SİSTEM ANALİZİ VE TASARIMI

Günümüzde, birçok analist ve tasarımcı, tasarımda modern mühendislik tabanlı yaklaşım olan prototiplemeyi tercih etmektedir, bu yaklaşımın aşağıda sıralanan dezavantajları ya da tehlikeleri bulunmaktadır. Ancak uygun bir disiplin ile bu tehlikeler ortadan kaldırılabilir.

Doğru cevap B’dir.

Yeni sistemin temin edilmesi için, üç yol vardır. Bunlar kurum içi geliştirme, ticari paket yazılım alımı ve hizmet alımı biçiminde sıralanabilir. Doğru cevap C’dir.

Mimari tasarımın amacı, bilgi sisteminin yazılım bileşenlerinin sistemin donanım cihazlarına nasıl tahsis edileceğinin belirlenmesidir. Mimari tasarımda, aşağıda sıralanan tasarım kararlarının verilmesine ihtiyaç vardır:

Doğru cevap E’dir.

Yerleşim planı, ekran ya da belge alanının düzenini belirtmektedir. Kişisel bilgisayarlar için geliştirilen birçok yazılım, Microsoft ya da Macintosh standart­larını izler. Bu yaklaşımda, ekran üç ana alana bölünür. En üst alan, kullanıcıya sistemde gezinim sağlar. Orta alan, kullanıcının çalışmalarını göstermek içindir. En alt alan, kul­lanıcının yaptıkları ile ilgili durum bilgisi içerir. Doğru cevap A’dır.

Gezinim tasarımında temel prensipler şunlardır:

Hataların önlenmesi: İlk prensip, kullanıcının hata yapmasını engellemektir. Kullanıcı hataları, zaman kaybına ve düş kırıklığına neden olur. Sıklıkla karşılaşılan hatalar, kullanı­cının sistemi kullanmaktan vazgeçmesine neden olabilir. Hataları azaltmak için, komutlar ile eylemlere uygun etiketlemelerin yapılması ve sunulan seçeneklerin sınırlandırılması gerekir. Eğer, birden çok benzer seçenek aynı menüde bulunuyorsa ikinci düzey menü oluşturulabilir.

Kullanılamayacak komutların gösterilmemesi gerekir. Bulunan içerikte kullanılama­yacak seçenekler varsa gri tonlamalı ve seçilemez olarak gösterilebilir. Böylece, kullanı­cıya, bu seçeneğin bulunduğu ama içinde bulunulan durumda bunun seçilemeyeceği be­lirtilebilir.

Kullanıcı kritik, geriye dönüşü olmayan bir işlem seçerse kullanıcıya bu durumu be­lirtmek ve onay istemek gerekir.

Hata telafisini basitleştirmek: Kullanıcı, mutlaka hata yapacaktır. Sistem, kolayca bu hatayı düzeltme imkânı sunmalıdır. Sistem “geri al” düğmesine sahip olabilir ve bu düğme ile hatalı işlem öncesine dönülebilir. Ancak bazı işlemlerde bu çok daha karmaşık olabilir

Tutarlı gramer düzeni kullanmak: Dil bilgisi düzeninin seçilmesi önemli bir karardır. Birçok komut, kullanıcıdan nesneyi (dosya, kayıt, kelime vb.) ve nesne üzerinde gerçek­leştirilen eylemi (kopyala, sil vb.) belirtmesini gerektirir. Arayüz, önce nesne sonra eylem seçimi ya da önce eylem sonra nesne seçimini gerektirebilir. Hangisi tercih edilirse edilsin, sistemin tamamında tutarlı bir biçimde aynı düzene başvurulması gerekmektedir. Birçok kullanıcı, nesne–eylem düzenine alışıktır ve günümüzde tasarımlarda bu düzen tercih edilmektedir. Doğru cevap D’dir.

Seçme Kutusu (Check Box); seçeneklerin tam listesini sunar ve her bir seçeneğin önün­de kare kutu vardır. Seçenekler arasında birkaç tanesi seçilebileceği durumlarda kullanıla­bilir. Bir seçenek grubu içerisinde, 10 taneden fazla seçenek kutusu olmamalıdır. Doğru cevap B’dir.

Girdi doğrulama amacıyla kullanılan altı farklı çeşitte onaylama kontrolü vardır.

Tamlık Kontrolü; gereken bütün verilerin girilmesini temin eder. Veriler üzerinde bir işlem uygulamadan önce, formda girilmesi zorunlu alanlar varsa girilmesi sağlanır.

Biçim Kontrolü; girilen verinin doğru tipte ve biçimde olmasını temin eder. Veri alanı sayısal ya da kodlanmış veri içeriyorsa kullanılır.

Aralık Kontrolü; sayısal verinin doğru minimum ve maksimum değerler arasında olmasını temin eder.

Tutarlılık Kontrolü; veri kombinasyonunun geçerli olduğundan emin olunmasını sağlar.

Veri alanları birbirleriyle ilişkilidir. Örneğin, doğum tarihinden sonra evlilik yılı gelmelidir.

Hangisinin hatalı olduğunu bilme güçlüğüne rağmen hata kullanıcıya düzeltme için raporlanabilir.

Veritabanı Kontrolü; verinin, veritabanı ile karşılaştırılarak doğruluğundan emin olunmasını sağlar.

Veritabanı kontrolü diğer kontrollere göre maliyetli olabilir. Bu nedenle, öncelikli olarak diğer kontroller tercih edilmelidir. Doğru cevap D’dir.

Yabancı anahtar, bir veri tabanındaki farklı bir dosyanın kaydını işaret eder. Bir türde­ki kayıtların, başka bir türdeki kayıtlara bağlantısını oluşturur. Örneğin, sipariş kaydında, müşteri numarası için yabancı anahtar bulunur ki bu müşteri kaydını belirtir. Doğru cevap A’dır.

Tablo sorgu dosyaları, tutarlılığı sağlamak ve performansı geliştirmek üzere uygulama­lar ile paylaşılabilen statik verileri taşır. Doğru cevap E’dir.

Tasarım aşamasında, mantıksal tasarımdan fiziksel tasarıma geçilmektedir.

Fiziksel tasarımı oluşturan bu faaliyetler, sistemin mimari tasarımını, veritabanı tasarımını ve kullanıcı arayüz tasarımını kapsamaktadır.

Sistem tasarımında kullanılan birçok strateji ve teknik bulunmaktadır. Bunlar, model güdümlü yaklaşımlar, hızlı uygulama geliştirme (RAD-Rapid Application Development) ve ortak uygulama geliştirmeyi (JAD-Joint Application Development) kapsamaktadır.

Yeni bir sistemin teknik ve gerçekleme açısından belgelenmesi amacıyla sistem modellerinin çizimine vurgu yapan sistem tasarım yaklaşımıdır. Modern yapısal tasarım, bilgi mühendisliği, prototipleme ve nesne tabanlı tasarım, model güdümlü yaklaşımlara örnektir.

Prototipleme: Küçük ölçekli, tamamlanmamış ancak sistemin çalışan bir örneğidir.

Tasarımcı ve kullanıcı arasında yakın bir çalışma ilişkisini gerektiren yinelemeli bir süreçtir.

Ayrıca, bu yaklaşımın aşağıda sıralanan dezavantajları ya da tehlikeleri bulunmaktadır. Ancak uygun bir disiplin ile bu tehlikeler ortadan kaldırılabilir.

Sistem analiz fazlarına olan ihtiyacı sanıldığı gibi ortadan kaldırmaz. Prototipleme, yanlış problemleri ve fırsatları, geleneksel olarak geliştirilmiş sistemler kadar kolay çözer.

Bir prototipleme, hiçbir zaman kâğıt üzerinde yapılan spesifikasyonların yerini alamaz. Örneğin, kâğıt üzerinde bir tasarım olmadan hiç kimse bir araba motoru prototipleyemez. Bu nedenle, prototipleme, diğer yöntemlerin yerine değil onların tamamlayıcısı olarak kullanılmalıdır. Kâğıt üzerindeki tasarımın ayrıntıları azalt labilir ama tamamen elenemez.

Çok sayıdaki tasarım bileşenleri prototiplemede ele alınmaz. Bu bileşenler, dikkat edilmezse unutulabilir.

Prototiplemede, genellikle geliştirilen ilk tasarım olgunlaşmamıştır.

Prototiplemede, sistem kapsamı genişleyebilir ve karmaşıklığı birden artabilir. Bu da kontrolü kaybetmeye neden olabilir.

Prototip, tasarımlarda yaratıcılığı azaltabilir. Analistlerin, tasarımcıların ve son kullanıcıların, daha iyi çözümleri aramasını engelleyebilir.

Ortak uygulama geliştirme (JAD), diğer sistem analiz ve tasarım yaklaşımlarının tamamlayıcısı olan bir yaklaşımdır. Bu yaklaşımda, sistem sahipleri, kullanıcıları, tasarımcıları ve kurucularının geliştirme sürecine katılımları üzerine odaklanılır.

Paket yazılımlar, yükleme yöneticisi gibi küçük bir fonksiyon aracından, kurumsal kaynak planlama (ERP) uygulamaları gibi büyük ölçekli sistemlere kadar geniş yelpazede olabilmektedir.

En az kurum içi kaynak gerektiren sistem temin alternatifi, hizmet alımıdır.

Bir bilgi sisteminin ana mimari bileşenleri, yazılım ve donanımdır