SİYASET BİLİMİ - Deneme Sınavı - 11

Gerek teoride kavramsal olarak gerekse pratikte kurumsallaşmış bir iktidar tipi olarak devlet XVI. yüzyılda doğmaya başlamıştır. XV. Yüzyılın başında Machiavelli, belli bir toprak parçası ve topluluk üzerinde etkili otoriteyi anlatmak üzere stato sözcüğünü kullanmıştır. Daha sonra Jean Bodin, ürettiği “egemenlik” kavramı ile devletin kavramsal olarak biraz daha ete kemiğe bürünmesine katkı sağlamıştır. Klasik Fransız kamu hukuku doktrininde devlet “milletin hukuki kişilik kazanmış şekli” olarak tanımlanmıştır. Avusturyalı hukukçu Hans Kelsen’e göre “devlet, etkili olarak yürürlükte bulunan bir hukuki normlar sistemidir”. Alman sosyoloğu Max Weber (1864-1920) ise devleti, “belirli bir toprak parçası üzerinde meşru şiddet kullanma tekelini elinde başarıyla bulunduran insan topluluğu” olarak tanımlamaktadır. Doğru cevap B’dir.

Hegel’in devlet teorisini, sivil toplum-devlet ilişkilerine dair yaptığı değerlendirmelerden çıkarmak mümkündür. Hegel’in “sivil toplum”u kapitalist topluma tekabül eder. Sivil toplum, kişisel hazzın ve dolayısıyla bencilliğin, devlet ise diğerkâmlığın alanıdır. Hegel’in devletin kökeni olarak aileyi göstermesi tam da bu yüzdendir. Ailede dayanışma ve birlik, toplumda ise rekabet, çatışma esastır. Sivil toplum, kendi iç çatışmalarını çözebilecek mekanizmalardan yoksundur. Bireyleri ve sınıfları bu yüksek ahlaki birlik hâline dönüştürecek ve onlara kamu ruhu aşılayacak olan devlettir. Devletin sınırlı bir otoriteye sahip olması gerektiğini ileri süren düşünür ise Hegel değil Locke’tur. Doğru cevap E’dir.

Devletin doğuşu konusundaki görüşler başlıca iki grupta toplanabilir. Birincisi tamamen varsayıma dayanan Hegel, Hobbes ve Locke örneğinde incelediğimiz hipotetik teoriler; ikincisi ise siyasal toplulukların gelişimi ve modern ulus devlete dönüşmesi sürecini tarihsel ve sosyolojik açıdan inceleyen teorilerdir. Marx, devleti hipotetik teori ile değil, tarihsel-sosyolojik olarak incelemeye alır. Doğru cevap D’dir.

Patrimonyalizm, babanın aile içindeki otoritesinin siyasal düzlemdeki karşılığı olan yönetim biçimi. Sultanizm olarak da adlandırılan patrimonyalizmde sultan ülkeyi kişisel takdirine ve geleneğe dayalı olarak yönetir. Totalitarizm, siyasi iktidarın toplumun bütün alanlarını sıkı denetim altında tuttuğu, bireysel özgürlüklere ve sivil inisiyatife hayat hakkı tanımadığı yönetim biçimidir. Sosyal demokrasi, kapitalizmin gelişimine koşut olarak ortaya çıkan işçi sınıfının sorunlarına yönelik entelektüel ilgiden doğmuştur. Faşizm, liberalizme ve sosyalizme bir tepki olarak doğmuş eklektik bir ideolojidir. Dolayısıyla faşizmin ilkelerini, olmazsa olmazlarını tespit etmek zordur. Faşizm retlerden doğmuştur. Proletarya diktatörlüğü kurulduğunda komünist parti, tüm çalışanları üretimin her aşamasında söz sahibi yapacaktır. Herkes yeteneğine göre çalışacak ve ortaya çıkan üründen herkes ihtiyacı kadar alacaktır. Kapitalist üretim biçiminde burjuvazi tarafından el konulan miktar tüm topluma dağıtılacağından toplumun genel refah seviyesi artacak, insanlar daha mutlu ve özgür olacaklardır. Doğru cevap A’dır.

ABD, Almanya, Belçika, Pakistan ve Rusya Federasyonu birleşik devletin günümüzdeki örnekleridir. İran ise tekçi bir devlettir. Doğru cevap C’dir.

Platon’a göre ilk yönetim biçimi patriarşidir. Patriarşi, iktidarın babanın ya da klan ve kabile şefinin elinde olmasıdır. Monarşi, tek bir kişinin yasaya ve geleneğe bağlı olarak toplum yönetimini üstlenmesidir. Aile şeflerinin birlikte yönetimi söz konusu olursa bu sistemin adı aristokrasidir. Aristokrasi, seçkin bir azınlığın yasaya dayalı yönetimi anlamına da gelmektedir. Toplumdaki zengin bir azınlığın yasaya dayalı olmayan yönetimi oligarşidir, tek kişinin zora dayalı yönetimi tiranlık olarak adlandırılır. Doğru cevap C’dir.

Demokrasi, mümkün olan en fazla özgürlüğü ve eşitliği hedefleyen yönetim biçimidir. Liberal demokraside özgürlük ön plandadır, sosyal demokraside ise eşitlik. Liberaller, devletin toplumsal ilişkilere müdahalesine karşıdırlar. Bu hususta liberallerin sloganı “bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinler”dir. Özgürlük, negatif özgürlük olarak düşünülmektedir. Sosyal demokraside özgürlük, geliri daha adil dağıtmak üzere devletin müdahalesiyle var olabilecek pozitif özgürlüktü. Görüldüğü üzere IV ve V. maddeler liberal demokrasinin değil sosyal demokrasinin özellikleridir. Doğru cevap C’dir.

Sosyal demokrasi, kapitalizmin gelişimine koşut olarak ortaya çıkan işçi sınıfının sorunlarına yönelik entelektüel ilgiden doğmuştur. Sosyal demokrasi, liberal demokrasinin temel ilkelerinden olan devlet müdahalesi olmaksızın piyasanın kendi yasalarıyla bir denge yaratabileceği, üretimin, istihdamın, refahın artacağı ve dolayısıyla buna paralel olarak da insanların daha fazla özgürleşeceği tezine karşı gelişen sosyalist itirazın bir türevidir. Sosyal demokraside özgürlük, geliri daha adil dağıtmak üzere devletin müdahalesiyle var olabilecek pozitif özgürlüktü. Sosyal demokrasiye göre başlangıçta koşullar eşit olsa bile zaman içinde beceri, kurnazlık, şans gibi nedenlerle bu eşitlik bozulacaktır. Sosyal demokraside Marksizm’den farklı olarak kapitalist üretim biçimi reddedilmemektedir. Üretim sürecinde kapitalizm geçerli olmalı fakat paylaşım aşamasında eşitlik ve özgürlük esas alınmalıydı. Görüldüğü üzere sosyal demokrasi, Marksistlerden farklı olarak kapitalizmi reddetmemektedir. Doğru cevap E’dir.

Totaliter rejimlerde toplumsal bütünleşme devlet tarafından sağlanır. Totaliter sistemlerde yasal bir muhalefete yer yoktur. Totaliter sistemler bir ideolojik perspektife sahiptirler. Bu ideoloji doğrultusunda toplumu biçimlendirme ve seferber etmeye çalışırlar. Yani asıl amaç, iktidarı elinde tutan grubun mevcut konumunu sürdürmesi değildir. Doğru cevap E’dir.

Patriarşi, iktidarın babanın ya da klan ve kabile şefinin elinde olmasıdır. Negatif özgürlük, bireyin engellenmemesi, başkalarına zarar vermemek koşuluyla hareketlerinde serbest olmasıdır. Pozitif özgürlük, negatif özgürlük durumunda bireyin teorik olarak sahip olduğu özgürlükleri fiilen kullanmasına temel oluşturacak mali imkânlara devlet tarafından sahip kılınmasıdır. Yabancılaşma, Marks’ın inşa ettiği bir kavramdır. Kapitalist üretim biçiminde işçilerin aslen kendi emeklerinin ürünü olan hasılanın büyük kısmına sermayedar sınıfın el koyması sonucu kendi ürünlerinden ve üretim sürecinden psikolojik olarak kopmalarını ve uzaklaşmalarını ifade eder. Patrimonyalizm, babanın aile içindeki otoritesinin siyasal düzlemdeki karşılığı olan yönetim biçimi. Sultanizm olarak da adlandırılan patrimonyalizmde sultan ülkeyi kişisel takdirine ve geleneğe dayalı olarak yönetir. Doğru cevap D’dir.

Liberal teoride devlet; insanoğlu tarafından, bölünemez, piyasadan alınıp satılamaz nitelikte olan belirli hizmetleri yerine getirmek üzere kurulmuştur. Devlet, kuruluş amacıyla sınırlı, bu sınırları aşmaması gereken ve bu nedenle de yönetilenler tarafından sürekli denetim altında tutulması gereken bir araç olarak görülmektedir. Liberal teorinin taraftarları, sınırlı devlet düşüncesini insan doğası hakkındaki tasavvurlarına dayandırırlar. Bu teoriye  göre insan, doğası itibariyle “iyi”dir. Dolayısıyla insanların oluşturduğu toplumda duygudaşlık, birbirinin hakkını gözetme, adalet gibi nosyonlar hakimdir. Doğru cevap C'dir.

Hegel’in “sivil toplum”u kapitalist topluma tekabül eder. Sivil toplum, kişisel hazzın ve dolayısıyla bencilliğin, devlet ise diğerkâmlığın alanıdır. Hegel’in devletin kökeni olarak aileyi göstermesi tam da bu yüzdendir. Doğru cevap E'dir.

Thomas Hobbes, devlet konusunda Hegel ile aynı çizgide yer alan bir diğer düşünürdür. Ona göre devlet sivil toplumun tanrısıdır. Hobbes, insan doğası hakkında Hegel’den daha kötümserdir. O devlet öncesi doğa durumunu, bir savaş hâli olarak tasvir eder. Ona göre doğa durumunda “insan insanın kurdudur”. Doğru cevap B'dir.

Bu mücadelenin doruğa çıktığı üç büyük devrim; İngiliz Devrimi (1640-1688), Amerikan Devrimi (1776), Fransız Devrimi (1789). Doğru cevap A seçeneğidir.

Kişilerarası ilişkilerin, yönetimin ve iktidar alanının temel taşı olması; Feodal dönemde ve Osmanlı gibi patrimonyal sistemlerde görülmektedir. Doğru cevap D'dir.

Belçika, birleşik devletin günümüzdeki örneklerinden biridir. Doğru cevap B'dir.

Platon'a göre ilk yönetim biçimi patriarşi’dir. Patriarşi, iktidarın babanın ya da klan ve kabile şefinin elinde olmasıdır. Doğru cevap B'dir.

Liberallere göre, özgürlük, negatif özgürlük (freedom from) olarak düşünülmektedir. Piyasa güçleri arasında tam bir serbest rekabet olmalı, her mal ve hizmet gibi emeğin karşılığı yani ücret de bu koşullarda belirlenmelidir. Devlet, bireyleri engellememeli, işçi ve işveren arasındaki pazarlık sürecine müdahale etmemelidir. Buna göre doğru cevap D'dir.