SİYASET BİLİMİ - Deneme Sınavı - 11

Siyasi partiler seçimlerde halkın oylarını alarak iktidara gelme amacıyla örgütlenmiş, genellikle belli bir ideolojik uyum gösteren örgütlerdir. Amaç siyasi iktidara sahip olanları etkilemek değil, rekabetçi ve hür seçimler yoluyla o pozisyonlara gelebilmektir. Fakat siyasal partiler, iktidarın bir parçası değillerdir. Siyasal partiler devlet ile toplum aras›ndaki bağlantı noktalarından birini temsil ederler ve bir sarkaç gibi düşünülebilirler. Siyasal partiler iktidar olduklarında devletin en üst karar alma mevkilerini işgal etmiş olurlar. Muhalefette iken ise topluma yakınlaşırlar.

Siyasi partilerden farklı olarak baskı gruplarının amacı iktidara gelmek değil, kendilerini ilgilendiren konularda lehlerine kararlar aldırmak için iktidardakileri etkilemeye çalışmaktır.

Kamu böyle düşünüyor ya da istiyor denildiğinde çoğunluğun böyle istediği söylenmek istenir, demokrasi de çoğunluğun iradesi ise o hâlde kamuoyu denilen şeye siyasiler dahil herkesin saygı göstermesi gerekir.

Kitle partileri üye sayılarını artırmayı ve üyeler ile her zaman sıkı ilişki kurmayı hedefleyen partilerdir. Parti, üye sayısını artırmaya çalışır, onları aktif tutar. Parti daha çok sivil toplum örgütüne benzer özelliklere sahiptir.

Profesyonellik anlayışı klasik bürokrasilerde yankı bulabilir. Bu tarz bir profesyonellik anlayışı yankı bulduğu ölçüde, bürokrat beğenmediği siyasal otoriteye saygı gösterme ahlaki sorumluluğunu hissedecek ve kendi yetki sınırlarını aşma eğilimi içine girmeyecektir.

Türkçe’de tam bir karşılığı olmamakla beraber “Kamu Denetçiliği” diye çevrilen “Ombudsman” müessesesi vatandaşların hiç bir aracıya gerek kalmadan bürokrasiye yönelik şikayetlerini iletebilecekleri bir örgütlenmedir.

Her gelen siyasi iktidar, bürokrasinin üst kadrolarının çok önemli bir çoğunluğunu değiştirecek, beraber çalışmak istediği insanları göreve getirecektir. Buna ganimet sistemi de denilir. ABD ve çok daha az ölçüde olmak kaydıyla Büyük Britanya siyasi bürokrasi-lerin tipik örneği hüviyetindedir.

Diğer şıkların zıttı olarak monarşinin direkt olarak kamuoyunun gelişmesine katkıda bulunduğu iddia edilemez.

Ilımlı çok parti sisteminde, genellikle hiç bir parti tek başına hükümet kuracak kadar oy alamazlar. Hükümet kurabilmek için koalisyon kurmak zorunluluk hâline gelir. Bu nedenle seçimi kazanmak tek başına iktidarı getirmemektedir.

Kitle partileri üye sayılarını artırmayı ve üyeler ile her zaman sıkı ilişki kurmayı hedefleyen partilerdir. Parti, üye sayısını artırmaya çalışır, onları aktif tutar. Parti daha çok sivil toplum örgütüne benzer özelliklere sahiptir. Sıradan üyeler, yerel parti kongrelerinde ve ulusal düzlemde parti içi hiyerarşinin oluşumunda önemli roller oynarlar. Keza, parti çizgisinin şekillenmesinde de üyelerin etkin olmasına özel gayret gösterilir, parti içi demokrasi yüceltilen bir değerdir.

Siyasi partiler seçimlerde halkın oylarını alarak iktidara gelme amacıyla örgütlenmiş, genellikle belli bir ideolojik uyum gösteren örgütlerdir. Amaç siyasi iktidara sahip olanları etkilemek değil, rekabetçi ve hür seçimler yoluyla o pozisyonlara gelebilmektir.

Son zamanlarda kartel partisi de denilen yeni bir kategori de geliştirilmiştir. Daha çok kadro partilerini andırmakla beraber, kartel partilerinin kadro partilerine nazaran çok daha profesyonelce hareket ettikleri ve modern pazarlama tekniklerini ustalıkla kullandıkları belirtilmiştir.

Siyasi partiler, çeşitli kesimlerin arzu ve beklentilerini bir ayna gibi aynen yansıtmazlar. Toplumsal kesimlerle sürekli bir biçimde karşılıklı etkileşim içindedirler. Adına toplumsal dediğimiz talepler de bu karmaşık süreç içinde şekil alır.

Kadro partileri, genellikle seçim zamanları aktif olan dar bir kadro ile faaliyet gösteren seçmen tabanının genişletme ve dönüştürme işlevine öncelik vermeyen partilerdir. Üyelerle sıkı ilişkiler sürdürme, üyelerini parti yönetimi ve faaliyetlerine aktif bir biçimde katma gibi amaçları yoktur.

Hakim parti sisteminde hür ve serbest seçimlere rağmen seçimleri ağırlıklı olarak aynı parti kazanır ve hükümeti kurar. Japonya’da Liberal Demokrat Parti (1955-1993), İsveç’te Sosyal Demokratik İşçi Partisi (1950-1991) hakim parti sisteminin örneklerindendir. Bu sistemde, siyasal mücadele partiler arasında değil, parti-içi hizipler arasında cereyan eder.

Siyasi bürokrasilerde ise bürokrasinin özerkliği yüksek değildir. Her gelen siyasi iktidar, bürokrasinin üst kadrolarının çok önemli bir çoğunluğunu değiştirecek, beraber çalışmak istediği insanları göreve getirecektir. Bu durum klasik bürokrasi için geçerli değildir.

Weber'e göre bürokratın otoritesi, kişiliğinden ya da yeteneğinden değil sahip olduğu pozisyondan kaynaklanır.

Siyasi partiler seçimlerde halkın oylarını alarak iktidara gelme amacıyla örgütlenmiş,
genellikle belli bir ideolojik uyum gösteren örgütlerdir. Amaç siyasi iktidara
sahip olanları etkilemek değil, rekabetçi ve hür seçimler yoluyla o pozisyonlara
gelebilmektir. Fakat siyasal partiler, iktidarın bir parçası değillerdir. Siyasal partiler
devlet ile toplum arasındaki bağlantı noktalarından birini temsil ederler ve bir
sarkaç gibi düşünülebilirler. Siyasal partiler iktidar olduklarında devletin en üst
karar alma mevkilerini işgal etmiş olurlar.

Muhalefette iken ise topluma yakınlaşırlar.
Anayasal, şeklî ya da resmî olan ile, toplumsal ve resmî ya da şeklî olmayan
arasındaki net bir biçimde belirlenmesi kolay olmayan sınırlar üzerinde faaliyet
gösterirler. Toplumsal taleplerin toplandığı bir havuz olan siyasal partiler bu talepleri
birbirleriyle bağdaştırmayı denerler.

Tarihsel olarak siyasal partiler, hükümdarların danışmak için düzenli olmayan
aralıklarla topladıkları parlâmentolarda çıkar ve ideoloji yakınlaşması temelinde
ortaya çıkan gruplaşmalardan doğmuşlardır. Oy hakkının genişlemesi ile beraber,
bu gruplar az ya da çok ortak bir platform ile bir araya gelinirse oy alınabileceğini
hesaplamışlardır.