SİYASET FELSEFESİ I - Deneme Sınavı - 15

Demokrasi, inançları, kültürleri, dünya görüşleri ve yaşam tarzları
birbirinden önemli ölçüde farklılık gösteren bireylerin ve toplulukların, tek bir
toplum/devlet çatısı altında bir arada barış içinde yaşamasını sağlayacak yasal düzenlemelerin de yapıldığı bir siyasal sistem olarak, çoğulcu bir anlayışa sahiptir;
çünkü demokrasi, tek ya da özel bir kişinin, grubun, sınıfın toplumda üstünlüğü
düşüncesinden değil, hak ve özgürlükler bakımından insanlar arasında bir eşitlik olduğu düşüncesinden beslenir ve uygulamalarında, 10 Aralık 1948 tarihinde
Birleşmiş Milletler tarafından da kabul edilen ve tüm dünyaya duyurulan, hatta çağın gereksinimleri çerçevesinde sürekli güncellenen İnsan Hakları Evrensel
Bildirgesi’ni temel alır.Azınlıkların talepleri hiçe sayılmaz, aksine onların da talepleri göz önünde bulunudurulur ve hakları gözetilir.Doğru yanıt D şıkkıdır.

İnsanlığın aklı sayesinde arttıracağı söylenen dünyevi mutluluk, yine Aydınlanma düşüncesi çerçevesinde, devletin vatandaşlarına karşı bir yükümlülüğü olarak algılanmıştır. Böyle bir yükümlülük de, en açık biçimde, vatandaşların tümünün hak ve özgürlük sınırlarının olabildiğince genişletilmesiyle gerçekleşebilir. Liberalizm diye bilinen ve günümüzde de geniş bir savunucu kitlesine sahip bu düşünce silsilesinin felsefi temelleri, yukarıda da adı geçen Aydınlanma düşünürü John Locke’a (1632-1704) dayandırılır.Doğru yanıt B şıkkıdır.

Jean-Jacques Rousseau, özellikle İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı adlı yapıtında, mülkiyet konusunda Locke’tan farklı düşünmüş ve mülkiyeti, ayrıca Avrupa kültürünün böyle bir temele dayanmasını hem insanlar arasındaki eşitsizliğin kaynağı hem de insan doğasına aykırı ve mutluluğu bozucu olarak görmüş ve sert biçimde eleştirmiştir. Böylelikle, Rousseau, özgürlükten çok eşitliğe vurgu yapan bir Aydınlanma düşünürü profili çizmiştir.Doğru yanıt C şıkkıdır.

Von Hayek'in toplumsal özgürlükle ilgili başlıca görüşleri şöyle sıralanabilir: 1. Özgürlük, devlet ya da kişi denetiminin yokluğu demektir. 2. Devletin temel
görevi, toplum refahını ve mülkiyet ya da sermaye dağılımını düzenlemek değil,
yalnızca toplum düzenini korumak ve kendiliğinden oluşmayan kamu hizmetlerini
sağlamaktır. Devlet bu sınırın ötesine geçtiğinde kaçınılmaz olarak totaliterleşecek
ve bireysel özgürlükler kısıtlanacaktır, bu da kaçınılması gereken bir durumdur.Doğru yanıt D şıkkıdır.

Bireyciliği savunan başlıca düşünürler Mill, Popper, Weber ve Hayek; bütüncülüğü savunan başlıca düşünürler Marx, Comte, Durkheim; toplulukçuluğun başlıca savunucuları ise Alasdair MacIntyre ve Michael Sandel gibi düşünürlerdir.Doğru yanıt E şıkkıdır.

Sözleşmecilik Kuramı, kişilerin tek başlarına kendi varlıklarını ve özgürlüklerini koruyamadıkları için sınırsız özgürlüklerinden vazgeçip erki bir üst otoriteye ya da makama devrettiklerini, devletin böyle ortaya çıktığını ileri sürer.

İnsan hakları genellikle insanın insan olarak -yalnızca insan türünün bir üyesi olması nedeniyle- sahip olduğu haklar olarak tanımlanır. Bununla, bu hakların taşıyıcısının dil, ırk, din, cinsiyet, millet gibi sosyal, kültürel ve ırksal-fiziksel özelliklerinin bu haklara sahip olmasında hiçbir rolünün olmadığı, bu niteliklerden tümüyle bağımsız olarak kişilerin bu haklara sahip olduğu vurgulanmaya çalışılır.

“İnsan nedir?”, “İnsanın ayırd edici özellikleri nedir?” gibi sorularla insanın neliğini (ne olduğunu, yapısını, “özünü”) ortaya koymayı kendisine sorun edinen felsefe dalı Felsefi Antropoloji ya da İnsan Felsefesidir.

Montesquieu’ye göre demokrasi de aristokrasi de doğaları gereği özgür devlet biçimleri

Eşitliğe karşı savların eksenini liberal düşünce oluşturmaktadır. Liberaller bir yandan eşitliğin gerçekleşmesi için devletin devreye girmesi durumunda ortaya siyasal despotluğun çıkacağını, diğer yandan eşitliğin gerçekleşmesinin bireysel özgürlükleri ikinci plana atarak değersizleştireceğini savunarak, eşitliğin gerçekleştirilebilir bir ideal
olmadığını temellendirmeye çalışırlar.Doğru yanıt A şıkkıdır.

Maurice Cranston gibi düşünürler yerine getirilemeyecek maliyet yükü nedeniyle bunların her yerde geçerli olmamalarından yola çıkarak “yerine getirilmesi olanaksız olan şeyleri yerine getirme yükümlülüğünün” olamayacağını, onun için bu türden hakların da hak olamayacağını ileri sürerler (Freeman 2008, s. 82). Herhangi bir moral hakkın varlığının kanıtı “uygulanabilirliğidir” onlara göre.

Fakat yukarıda da özgürlük ve eşitlik üzerine çeşitli görüşleri incelerken örneklerini
gördüğümüz gibi, özgürlüğü ve eşitliği aynı anda aynı ölçüde isteyebilsek bile,
ikisine aynı anda sahip olmak olanaksız gibi görünmektedir. Başka bir deyişle,
günümüzün toplumsal ve ekonomik koşulları insanı liberalizm ile sosyalizm arasında adeta tercih yapmaya zorlamaktadır. Özgürlük ve eşitlik
arasındaki öncelik-sonralık kavgası sosyalizm-liberalizm kavgası olarak karşımıza çıkmakta, en azından sosyalizm-liberalizm çekişmesinde ana eksenlerden
birini bu özgürlük-eşitlik karşıtlığı oluşturmaktadır.Doğru yanıt B şıkkıdır.

Turner’a göre “Liberalizm, birey ile toplum arasında sahte bir ikilik öngörür”, fakat “...kişisel doyuma ulaşmak ancak devlet destekli bir toplumsal çevrede olanaklı olduğundan, böyle bir felsefi görüş de toplumbilim açısından tartışmalıdır... Özbilince, düşünüme sahip eğitimli birey olmak, esas olarak toplumsal bir süreçtir
(Dolayısıyla kişi ile toplum arasındaki liberal karşıtlık tartışmalıdır). Toplumsal
yurttaşlık, eşitlik ve bireysel gelişme arasındaki köklü ilişkiyi de bu sayede değerlendirebiliyoruz. Modern toplumlarda bireysel olanakların artması, yurttaşlık
haklarının evrensel düzlemde yaygınlaşmasıyla olanaklı olmuştur ve bireyin eğitimi ilerletme özgürlüğü, devletin zenginliği genel eğitimi olanaklı kılacak biçimde
yeniden bölüştürmek üzere işe karışmasını gerektirir.Doğru yanıt D şıkkıdır.

Kuçuradi insan hakları kavramının altına “kişinin güvenliğine ilişkin istemleri ve/veya ‘temel özgürlükler’ ile insanın olanaklarını korumanın genel olarak önkoşullarına ilişkin istemleri (sağlık için gerekli yaşam düzeyi, eğitim, çalışma vb. hakları)” (Kuçuradi 2007, s. 4) koymaktadır.

Ortaçağ’da insanlara ‘öteki dünya’, ‘ölüm sonrası yaşam’, ‘Tanrı krallığı’ gibi soyut şeyler uğruna feda edilmesi öğütlenen dünyevi mutluluk da yine Aydınlanma’nın öne çıkardığı bir değer olmuştur; eşitlik, özgürlük, kardeşlik gibi idealler de bu mutluluk için gerekli koşullar olarak ön plana çıkmışlardır (Şenol 2010, s. 319). Fakat tüm bu idealler, akıl kavramından ve bu kavramın içermelerinden soyut
olarak düşünülemez. İnsan, aklı sayesinde geleneklerin boyunduruğundan kendini kurtaracak, kaderini kendisi biçimlendirecek, böylelikle özgürlüğünü ve mutluluğunu gitgide arttıracaktır (a.y.). İnsanlığın aklı sayesinde arttıracağı söylenen
dünyevi mutluluk, yine Aydınlanma düşüncesi çerçevesinde, devletin vatandaşlarına karşı bir yükümlülüğü olarak algılanmıştır. Böyle bir yükümlülük de, en açık
biçimde, vatandaşların tümünün hak ve özgürlük sınırlarının olabildiğince genişletilmesiyle gerçekleşebilir.Doğru yanıt D şıkkıdır.

İnsan haklarının hukukla ilişkisi iyi bilinir. Ama insan haklarıyla etik arasındaki zorunlu bağlantıdan pek söz edilmez. Oysa etik bir temel olmaksızın insan haklarından söz etmek mümkün değildir.

Steven Lukes, Bryan Turner gibi, özgürlüğün ve eşitliğin birbiriyle çatışmak zorunda olmadıklarını ileri süren düşünürlerdendir.Doğru yanıt C şıkkıdır.

Haklara ilişkin gelişmeyi, çeşitlenmeyi açıklamada en sık başvurulan yol ise “üç kuşak” düşüncesidir.

Evrensel Bildirge’de sivil ve politik hakların yanında bir dizi ekonomik, sosyal ve kültürel haklar da yer almaktaydı. Bu haklar “ikinci kuşak haklar” olarak bilinmektedir.

Toplum sözleşmesi, bireylerin düzenli ve adil bir toplum oluşturmak üzere kendi aralarında yaptıkları ve egemenlik hakkını kendileri dışında bir güce devrettikleri, aslında yazılı olmayan bir sözleşmedir. Başka bir ifadeyle, toplum sözleşmesi de aynı doğa durumu gibi bir tasarımdır.Doğru yanıt B şıkkıdır.