SİYASAL İLETİŞİM - Deneme Sınavı - 11

Konuşmacı kendine, hitap edeceği topluluğa ne vermek, ne anlatmak istediğini sormalı ve konuşmanın ana teması belirlenmelidir. Konuşmanın ana teması belirlendikten sonra, hedef kitlenin hangi özelliklere sahip olduğu, hangi bilgileri duymak istediği ve hassasiyet duydukları konuların neler olduğu araştırılmalıdır. Ana teması belirlenmiş bir konuşma, önce ana hatlarıyla yazıya dökülmeli, ardından konuşmanın ayrıntıları üzerinde çalışılmalıdır. Konuşmadaki ifadelerde ‘ben’ yerine ‘biz’ sözcüklerinin kullanılmasına dikkat edilmelidir, çünkü ‘biz’ kelimesi dinleyiciyi etkinleştirir. Konuşmacının metni üzerinde bazı işaretlemeler yapması, vurgulamak istediği noktaların metinde altını çizmesi veya kenarlara küçük notlar düşmesi, sunumda konular arasındaki ani geçişlerin önlenmesi ve dikkatin dağılmaması açısından yardımcı olabilecek detaylardır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Eğer tokalaşma karşı tarafın parmakları ucunda gerçekleşiyorsa bu durum o kişinin mesafe koymak istemesinden kaynaklanabileceği gibi çoğunlukla ilk kez tanışan kadın ve erkek arasında mesafeyi belli etmek adına yararlandığı bir tekniktir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Adab-ı Muaşeret çerçevesinde tokalaşma ile ilgili dikkat edilmesi gereken bir takım hususlar bulunmaktadır: Tokalaşırken, diğer elle de kol ya da omuzun tutulması bedensel teması arttırmaktadır ve bu durum bazen karşı taraftaki kişiyi rahatsız edebilmektedir. El sıkışma eylemini ilk başlatan üst otorite ya da mevkideki kişilerdir. Konum ve otorite olarak daha aşağıda yer alan kişiler, üstleri el uzatmadan tokalaşma eğilimi göstermemelidir. Kadın ve erkekler arasında tokalaşma için ilk eğilimi kadının göstermesi beklenmelidir. Tokalaşmanın süresi kısa tutulmalıdır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Baş hareketleri yalnızca başın yukarı aşağı oynamasıyla onay, iki yana doğru hareketiyleyse hayır anlamına gelmesiyle sınırlı değildir. Taraflardan birinin başını yukarı kaldırması, konuşulan bazı şeyleri onaylamadığı ya da söylenenlerin doğruluğuna güvenmediği anlamı taşırken, bu durum bazen taraflardan birinin diğerine karşı üstünlük kurma eğilimi içine girdiğini göstermektedir. Başın bu duruşunda güdüsel olarak genellikle iki bakıştan biri kullanılmaktadır. Bunlardan biri kaşların çatılması ve bakışların keskinleşmesidir ki, bu dinleyicinin konuşulan şeylerin bazılarına katılmadığı ve hala o konu hakkında aydınlanmak istediği anlamına gelmektedir. Diğeri ise kaşlarını kaldırmasıdır, bu ise çoğunlukla dinleyicinin anlatılanlara karşı hayrete düştüğünü göstermektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Siyah renk gücü, otoriteyi ve kişinin mücadeleye hazır olduğunu yansıtmaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Belirli bir süre içinde kendini ve icraatlarını seçmen topluluklarına ifade
etmek zorunda olan ve onları ikna etmeye çalışan bir politikacının, bu süre zarfında tüm bunları başarabilmesinin anahtarı yalnızca sözlü kodlar değil, beden dili, konuşma etkinliği için seçilen giysiler, aksesuarlar ve kullanılan renklerdir.

Beden dili işaretlerinin, aksesuarların ve renklerin taşıdığı anlamların politik konuşmacı tarafından bilinmesi ve bunların doğru, yerinde ve ölçülü kullanılması gerekmektedir. Yerinde olmayan, gerçeklerle özdeşleşmeyen ve aşırıya kaçan kullanımların, söylemlerin inandırıcılığını azaltmaya neden olduğu, bir süre sonra dinleyici dikkatlerini dağıtmaya başladığı ve konuşmanın gitgide bir şov haline dönüştüğü hatırdan çıkarılmamalıdır. Her ne kadar içinde yaşadığımız çağ bir gösteri çağı olsa da siyaset ve yönetim her daim ciddiyeti ve ağırlığı olan bir alandır ve liderlik vasfını yansıtmak isteyen bir politik adayın sürekli olarak görsel göstergelerin gücüne başvurması, bu alanı yalnızca tanıtım ve algı yönetimi konularına indirgemektedir.

Beden işaretleri olarak yüzde oluşan jest ve mimikler yanında, konuşmacı ve dinleyici arasında gerçekleşen iletişim süreci boyunca duruş, el ve kolların hareketleri, parmakların kullanımı, tokalaşma biçimleri, kafa ve boyun hareketleri, oturuş biçimlerinin her biri karşı tarafa farklı mesajlar gönderirken, aynı zamanda etkili konuşma için gerçekleştirilen çabanın neticesini de etkilemektedir.

Tokalaşma esnasında kişilerin karşılıklı bakışı, jestleri, mimikleri ve tokalaşma biçimleri olmak üzere dört temel etken harekete geçmektedir ve her biri karşı tarafa çeşitli mesajlar gönderen anlamlar içermektedir.

Bakışla birlikte tebessüm etmek ya da etmemek kişinin iletişim eylemine olan motivasyonunu ve memnuniyetini yansıtacağı gibi kaşlarını kaldırarak selamlaşmak ise bu karşılaşmadan dolayı şaşırdığı mesajı göndermektedir. Bu sırada gerçekleşen tokalaşma
eyleminin biçimleri de kişi hakkında bir takım sinyallerin yayılmasını sağlamaktadır. Eğer tokalaşma karşı tarafın parmakları ucunda gerçekleşiyorsa bu durum o kişinin mesafe koymak istemesinden kaynaklanabileceği gibi çoğunlukla ilk kez tanışan
kadın ve erkek arasında mesafeyi belli etmek adına yararlandığı bir tekniktir. Tokalaşma, tarafların birbirini iki eliyle kavraması ya da tokalaşırken aynı zamanda koldan veya omuzdan tutulması biçiminde gerçekleşiyorsa, burada yatan anlamlar da tarafların samimi ve içten görünmek istemesi, karşılaşmadan duyduğu memnuniyeti yansıtma güdüsü ve duygusal bir bağ kurma eğiliminde olduğudur.

Adab-ı Muaşeret çerçevesinde tokalaşma ile ilgili dikkat edilmesi gereken bir takım hususlar bulunmaktadır:
• Tokalaşırken, diğer elle de kol ya da omuzun tutulması bedensel teması arttırmaktadır ve bu durum bazen karşı taraftaki kişiyi
rahatsız edebilmektedir. Bu konuda özellikle erkeklerin kadınlara yönelik temaslarında
aşırıya kaçmamaları gerekmektedir.
• El sıkışma eylemini ilk başlatan üst otorite
ya da mevkideki kişilerdir. Konum ve otorite olarak daha aşağıda yer alan kişiler, üstleri
el uzatmadan tokalaşma eğilimi göstermemelidir.
• Kadın ve erkekler arasında tokalaşma için
ilk eğilimi kadının göstermesi beklenmelidir. Kadın elini uzatmadan, erkek tokalaşmaya çalışmamalıdır.
• Tokalaşmanın süresi kısa tutulmalıdır. Uzayan tokalaşmalar tarafların daha yakın duygular yaşadığı izlenimi yaratır ki, bu durum
taraflardan birinin böylesi bir izlenim karşısında rahatsız olmasına ve iletişim motivasyonunun düşmesine yol açabilir.

El ve parmakların işaretleri ise politikacının
anlattıklarında ne kadar kararlı ve mücadeleye ne
kadar hazır olduğunu yansıtırken, konuşmanın
seyrine göre uyarı ve güvensizlik taşıdığı noktaları
dinleyicilere aktarması açısından da sözün tamamlayıcısı olarak konuşmada önemli bir yer tutmaktadır. Örneğin; politik aktörün konuşması sırasında
elini kaldırarak havaya doğru bir kavrama hareketinde bulunması, anlattığı konu hakkında ne kadar kararlı ve emin olduğunu göstermektedir. Aynı
şekilde tüm parmaklarını birleştirip avucunu gerginleştirerek elini havaya kaldırıp keskin bir şekilde indirmesi de mücadele etmede ne kadar kararlı
olduğunu ve söz konusu mesele hakkında hassas
ve keskin çizgilere sahip olduğunu yansıtmaktadır.
Politikacılarda en sık karşılaşılan el hareketlerinden biri de elini yumruk şeklinde sıkarak havaya
kaldırması ve yumruğunu havada gezdirmesidir.
Bu hareket, politikacının rakiplerine karşı ne kadar mücadeleci olduğu ve gerekirse mücadelenin
saldırgan bir tavra doğru gideceği mesajı taşırken,
savunulan fikrin arkasında ne kadar kararlı durulduğunu da yansıtmaktadır. Avucun yumruk şeklinde sıkılarak, işaret parmağının kaldırılması da yine
politikacının savunduğu görüşe ve sunduğu vaatlere ne kadar bağlı ve kararlı olduğunu yansıtması
açısından önemlidir. Aynı zamanda bu işaret politikacının otoritesine de vurgu yapmaktadır. Ancak
başarılı ve etkileyici bir konuşma açısından bazı el
ve kol hareketlerinde de bulunmamak gerekir. Bu
konuda yapılan bazı hatalar, konuşmacının imajını zedeleyebileceği gibi dinleyicilerin anlatılanlara
karşı güveninin sarsılmasına yol açabilmektedir.
Ellerimizle yapmamamız gerekenler şu şekilde sıralanabilmektedir:
• “Yüzüklerle, saatle, ataçlarla, düğmelerle,
kol düğmeleriyle, kalemlerle, tırnakla vs.
oynamak,
• Yüze, saça, ceplere, sıraya, masaya dokunmak ve hafif hafif vurmak,
• Sandalyenin arkasına, notlara, konuşma
kürsüsünün yanına tutunmak,
• Vücudun herhangi bir yerini kaşımak,
• Vücudun arkasında, ceplerde, kucakta, kolları birbirine kavuşturarak veya üzerlerine
oturarak saklamak,
• Dinleyicileri işaret etmek, umutsuzca ovuşturmak veya istekle ovuşturmak” (Stuar,
çev. Sağlam, 1999 :83-84).

Topluluk karşısında konuşmanın vereceği heyecanı az da olsa yenmeye ve herkesi etkileyecek ve
ikna edecek bir iletişim etkinliği yerine getirmeye
yardımcı olabilecek hususları şu şekilde aktarmak
mümkündür:
• Konuşmacı kendine, hitap edeceği topluluğa
ne vermek, ne anlatmak istediğini sormalı ve
konuşmanın ana teması belirlenmelidir,
• Konuşmanın ana teması belirlendikten
sonra, hedef kitlenin hangi özelliklere sahip
olduğu, hangi bilgileri duymak istediği ve
hassasiyet duydukları konuların neler olduğu araştırılmalıdır,
• Ana teması belirlenmiş bir konuşma, önce
ana hatlarıyla yazıya dökülmeli, ardından
konuşmanın ayrıntıları üzerinde çalışılmalıdır. Bu ayrıntıların, savunulan fikrin haklılığına topluluğu ikna edilmesi, dinleyicilerin güveninin kazanılması ve dikkatinin
çekilmesi açısından önemi büyüktür.
• Konuşmanın ayrıntılarını oluşturan unsurlar genellikle tanık göstermek, örneklendirmek, geçmişle bağlantı kurmak, gerçekçi
olgular üzerinden karşılaştırmalarda bulunmak ve soru cümlelerine yer vermek şeklindedir.
• Konuşma tüm ayrıntılarıyla yazıya döküldükten sonra metin bazı noktalar açısından
incelenmelidir. Burada sorulacak sorular
şöyledir: Metinde çok uzun ve dolayımlanmış cümlelere yer verilmiş mi, dinleyicinin
anlamasını güçleştirecek teknik terimler yer
alıyor mu, ağır bir dil kullanılmış mı, gereksiz tekrarlar bulunmakta mı, metinde akılda
kuşku yaratacak ifade ve yargılamalar var mı,
olaylar, örnekler, isim ve sıfatlarda hatalar var
mı, konuşmanın ayrıntıları tanınan süreyi
karşılayacak uzunlukta mıdır?
• Metinde incelenmesi gereken bazı konular
ise seçilen sözcüklerle ilgilidir. Konuşmadaki ifadelerde ‘ben’ yerine ‘biz’ sözcüklerinin
kullanılmasına dikkat edilmelidir, çünkü
‘biz’ kelimesi dinleyiciyi etkinleştirir. Ayrıca
konuşmada ‘ama, fakat’ gibi sözcüklerin sık
kullanılmamasına da dikkat etmek gerekir.
Çünkü bu sözcükler de konuşmacının sunduğu içeriklerden çok da emin olmadığı,
bazı tereddütler yaşadığı ve bu psikolojiyle
kendini sürekli olarak açıklama ve kanıtlama ihtiyacı hissettiği izlemini meydana getirebilmektedir.
• Bu kontrolün ardından konuşmacının metni üzerinde bazı işaretlemeler yapması, vurgulamak istediği noktaların metinde altını
çizmesi veya kenarlara küçük notlar düşmesi, sunumda konular arasındaki ani geçişlerin önlenmesi ve dikkatin dağılmaması
açısından yardımcı olabilecek detaylardır.

Hitabet ve etkili konuşmanın verimliliğini arttırmaya yönelik göz önünde bulundurulması gereken diğer unsurlar da şu şekilde sıralanabilir:
• İyi bir konuşmacı olarak politik aktör, seçmenlerine hitap ederken onların yetiştiği
kültürel yapının öğelerinden beslenmelidir.
• Etkili bir konuşma, dinleyicileri de aktif
hale getiren konuşmadır, aksi halde etkileşimden değil, tek yönlü bir bilgi akışından
söz edilebilir. Bu nedenle politikacı etkili
sunum için, söz ve davranışlarıyla seçmenler üzerinde bir üstünlük ve otorite kurmaya dayalı izlenim yaratacak eğilimlerden
uzak durmalıdır.
• Etkili bir konuşma, gerçeklere dayalı öğelerden beslenmektedir. Bu yüzden politik
bir aktör konuşmanın içeriğinde belgeler
ortaya koyabilmeli, geçmişle bağlantılar kurabilmeli, tanık göstermek ve görsel öğelerden yararlanmak gibi yöntemlerden yararlanabilmelidir.
• Hitabetin başarısı, dinleyicilerin dikkatini
çekmekle ölçülmektedir. Güzel ve etkili konuşmanın başarısı ise dinleyicilerin zihninde istenen imge ve anlamların yaratılabilir
olmasıyla bağlantılıdır. Bu yüzden politik
bir aktör, anlatılarıyla dinleyicilerin zihninde imgesel resimler çizebilmeli, betimlemeler oluşturabilmelidir.
• Etkili bir konuşmanın sağlanabilmesi için
kurulan cümlelerin uzun ve dolayımlanmış
olmamasına dikkat edilmeli, ağır teknik terimlerden uzak durulmalı ve cümleler açık,
net ve anlaşılır olmalıdır. Uzun tümceler
konuşmayı sıkıcı bir hale getirebileceği gibi
hem konuşmacının dikkatinin dağılmasına
hem de nefes kontrolünü kaybetmesine yol
açabilir.
• Hitabet ve etkili konuşma sürekli olarak
süslü üsluplardan yararlanmak olarak anlaşılmamalıdır. Gerçekçi temellere dayanmayan ve mantıksal bir bağı bulunmayan
konuşma bir süre sonra inandırıcılığını yitirecek ve süslü söz kalıpları cazibesini kaybedecektir. Her şeyde olduğu gibi süslü anlatımda da aşırılıktan uzak durulması gerekir.
• Politikacının seçtiği hitap tarzlarının dinleyicilerin ruhunu okşayacak, onları mutlu
edecek ve gururlanmasını sağlayacak nitelikte olması göz önünde bulundurulması
gereken başka bir unsurdur.
• İletişimin canlılığını sürdürmede iletişim
etkinliğinin kaynağı durumundaki kişilerin
bu etkinliği sürdürme konusundaki motivasyonu önemli bir unsurdur. Politik aktör
konuşmaya istekli ve bunun sürdürülmesine motive olması gerekir. Bu motivasyon
ise konuşmacının söz konusu konuya olan
ilgisi, merakı, heyecanı ve hedef kitlesine
verdiği önemle alakalıdır. Ülkenin politik
gündemini ve seçmenlerini takip etmekten
hoşnut olmayan bir siyasetçinin siyasette
başarılı olması beklenemez.
• İyi bir hatip, topluluk karşısında konuşmaktan çekinmemeli, sahne korkusu yaşamamalı, taşıdığı heyecan yerinde ve dengeli
olmalıdır. Eğer politikacı bu heyecanını
yenemiyorsa profesyonel bir yardım ile heyecan kontrolü çalışmaları yapmalı ve korkularını yenmelidir.

Bir konuşma etkinliğinin başarı sağlayabilmesindeki en önemli konu da konuşmacının gerçekçi
olması ve konuşmasını gerçek öğelere dayandırmasıyla ilgilidir. “Durumun sahici tasviri; güvenilir,
inanılır, güven verici, doğru, dürüst ve sadık olarak nitelendirilir. İşte bu yüzen sahici olunmalıdır.
Çünkü sahici olduğumuzda insanlar bize güvenirler ve sahici olduğumuzda onlardan yapmalarını
istediğimiz şeyleri yaparlar” (Coughter, çev Kökkaya, 2013: 110).

Siyasal iletişim, siyasal aktörlerle seçmenler arasında gerçekleşen ve politikacıların kendi aralarında yaptığı, tamamen politik konular ve mesajlar içeren bir olgudur.

İdeolojik felsefelerini herkesin anlayabileceği açık ifadeler ile aktarması gereken politik aktörler, bununla birlikte söz ve sesin etkileyiciliğinden de sıklıkla yararlanmaktadır ki, buna hitabet ya da güzel konuşma sanatı denmektedir.

Siyasal hitabet ve konuşma sanatı ise; konuşma içeriğinin tamamen siyasal konularla dolu olduğu, ancak en ağır politik konuların bile hitap edilen hedef kitle- lerin birbirinden ayrılan niteliklerine uygun şekilde yapılandırıldığı, anlaşılırlığın ön planda tutulduğu ve anlatının akıcılıkla ve rahat tavırlarla bütünleştiği bir etkinliktir.

Hitabet ve etkili konuşmanın verimliliğini arttırmaya yönelik göz önünde bulundurulması gereken diğer unsurlar da şu şekilde sıralanabilir:

Sesin tonu ve vurgulamalar, konuşmanın başarısını ve konuşmacının imajını doğrudan etkileyen faktörlerin başında gelmektedir.