SİYASET FELSEFESİ I - Deneme Sınavı - 13

Eskiçağ’da Presokratik düşünürler için Polis’te (şehir devletinde) yaşayan toplumun yapısını ve toplumu düzenleyen kurallar olarak yasaların varlık temellerini araştırmak doğa araştırması yanında ikinci bir araştırma konusu olmuştur.

Platon düşünülenler alanının değişmeyen, devinmeyen nesneleri olan “idealar” hakkında değişmez bir bilgi türü olan “episteme”den sözeder.

Platon’un insan görüşüne göre insan ruhunun üç yanı vardır: Arzular-istekler yanı, akıl yanı ve ikisi arasında dengeyi sağlayan irade denilen yan.

Platon tek insan ile toplum ya da devlet arasında tam bir benzerlik kurar. Platon’a göre insan ruhunun üç yanı gibi toplumun da üç yanından her birinin kendi erdemi vardır. Bilgelik yönetici sınıfın erdemi olmalıdır. Cesaret ise bekçiler, koruyucular sınıfının erdemi olmalıdır.

Platon’un devleti ideal bir devlettir.

Aristoteles’in toplum ve devlet anlayışı da onun insan anlayışına bağlıdır. Aristoteles’e göre insan her şeyden önce bir “zoon politikon”dur, toplumsal bir varlıktır.

Aristoteles’in yurttaş kavramı modern yurttaş kavramından büyük ölçüde farklıdır; çünkü ona göre yönetim temsili değil, doğrudan yönetimdir”. Başka bir deyişle, yurttaşlar yöneticilerini seçmede söz sahibi olmak dışında devletin yasalarını yapmaya bizzat katkıda bulunurlar.

Aristoteles’e göre ideal ya da en iyi devlet biçimleri her ne kadar monarşi ya da aristokrasi olsa da uygulamada en iyi yönetim biçimi anayasal düzen (politeia) olacaktır.

Augustinus’a göre de hukuk ve toplum düzeninin temelini adalet oluşturur.

Ortaçağ’ın Tanrı merkezli düşüncesine karşı siyasal olguların doğasını ortaya koymak yeterlidir. Dolayısıyla
Machiavelli’nin temel ilgisini laik “yeryüzü devleti” oluşturmaktadır. Machiavelli’ye göre dinin değeri bile siyasal yaşama katkıda bulunduğu ölçüde ve büyüklüktedir. Böylece Machiavelli laik devletin kuramsal temelini atmış bir düşünür olarak karşımıza çıkar.

Bodin’e göre egemenlik bir cumhuriyetin mutlak ve süresiz olarak kalıcı gücüdür.
Dolayısıyla hiçbir kişi egemen güç değildir, olsa olsa bir süreliğine bu gücü
elinde tutmuştur. Bu da onun egemen gücün kendisi değil, egemen bir yüksek görevli
olduğunu gösterir. Eğer halk bir kimseye kendi gücünü o kişi yaşadığı sürece
vermişse bile, o kişi egemen değil, sadece bir görevli ya da egemen gücün yerini
tutan bir vekildir.

Eskiçağ’da Platon ve Aristoteles’in toplum ve devlet kuramlarıyla başlayan siyaset felsefesi, bu filozofların düşüncesinde devletin ve toplumun amacına, ortak iyiye ve adil toplum ve devlet düzenine yönelik eleştiriler olarak ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda doğru seçenek D seçeneğidir.

Felsefe tarihinde Sokrates’ten önceki döneme Presokratik felsefe dönemi adı verilir. Bu bağlamda doğru seçenek A seçeneğidir.

Platon siyasal görüşlerini, yani toplum ve devlet tasarımını Politeia (Devlet) adlı yapıtında dile getirmiştir. Bu bağlamda doğru seçenek C seçeneğidir.

Platon’un toplum ve devlet öğretisi onun idealar kuramı olarak bilinen kuramı üzerinde temellenir. Bu öğretiye göre varolanlar bilinmeleri bakımından ikiye ayrılırlar. Bu bağlamda doğru seçenek B seçeneğidir.

Platon’un devlet ve toplumu ele almak üzere hareket noktasını hocası Sokrates’in felsefe anlayışı oluşturur. Sokrates’e göre felsefe evrenin araştırılmasından çok insanın araştırılması olmalıdır. “Sokrates Platon’u felsefenin insan sorunu ile başlaması gerektiğine inandırmıştı." Bu bağlamda doğru seçenek A seçeneğidir.

Platon’un devlet öğretisi onun toplum öğretisi demektir, çünkü Platon’un öğretisinde “devlet” (politeia) aynı zamanda toplum anlamına gelir. Platon’a göre devlet düzenli bir toplum demektir. Bu bağlamda doğru seçenek E seçeneğidir.

İyi kurulmuş bir devlet her bakımdan iyi olacağından, eğer devleti yönetenler devleti iyi kurarlarsa böyle bir devlet bilge, cesur, ölçülü ve adil olacaktır. C seçeneğinde yer alan sıfat diğer seçeneklerde yer alan sıfatlara göre olumsuz bir durumu karşılamak için kullanılan bir sıfattır ve Platon'un iyi bir devlet anlayışı içerisinde yer almamaktadır. Bu bağlamda doğru seçenek C seçeneğidir.

Platon dört bozuk yönetim biçimi olduğunu söyler. Şan, şeref düşkünü insanların yönettiği yönetim biçimine timokrasi ya da timarşi der. Para sever ve zenginlik tutkusuna sahip insanların başta bulunduğu yönetim biçimine oligarşi der. Oligarşi devleti gelir üstünlüğüne dayanan devlettir. Eşitliği savunan insanların ve halkın oyuyla seçilenlerin başta bulunduğu yönetim biçimi demokrasidir. Başta bulunan kişinin bir zorba olduğu yönetim biçimi de tiranlıktır. Platon bu yönetim biçimlerinin her birinin bir diğerinden doğduğunu söyler. Bir yönetim biçiminin bozulmasıyla diğer bir yönetim biçimine geçildiğini söyler. Buna göre aristokrasiden timokrasi, timokrasinin bozulmasıyla oligarşi, oligarşinin bozulmasıyla demokrasi ve demokrasinin bozulması da tiranlığı ortaya çıkarır. Bu bağlamda doğru seçenek E seçeneğidir.

Aristoteles Platon gibi ideaların tek tek varolanlara aşkın bir varoluşa sahip olduklarını düşünmez, tersine idea tekil olanda içkindir. Bu nedenle de asıl anlamda varolan tekil varolanlardır. Bu bağlamda doğru seçenek A seçeneğidir.