SİYASET BİLİMİ

Doğru cevap E şıkkıdır.

Doğru cevap B şıkkıdır.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Doru cevap B şıkkıdır.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Doğru cevap A şıkkıdır.

Teoride ve pratikte kurumsallaştırılmış bir iktidar tipi olarak devlet, XVI. yüzyılda doğmaya başlamıştır. XV. yüzyılın başında Machiavelli, belli bir toprak parçası ve topluluk üzerinde etkili otoriteyi anlatmak üzere stato sözcüğünü kullanmıştır. Daha sonra Jean Bodin, ürettiği “egemenlik” kavramı ile devletin kavramsal olarak biraz daha ete kemiğe bürünmesine katkı sağlamıştır. Modern devlet bugünkü şekline ise ancak XIX. yüzyılda ulaşmıştır.

Platon’a göre patriarşi, iktidarın babanın ya da klan ve kabile şefinin elinde olmasıdır. Bu yönetim biçiminde ne bir meclis ne de yasalar vardır. Baba ya da kabile şefi aileyi, geleneğe ve kişisel takdire göre yönetir.

Demokrasiyi diktatörlüklerden ayıran temel ölçütlerden biri de çok partinin varlığıdır çünkü seçme olasılığının olduğu yerde özgürlük, seçimin olmadığı yerde ise baskı vardır. Demokrasilerde bütün yurttaşlar eşit oy hakkına sahiptir. Hiçbir etkin siyasi makam yarışma dışında bırakılamaz. Seçimler düzenli aralıklarla gizli oy açık seçim ilkesine göre yapılır. Bütün bireylerin tercihlerini serbestçe açıklama ve özgürce tercihte bulunma hakkı vardır.

Sosyal demokrasi, liberal demokrasinin temel ilkelerinden olan devlet müdahalesi olmaksızın piyasanın kendi yasalarıyla bir denge yaratabileceği, üretimin, istihdamın, refahın artacağı ve dolayısıyla insanların daha fazla özgürleşeceği tezine karşı gelişen sosyalist itirazın bir türevidir. Liberalizm, ekonomik bakımdan güçlü olan sınıfların çıkarlarına hizmet eden bir ideoloji olarak gelişmişti. Sosyalizm ise tam aksine işçi sınıfının sorunlarına bir cevap olarak doğdu. Her iki ideolojide de özgürlük ortak hedefti ancak özgürlüğe ulaşmak için önerdikleri yollar farklıydı. Sosyalizme göre liberalizmin altını çizdiği hak ve özgürlükler, ancak bu özgürlüklerin gerçekleşmesine temel oluşturacak maddi koşulların sağlanması hâlinde var olabilirdi. Kısaca yasal olarak tanınan özgürlükler, gelir dağılımı bakımından bir eşitsizlik olması durumunda kâğıt üzerinde kalmaktan öteye geçemeyecekti.

Faşizm ilk kez 1922 yılında İtalya’da ortaya çıktı. 1933’te onu Alman Nazizmi izledi. 1927’de Portekiz’de, 1930’da Japonya’da ve 1938’de İspanya’da kurulan rejimler faşizme benzer nitelikler taşımaktaydılar.

Siyaset teorisinde, üzerinde en çok tartışma yapılan kavramlardan biri devlettir.

Devlete ilişkin tartışmalar daha çok, devletin tanımı, işlevi, sınırları ve devlet-toplum

ilişkileri üzerinedir. Devlet, doğası gereği soyut bir varlıktır. Ancak, onun adına,

egemenliği fiilen kullanan, aralarında iş bölümü yapmış belirli görev, yetki ve

sorumlulukları olan organlar vardır. Bunlar yasaları yapacak bir yasama organı, bu

yasaları uygulayacak ve ülkeyi yönetecek bir icra organı ile icra organının yasalara

uyup uymadığını denetleyecek bir yargı organıdır.

Bir devletin siyasi kurumlarını

teşkil eden bu organlar arasındaki ilişkilerin yapısı ve niteliği bizi “hükümet sistemi”

kavramına götürür. Başkanlık sistemi, yarı başkanlık sistemi, parlamenter

sistem gibi kavramlar, egemenliğin hangi organlar tarafından nasıl kullanıldığını

ve sistem içinde bu organlara düşen rolün ne olduğunu ve organlar arasındaki

ilişkileri gösterir. Siyasal sistem kavramı ise hem devlet hem de hükümet sistemi

kavramından daha fazlasını kapsamaktadır. Siyasal sistem kavramı, bir ülkede

mevcut olan yöneten ve yönetilenler arasındaki ilişkinin türü, niteliği, kaynağı ve

dayanağını anlatmaktadır.

Siyasal sistem kavramı, bir ülkede

mevcut olan yöneten ve yönetilenler arasındaki ilişkinin türü, niteliği, kaynağı ve

dayanağını anlatmaktadır. Hükümet sisteminde, egemenliği kullanan organlar ve

bunlar arasındaki güç ve yetki dağılımı söz konusu iken, “siyasal sistem” ile bir bütün

olarak bu organlarla halk arasındaki ilişkinin niteliği anlatılmaktadır. Devlet

toplum ilişkilerinin niteliği, yani bir toplumdaki cari siyasal sistem, o toplumdaki

egemen siyasal kültür kalıpları, tarihi geçmiş, ülkedeki ekonomik ve sosyal durum

ve daha birçok parametre ile yakından ilişkilidir.

Soyut bir olgu olarak devletin tanımını yapmak bir hayli güçtür. Ancak gündelik

yaşamda pek çok kez devlet iktidarının varlığını üzerimizde hisseder, onun gücünden

olumlu ya da olumsuz yönden etkileniriz. Devlet her şeyden önce bizim

için zorlayıcı bir otoritedir. Biz istemesek bile kazancımızın bir kısmını vergi olarak

alır, belirli bir yaşa geldiğimizde bizden askerlik yapmamızı ister, bir trafik polisi

kuralları ihlal ettiğimizde, aracımızı durdurup bize ceza kesebilir.

İnsanlık tarihinde yöneten yönetilen farklılaşmasının ortaya çıktığı

ilkel siyasal topluluklardan başlayarak devlet benzeri siyasi otoritelerin varlığından

söz edilebilir. Ancak yönetenlerin şahsından bağımsız, bir tüzel kişilik olarak

devlet, modern bir olgudur.

Yönetenlerin şahsından bağımsız, bir tüzel kişilik olarak

devlet, modern bir olgudur. Gerek teoride kavramsal olarak gerekse pratikte kurumsallaşmış

bir iktidar tipi olarak devlet XVI. yüzyılda doğmaya başlamıştır. XV.

yüzyılın başında Machiavelli, belli bir toprak parçası ve topluluk üzerinde etkili

otoriteyi anlatmak üzere stato sözcüğünü kullanmıştır. Daha sonra Jean Bodin,

ürettiği “egemenlik” kavramı ile devletin kavramsal olarak biraz daha ete kemiğe

bürünmesine katkı sağlamıştır. Modern devlet bugünkü şekline ise ancak XIX.

yüzyılda ulaşmıştır.