SİYASET FELSEFESİ I - Deneme Sınavı - 2

Pozitif hukuk insanın kendisinin tarih içinde koymuş olduğu hukuktur. Bu hukuk konmuş olduğu zaman ve yerin koşullarına göre anlaşılabilir olan bir hukuktur. Doğal hukuk ise insanın akıllı özünde bulunan ve bu yüzden de tarih içinde, zaman ve yere göre değişmeyen hukuktur. Doğal hukuk insanların sırf insan olmaları dolayısıyla sahip oldukları hakları içerir. Bu yüzden de doğal hukukun pozitif hukuka göre önceliği ve üstünlüğü vardır.

Hobbes’un doğa durumu varsayımı bütün insanların her şey üzerinde sınırsız bir özgürlükle hakkının olduğu ve bu yüzden de güvensizlik içinde yaşadıkları durumdur. Hobbes doğa durumundaki herkesin herkese karşı savaşı durumunu Latince homo homini lupus, yani İnsan insanın kurdudur sözleriyle dile getirir.

Jhon Locke’a göre uygar toplumu oluşturmak üzere insanların bir araya gelmelerinin amacı da mülkiyetin korunmasıdır. Mülkiyet hem yaşam hakkını hem özgürlük hakkını hem de mülk edinme hakkını kapsar.

Montesquieu’ye göre özgürlük insanın her istediğini yapabilmesi değildir, insan yasalar izin verdiği sürece ve o ölçüde istediğini yapabilir. Yasalar izin verdiği sürece insanın istediklerini yapabilmesi, istemediği şeyi yapmaya da zorlanmaması özgürlüktür.

Rönesans ‘yeniden doğuş’ anlamına gelmektedir. Ortaçağın evrensel devleti Tanrı devletinin yeryüzündeki temsilcisi olan Kilise’ydi ve bütün siyasal gücü kendi elinde bulundurduğundan her türlü ulusal siyasal oluşumun ve ulus devletlerin üstündeydi. Rönesans’ta çeşitli düşünceler ortaya çıkmıştır. Kuşkusuz bunlardan en önemlisi İtalya’da ortaya çıkan Hümanizm akımı olmuştur. Hümanizm Rönesans siyasal öğretilerine de temel olmuş ve bu dönemde laik devlet anlayışları ortaya çıkmıştır.

Yapıtında ulusal ve laik bir devlet anlayışı sunar. Machiavelli Hükümdar’da “güce dayanan ulusal devlet” idealini ortaya koyar ve devletin, hükümdarın ya da egemenin gücünü bir ulusa dayanmaktan alması gerektiğini öne sürer. Bu anlayışa göre devlet gücünü Kilise’den almamalıdır. Eskiçağ’ın bilge ve erdemli yöneticilerini örnek almak gerekir. Machiavelli’ye göre devletin başındaki hükümdarın tek amacı devleti yaşatmak ve devletin gücünü artırmak olmalıdır.

Machiavelli devletin ve hükümdarın mutlak egemenliğini sağlamak için ilk yapılması gereken iş Kilise’nin devlet üzerindeki egemenliğin yıkmaktı. Bu nedenle siyaset felsefesi tarihinde Machiavelli, ilk laik devlet kuramını hazırlamış düşünür olarak görülür.

Jean Bodin doğru yönetimin ne olduğunu sorar. Ona göre Cumhuriyet, devletin egemen bir güç tarafından doğru olarak yönetilmesidir.

Bodin üç tür yönetim biçiminden söz eder: Demokrasi, aristokrasi ve monarşi. Monarşi tek kişinin egemenliği, aristokrasi birkaç kişinin egemenliği, demokrasi ise herkesin egemenliğidir. En iyi yönetim biçimi monarşidir. Bunun nedeni egemenliğin bölünemez olduğu yollu anlayışıdır ve buna uygun tek yönetim de monarşidir.

Bodin’e göre halk egemen güce itaatsizlik yapamaz, hiçbir isyan hakkı yoktur ama eğer egemen güç tanrısal ve doğal yasalara karşıt olan emirler verirse halkın itaat etmeme hakkı vardır. Dolayısıyla Bodin’in siyaset konusunda asıl ilgisini oluşturan egemenlik kavramına getirdiği ölçüt, sınırsız bir egemen gücün olmayacağı ve sınırlarının tanrısal ve doğal yasalarla çizildiğidir. Bu yüzden egemenlik tamamen sınırsız değildir, hiçbir egemen gücün bizi uymaya zorlayamayacağı bazı ahlaki kurallar vardır. Devlet de egemen güç tarafından hukuka uygun bir yönetim düzenidir. Bodin’in mutlak egemenlik anlayışında ahlak ve doğal hukuk devletin egemenliğinin sınırlarını belirlemektedir. Doğru yanıt A'dır.

Grotius savaşın haklı nedenleri dediği üç neden belirler: Kendini savunma hakkı, zararın karşılanması ve cezalandırma hakkı.

Bu toplum ve devlette mülkiyet eşitliğine dayalı bir düzen vardır. Bu yüzden de adaletsizlik yoktur. Para kullanılmadığından mal değiş tokuşu ile gereksinimler karşılanmaktadır. Böyle bir toplum ve devlet düzeninde bilim ve sanat gelişmiştir. Böyle bir devletin amacı ideal bir toplumu sağlamaktır. Bunun için de bu toplumda herkes eşit olmalıdır, oysa mülkiyet eşitliği ortadan kaldırır. Bu yüzden de özel mülkiyet yoktur. Devlet toplumun ve bireylerin bütün gereksinimlerini karşılamaktadır.

Locke doğa durumunu bir özgürlük ve eşitlik durumu olarak tasarlar. Doğa durumu doğal hukukun, doğa yasalarının egemen olduğu durumdur. Doğal hukuk açısından herkes eşit ve özgürdür. Doğal hukuka göre hiç kimse başka bir kimsenin canına, malına ve özgürlüğüne zarar veremez. Doğa durumunda doğal hukuka aykırı davranarak doğa yasasına karşı gelen birini diğer insanların cezalandırma hakkı yine doğal hukuktan gelen bir haktır. Doğa durumunda her insan suç işleyenleri, yani doğal hukuka karşı gelenleri cezalandırma hakkını elinde tutar. Devlet durumunda olduğu gibi doğa durumunda da işlenen suç cezalandırılabilir. Yasa koyucular yurttaşlar için yasa koyuyorlarsa bu yasalar aynı zamanda hem doğa yasalarına uygun olmalı hem de bu yasaları yapanların kendilerini de bağlamalıdır.

Montesquieu’ye göre dört devlet şekli vardır: Demokrasi, aristokrasi, monarşi ve despotizm. Montesquieu bu dört devlet biçimi içinde iki aşırı biçimden, yani demokrasi ve despotizmden kaçınmak gerektiğini düşünür. Ona göre en doğru devlet şekli monarşidir.

"Mutlak güç kendi başına egemendir, bu yüzden de Tanrı ve doğa yasası dışında başka bir güce bağlı değildir." düşüncesi Bodin'e aittir. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Hükümdarın yetkisinin ve haklarının Tanrı ve doğa yasalarına bağlı olduğunu, bu yüzden de bu yasalardan bağımsız olarak mutlak güce sahip bir egemen olamayacağını, dünyanın tüm hükümdarlarının Tanrı’ya ve doğa yasalarına bağlı olduğunu savunan filozof Jean Bodin'dir. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Bodin üç tür yönetim biçiminden söz eder: Demokrasi, aristokrasi ve monarşi. Monarşi tek kişinin egemenliği, aristokrasi birkaç kişinin egemenliği, demokrasi ise herkesin egemenliğidir. En iyi yönetim biçimi monarşidir. Bunun nedeni egemenliğin bölünemez olduğu yollu anlayışıdır ve buna uygun tek yönetim de monarşidir. Tanrı’nın yasalarına ve doğa yasalarına en uygun olan yönetim monarşidir.

Savaş ve Barış Hukuku Üzerine adlı yapıtında doğal hukuk ile pozitif hukuk ayırımı yaparak doğal hukuku pozitif hukuktan önce gelen ve daha üstün olan bir hukuk olarak belirleyen filozof Hugo Grotius'tur. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Ben Salem adındaki bir adada kurulmuş olan ve bilime dayalı ideal bir toplum ve devlet tasarımı sunulan eser Francis Bacon’un Yeni Atlanttis (Nova Atlanttis) adlı yapıtıdır. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Devlet varlığını zorunlu olan ve insanların bir araya gelmesinden oluşan doğal olmayan, yapma bir cisim olarak tanımlayan filozof T. Hobbes'tur. Doğru yanıt A şıkkıdır.