bulunamayacağını, oysa gökyüzünde bu devletin bir örneğinin bulunduğunu söyler. Augustinus Platon’un bu benzetmesini alarak Tanrı
devleti düşüncesini ileri sürer. Augustinus’a göre de hukuk ve toplum düzeninin
temelini adalet oluşturur. Ama bu adalet tanrısal bir adalettir. Başka bir deyişle
yasa koyucu olmadan hiçbir yasa olamaz ve bu yüzden de adalet sadece bir uzlaşım
sorunu olarak rastlantısal bir şey olamaz, insanüstü bir kaynağı olmalıdır.Doğru yanıt B şıkkıdır.

Herkesin egemen olduğu yönetim biçiminde ise anayasal düzen ya da yasalı yönetim (politeia) doğru, demokrasi yanlış yönetim biçimidir. Buna göre krallık (monarşi), aristokrasi ve anayasal yönetim hedefi toplumun ortak iyiliği olan yönetim biçimleridir. Bunlara karşılık gelen bozuk yönetimler ise bu yönetim biçimlerinin bozulmasıyla ortaya çıkarlar. Monarşinin bozulmasıyla tiranlık, aristokrasinin bozulmasıyla oligarşi, anayasal yönetimin bozulmasıyla demokrasi ortaya çıkar. Bu bozuk yönetim biçimleri doğru
yönetim biçimlerinin aksine ortak yararı gözetmezler. Tiranlık devletin zorbaca
yönetildiği monarşi biçimidir.Doğru yanıt E şıkkıdır.

Siyaset felsefesi ilk çağda Platon ve Aristoteles’in toplum ve devlet kuramlarıyla başlar. Rousseau,Hegel, Hobbes ve Marx gibi düşünürler 17. yüzyıl ve sonrasında eserler üretmişlerdir.

Macchiavelli Hükümdar adlı yapıtında ilk ulus devlet kavramını ortaya atarak, modern siyaset kuramının da temelini atmış olur.

Modern siyaset felsefesinin birçok devlet öğretisi devletin kökeni sorununa yanıt vermeye çalışmışlardır. Hobbes’un Locke’un ve Rousseau’nun çabaları hep bir sözleşme kuramı temelinde devleti temellendirmeye yönelik olmuştur.

Sofistler Eskiçağ’da para karşılığı ders veren kişilerdi. Sofistlik denilen akım da bilgi konusunda mutlak ya da nesnel hakikatlere ulaşmanın olanaksız olduğunu; böyle hakikatlerin olmadığını, olsa bile bunlara ulaşmanın insan kavrayışını aştığını ileri sürerek bir tür toplum, ahlak ve bilgi eleştirisine yönelmiş akımdır. Başlıca temsilcileri Protagoras ve Gorgias’tır

Bütün bu anlayışlarda ortak olan insanlar tarafından konulmuş olan yasaların nesnel bir hak ve adalet kavramına göre değil, toplumdaki kimi sınıfların çıkarına göre oluşturulduğunu ileri sürmeleridir.

Platon Sokrates'in öğrencisidir. Devlet adlı kitap ve idealer kuramı ile bilinir. İdea, Aristoteles'e göre tekil olanda içkindir. Tanrı Devleti Üzerine adlı kitabı ise Augustinus yazmıştır.

Aristoteles’e göre insan her şeyden önce bir “zoon politikon”dur, toplumsal bir varlıktır. Bu insanın olanaklarını ancak bir toplum ve devlette gerçekleştirebileceği anlamına gelir.

Aristoteles'in altı tür olarak belirlediği yönetim biçimleri monarşi, aristokrasi, politeia, tiranlık, oligarşi ve demokrasidir. Aristoteles'te "teokrasi" adıyla tanımlanmış bir yönetim biçimi yoktur.

Ortaçağ devlet anlayışını Augustinus’un Tanrı-devleti anlayışı temsil eder. Bu anlayışa göre Tanrı-devleti ideal bir model oluştururken, yeryüzü devleti kötü yönetim örneğidir. Tanrı-devleti kalıcıdır, oysa yeryüzü devleti geçicidir.

Ortaçağ’da bir devlet görüşü ortaya atan en önemli düşünür  Platon’un Ortaçağ’daki izleyicisi olan Augustinus'tur. Platon’un ideal devleti Augustinus elinde Tanrı devleti kuramına dönüşmüştür.