SİYASET BİLİMİ - Deneme Sınavı - 14

Mosca, küçük bir azınlığın çoğunluğa hükmetmesini, bu azınlığın iyi örgütlenmesine bağlar. Bu grup iyi örgütlenmenin yanında, dayanışma içindedir ve iyi iletişim kanalları geliştirmiştir. Yönetilen çoğunluk ise örgütsüz, dağınık ve kendi içinde çelişkilerle dolu bir gruptur. Tek bir amaç etrafında güdülenmiş seçkin azınlık, bu dağınık kitleyi kolayca hakimiyeti altına almaktadır. Ayrıca seçkinlerin zekâ, servet, itibar, soyluluk gibi üstünlükleri olduğu varsayılır

Hiçbir zaman çoğunluğun azınlığı yönettiğinin görülmediğini belirten Aron da bu gerçeğe rağmen demokrasilerde elit grubun farklı fikir, ideoloji, sınıf ve meslek örgütleri tarafından dengelendiğini belirtir. Marksizmin ekonomik güce sahip sınıfın iktidara da sahip olduğu iddiasının aksine Aron, bu sınıfın kendileriyle ilgili kararları etkileyebileceğini ama tüm siyasal sürece hükmedemeyeceklerini iddia eder.

Carl Schmitt egemeni, “istisnai duruma” (olağanüstü hâl) karar veren merci olarak tanımlar. Schmitt savaş, afet gibi istisnai durumlarda devletin, anayasal bir sistemle işletiliyor olsa da egemen olarak hukuk sisteminin sınırlarını zorlayıp normları dahi çiğneyebildiğini belirtmiştir.

Bir devletin uluslararası düzen içindeki konumu, özerk ve bağımsız bir varlık olarak bu arenadaki hareket edebilme yeteneği, becerisi ve tanınma dış egemenlikle ilişkilidir. Modern dönemde devletlerin dışsal egemenlikleri, Westphalia Antlaşması’yla (1648) uluslararası hukuki bir nitelik kazanmıştır. Bu anlamda egemenlik, uluslararası politikanın temel belirleyici ilkesi olmuştur.

Modern siyasal sistemlerde önderlerin önemi (karizmatik otorite), yasal-ussal otorite karşısında azımsanmayacak bir konumdadır. “Kurucu Babalar”, “Ulusal Önder”, “Milli Şef” gibi sıfatlar, karizmatik önderlerin modern dönemlerdeki sıfatlarındandır.

Sürekli zor kullanmaya başvuran düzenler, hem ekonomik kaynakları savurganca kullanır hem de bir krize sürüklenirler. Ayrıca, bazen devletler, ekonomik veya idari birtakım sorunlardan dolayı da meşruluk kaybına uğrayabilir ya da Jurgen Habermas’ın ifadesiyle ‘meşrulaştırma kriziyle’ karşı karşıya gelebilirler

Baskın bir iradenin, bireyler ve gruplar üzerine dayatılmasıdır iktidar. Bu hakimiyeti dayatmanın çok çeşitli yolları olabilir. Michel Foucault’nun ifadesiyle iktidar, ‘şebeke, ağ benzeri bir örgüt aracılığıyla’ işler. İktidar tüm toplumsal düzlemlerde birtakım stratejiler geliştirir (bu stratejiler sadece yöneticilerin iktidarından ibaret değildir) ve iktidar tüm topluma yayılmıştır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Max Weber’e göre ise iktidar, bir toplumsal ilişkide, bir kişi ya da grubun kendi iradesini, dirençleri aşıp yerine getirme olanağıdır. Yani iktidar bir toplumsal ilişki, sosyal yaşam düzleminde var olur. Doğru cevap C şıkkıdır.

F. Nietzsche, hayatta kalma-yaşama ile iktidar iradesi, istenci arasında zorunlu bir ilişki olduğunu iddia ederek tüm yaşamın aslında iktidarın artırılmasına yönelik bir çaba olduğunu belirtir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Modern sanayi toplumlarını çözümlemeye çalışan elitist teorinin öncüleri ise 20. yüzyıl düşünürlerinden Mosca, Mills, Pareto ve Michels’tir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Modern elitizmin ilk temsilcisi Mosca olsa da elitizm kavramını siyaset literatürüne kazandıran düşünür Pareto’dur. Pareto’ya göre özellikle zeka, çalışkanlık ve beceri gibi özellikler açısından toplum elit ve elit olmayan diye iki sınıftan oluşur. Pareto, toplumdaki tüm kesimlerin bu şekilde ayrılabileceğini belirtir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Siyasal İktidarın Üstünlüğü: Ülke çapındaki kapsayıcılığı çerçevesinde siyasal iktidarın koyduğu kurallar diğer tüm iktidar biçimleri (sosyal, ekonomik, ideolojik) arasında en üstün konumdadır. Bu özellik, siyasal iktidarın egemenliğinin de işaretidir. Siyasal iktidar, iktidar hiyerarşisinde en üstün konumdadır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Rousseau’ya göre genel irade ile ortaya çıkan millî iradeyi sınırlandıracak hiçbir merci yoktur. Klasik mutlakıyetçi egemenlik doktrinini savunan düşünürler, mutlak, bölünmez iktidar olarak egemenliğin tek bir kişi ya da organın elinde toplanması gerektiğini belirtmiş ve tüm egemenliğin bir elde toplandığı, tekelleştiği siyasal mutlakıyetçiliği savunmuşlardır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Ekonomik iktidar: Nadir olan mal ve kaynakları elde tutup diğerlerinin emek gücüne sahip olmak, İdeolojik iktidar: Bir otorite tarafından desteklenen belirlenmiş bir yapıya ait fikirleri ve inançları elde tutmak, Siyasal iktidar: Fiziksel zor kullanmayı mümkün kılan bir takım donanımlara sahip olma ile temellenmiş yetki. Doğru cevap E şıkkıdır.

Meşruluk; barındırdığı haklılık ile bir buyruğaotorite, yani bağlayıcılık niteliği kazandırır.
Meşrulukla beraber iktidar ilişkisi, otorite ilişkisine dönüşür. Otorite; zorlama, etki ve
yönlendirme gibi iktidarın alt kümesidir ve başkalarının aksi halde yapmayacakları bir
şeyi bir ödev olarak yerine getirmeleri demektir. Otorite kendine has bir buyruğu ve
bununla bağlantılı itaati kapsar. Doğru cevap A şıkkıdır.

Karizmatik otorite, bir önderin olağanüstü kişisel özelliklerinden doğan en kısa ömürlü otoritedir. Doğru cevap B şıkkıdır.

İdeolojik iktidar

Alman sosyoloğu Max Weber (1864-1920) ise devleti, “belirli bir toprak parçası üzerinde meşru şiddet kullanma tekelini elinde başarıyla bulunduran insan topluluğu” olarak tanımlamaktadır.

Jean Bodin, ürettiği egemenlik kavramı ile merkezî iktidarın pekişmesine güçlü bir teorik destek sağladı. Onun çabaları, egemenliğin kralla özdeşleşmesine neden oldu.

Platon’a göre ilk yönetim biçimi patriarşi’dir. Patriarşi, iktidarın babanın ya da klan ve kabile şefinin elinde olmasıdır. Bu yönetim biçiminde ne bir meclis ne de yasalar vardır.