SİYASET BİLİMİ - Deneme Sınavı - 19

Toplumsal iktidar biçimleri şu şekildedir: Ekonomik İktidar İdeolojik İktidar Siyasal İktidar

Egemenlik özünde yasa yapma, kural koyma ve etkin bir biçimde hüküm sürme becerisidir,Egemen iktidar, hiyerarşideki en üstün iktidardır, Egemenlik döngüseldir,Egemenlik, fiilen her zaman sınırlıdır,Devlet, belli bir ülke üzerinde işleyen egemen iktidardır.

İç Egemenlik kavramı ile anlatılmak istenen; Devlet belli bir ülke üzerinde işleyen egemen iktidardır ve bu iktidar zor kullanma tekelini elinde tutar. İç egemenliğe sahip olan bir devlet kendi halkının üzerinde mutlak otoriteye sahiptir. Yani ülke içinde devletin egemenliğine alternatif bir otoritenin olmaması gerekir.

Küreselleşme, toplumların ekonomik, siyasal, kültürel, sosyal, teknolojik ve ekolojik alanlarda bütünleşmesi ve dayanışmanın artması sürecini ifade etmektedir. Dünyanın tek düze hale gelmesi değilse de farklılıkların azalması, gücün ve yetkinin yerelden küresel alana taşınmasıdır.

Max Weber, farklı toplumlardaki siyasal sistemleri incelemiş ve iktidarın meşrulaştırılarak otoriteye, meşru tahakküme dönüştürüldüğü üç tip otorite ilişkisi tanımlamıştır. Bunlar; geleneksel otorite, karizmatik otorite ve yasal otoritedir.

Resmi görevliler arasında ast-üst ilişkisi değil efendi-hizmetçi ilişkisi vardır.

Modern siyasal sistemlerde önderlerin önemi, yasal-ussal otorite karşısında azımsanmayacak bir konumdadır.

Bu tür otorite ilişkisinde itaatin kaynağı yasalardır.

Bu kaynak, itibar kazandıran bir kaynaktır ve iktidar ilişkisini meşrulukla bezeyerek otoriteye dönüşmesini sağlar. Sembolik kaynaklar kapsamındaki teknikler arasında propaganda, fikir aşılama ve yönlendirme yer alır. Özellikle de yönlendirme, kitle iletişim araçlarının artmasıyla sıkça karşılaşılan bir teknik olmuştur. İktidarı elde etme ya da iktidarı sürdürme aşamasında iktidar sahipleri, denetimlerindeki iletişim araçlarını, eğitim kurumlarını propaganda veya manipülasyon aracı olarak kullanarak gerçekleri saptırabilir ya da iktidar sahiplerinin üstün varlıklar olarak algılanmasını sağlayabilirler. Kitleler bu yolla şartlandırılır ve iktidar sahiplerine itibar kazandırılır.

Cevap: Siyaset Bilimi literatüründe “meşruluk” kavramı, tıpkı, egemenlik, otorite ve yasallık kavramları gibi geçmişten beri tartışma konusu olmuştur. Oldukça karmaşık ve çok boyutlu olan meşruluk kavramı iki belirleyici nitelik barındırır; yönetme hakkı veren usullerin var olduğu fikri ve, yönetim biçimini haklı çıkaracak şekilde yöneten ve yönetilenlerin beraberce paylaştığı ideoloji, rıza, inanç gibi dayanakların varlığı. Bu niteliklere dayalı olarak meşruluğun iki türünden bahsedilebilir: Usullere dayalı meşruluk ve esaslara dayalı meşruluk. Usullerden doğan meşruluk anlayışına göre, bir düzeni meşrulaştıran öğeler arasında kurallar ve karar alma süreçlerinde takip edilen usuller önceliklidir. Esaslardan doğan meşruluk anlayışına göre ise meşruluğun değerlendirilmesinde usuller değil, iktidarın haklılaştırılması ve sorumluluğu ön plandadır.

Cevap: Karizmatik otorite, olağanüstü kişilik özellikleri olan karizmatik bireyin koyduğu kurallara adanmaya dayalı otoritedir. Karizmatik otorite, bu kişinin olağanüstü niteliklerinden doğan meşruluktur ve halkın bu niteliklerin olduğuna inanması önemlidir. Karizmatik otorite de geleneksel otorite gibi demokratik ve modern bir nitelik taşımamasına rağmen, tüm modern devletlerde rastlanan bir olgudur. Modern devletin ortaya çıkışıyla geleneksel önderlik modernize edilmiştir. Karizmatik otorite tipinde iktidarın eylemlerinden çok kişiliğine ya da kişisel özelliklerine dayanır. Örneğin, güzel konuşma yeteneğiyle kitleleri etkileyebilen bir önderin otoritesi, karizmatik otoritedir. Weber’e göre bu tür otorite ilişkileri uzun süreli değildir; karizma sahibi önderin ömrüyle sınırlıdır ve bu yüzden geçiş aşamasındaki otorite tipidir. Rutinleşerek ya da geleneksel otoriteye ya da yasal-ussal otoriteye dönüşür.

Cevap: Siyaset Bilimi literatüründe “meşruluk” kavramı, tıpkı, egemenlik, otorite ve yasallık kavramları gibi geçmişten beri tartışma konusu olmuştur. Oldukça karmaşık ve çok boyutlu olan meşruluk kavramı iki belirleyici nitelik barındırır; yönetme hakkı veren usullerin var olduğu fikri ve, yönetim biçimini haklı çıkaracak şekilde yöneten ve yönetilenlerin beraberce paylaştığı ideoloji, rıza, inanç gibi dayanakların varlığı. Bu niteliklere dayalı olarak meşruluğun iki türünden bahsedilebilir: Usullere dayalı meşruluk ve esaslara dayalı meşruluk. Usullerden doğan meşruluk anlayışına göre, bir düzeni meşrulaştıran öğeler arasında kurallar ve karar alma süreçlerinde takip edilen usuller önceliklidir. Esaslardan doğan meşruluk anlayışına göre ise meşruluğun değerlendirilmesinde usuller değil, iktidarın haklılaştırılması ve sorumluluğu ön plandadır.