SİYASET FELSEFESİ I

Toplum felsefesi kendi başına toplumu ele alırken devlet felsefesi kendi başına devleti ele alır. Siyaset felsefesinin konusunu ise hem toplum ve toplumsal düzen hem de devlet oluşturur. Bir anlamda toplum felsefesi ve devlet felsefesi ikisi bir arada siyaset felsefesini oluşturur. Aristoteles Politika adlı yapıtının hemen başında insanı “zoon politikon” olarak tanımlar.

Etik insan eylemlerini belirleyen ilkeleri ve insan için iyi bir yaşamın ne türden bir yaşam olduğunu soruşturan, “Nasıl yaşamalı?” sorusuna yanıt arayan bir felsefe dalıdır.

İlk soru yurttaşların hak ve ödevlerinin dağılımı ve temeliyle ilgiliyken ikinci soru siyasal egemenliğin dağılımıyla ilgilidir. Bu sorular aslında devletin varlığıyla ilgili temel sorundan doğan sorulardır. Öyleyse siyaset felsefesinin en temel sorunu devletin varlığı sorunudur.

Bir önceki soruda siyaset felsefesinin insanın varlık yapısından doğan devlet sorununu ele aldığını söylemiştik. Eğer siyaset felsefesinin temel sorunu buysa temel kavram da “devlet” kavramıdır. Bununla birlikte kavramsal soruşturma yalnız “devlet” üzerin odaklanmaz; ama “devlet” ile birlikte bazı başka kavramları da eleştirel olarak sorgular.

İnsan felsefesi insan doğasını kavramaya çalışan, insan denen varlığı bütününde nesne edinen, insana ait olan özelliklerden ve olanaklardan hareketle insanın ne olduğu sorusuna yanıt arayan bir felsefe dalıdır.

İstenç tercih etme, seçme ya da karar verme yetisidir. Genel istenç ise toplumun bütününün belirli bir amaca yönelik olarak bilinçli etkinlikte bulunma gücüdür. Burada geçen “genel istenç” ifadesiyle bireylerin bütün uğruna, yani hem kendileri hem de başkaları uğruna hareket etmesi anlamı çıkmaktadır.

Her felsefe disiplininde olduğu gibi etik de eylem söz konusu olduğunda ilkeleri ve temelleri araştırır, sorgular.

Etiğin varlık temelini, insanın kendine özgü doğası oluşturur. İnsanın siyasi bir varlık olması, onun devlet kuran bir varlık olması, başka bir deyişle insanın sahip olduğu olanaklar toplamı etiğin ontolojik temelini oluşturur.

Siyaset felsefesinde devletin niçin var olmak zorunda olduğunu temellendirilmeye çalışılır. Bu bağlamda siyaset felsefesi siyaset olgularını ve devletin işleyişi ya da yönetim biçimlerini betimlemez. Bunu Siyaset Bilimi yapar. Oysa Siyaset Felsefesi bunun yerine daha çok ideal devletin nasıl olması gerektiğini, ideal ve adil toplum düzeninin ne olduğunu, devletin amacının ne olduğunu belirlemeye çalışır ve bunu da olması gerekenden hareketle yapar.

Siyaset bilimi ise deneysel yöntemle tarihsel olarak ortaya çıkmış devletlerin ve siyasal olguların betimlemelerini yaparak bu olgular arasında nedensel bağlantılar kurar. Siyasal ideolojileri ve siyaset öğretilerini deneysel olarak betimler. Ayrıca siyaset biliminin devletin işleyişinde ortaya çıkan sorunları çözmek gibi faydacı bir anlayışı da vardır.