SİSTEM ANALİZİ VE TASARIMI

Bazı model tabanlı tasarım yaklaşımları şu şekilde tanımlanabilir:

Günümüzde, birçok analist ve tasarımcı, tasarımda modern mühendislik tabanlı yaklaşım olan prototiplemeyi tercih etmektedir. Bu yaklaşımın ana avantajları şunlardır:
• Son kullanıcıların aktif katılımını gerektirir. Bu durum, son kullanıcının moralini
yükseltir ve projeye desteğini arttırır.
• Bu yaklaşımda yineleme ve değişim, sistem tasarımının doğal bir sonucudur. Böylece, tasarım sırasında son kullanıcı fikrini değiştirebilir.
• Çok sıklıkla, sistem gerçeklemesi tamamlanmadan önce son kullanıcı isteklerini
tam olarak bilmez. Bu yaklaşımla, son kullanıcı prototipler üzerinden isteklerini
belirleyebilir. Bir sonraki adımda, yeni istekler uygulanabilir.
• Prototipler aktif olduğu için, son kullanıcı sistemi görebilir, hissedebilir ve deneyimleyebilir.
• Kabul edilen prototip, kâğıt üzerinde yapılan tasarımlar ile denktir. Tek fark vardır; hatalar önceden tespit edilmiştir.

Ayrıca, bu yaklaşımın aşağıda sıralanan dezavantajları ya da tehlikeleri bulunmaktadır. Ancak uygun bir disiplin ile bu tehlikeler ortadan kaldırılabilir.
• Sistem analiz fazlarına olan ihtiyacı sanıldığı gibi ortadan kaldırmaz. Prototipleme, yanlış problemleri ve fırsatları, geleneksel olarak geliştirilmiş sistemler kadar kolay çözer.
• Bir prototipleme, hiçbir zaman kâğıt üzerinde yapılan spesifikasyonların yerini
alamaz. Örneğin, kâğıt üzerinde bir tasarım olmadan hiç kimse bir araba motoru
prototipleyemez. Bu nedenle, prototipleme, diğer yöntemlerin yerine değil onların tamamlayıcısı olarak kullanılmalıdır. Kâğıt üzerindeki tasarımın ayrıntıları azaltılabilir ama tamamen elenemez.
• Çok sayıdaki tasarım bileşenleri prototiplemede ele alınmaz. Bu bileşenler, dikkat edilmezse unutulabilir.
• Prototiplemede, genellikle geliştirilen ilk tasarım olgunlaşmamıştır.
• Prototiplemede, sistem kapsamı genişleyebilir ve karmaşıklığı birden artabilir. Bu da kontrolü kaybetmeye neden olabilir.
• Prototip, tasarımlarda yaratıcılığı azaltabilir. Analistlerin, tasarımcıların ve son
kullanıcıların, daha iyi çözümleri aramasını engelleyebilir.

Yeni sistemin temin edilmesi için, üç yol vardır. Bunlar kurum içi geliştirme, ticari
paket yazılım alımı ve hizmet alımı biçiminde sıralanabilir.

SİSTEM MİMARİSİ VE MODELLEME
Mimari tasarımın amacı, bilgi sisteminin yazılım bileşenlerinin sistemin donanım cihazlarına nasıl tahsis edileceğinin belirlenmesidir. Mimari tasarımda, aşağıda sıralanan tasarım kararlarının verilmesine ihtiyaç vardır:
• Bilgi sistemi, merkezi mi yoksa dağıtık mı olacak? (Birçok sistem, ağ üzerinden
dağıtık çalışmaktadır.)
• Bir ağ üzerinden depolanan verinin dağıtımı nasıl olacak? (Birçok modern veritabanı, dağıtık ya da ağ üzerinde çok kopyalı olarak bulunabilmektedir.)
• Geliştirilecek yazılım için uygulama teknolojileri ne olacak? Hangi programalama dili ve araçları kullanılacaktır?
• Satın alınabilen ticari yazılımların bütünleştirilmesi nasıl olacak? (Ticari yazılımın gereksinimlere göre düzenlenme ihtiyacı vardır.)
• Kullanıcı arayüz uygulamasında kullanılacak teknolojiler neler olacaktır?
• Diğer sistemlerle arayüz oluşturmak için kullanılacak teknolojiler neler olacaktır?

Bir bilgi sisteminin ana mimari bileşenleri, yazılım ve donanımdır. Bütün yazılım sistemleri, dört temel fonksiyonu yerine getirir.

Bunlardan ilki veri depolamadır. Çoğu bilgi sistemi, depolamak ve yeniden kullanmak üzere veriye ihtiyaç duyar. Bu veri, küçük bir dosyada ya da büyük veritabanlarında kaydedilebilir. Bunlar, veri ilişki diyagramlarında belgelenen veri varlıklarıdır.

İkinci fonksiyon, veri erişim mantığıdır. Bu, veriye erişim için gereken işlemlerdir. Yapısal Sorgu Dilinde (SQL-Structured Query Language), veritabanı sorguları bu fonksiyonu oluşturur.

Üçüncü fonksiyon, uygulama mantığıdır. Veri akış diyagramları, kullanım durumları ve fonksiyonel gereksinimleri kapsayan belgelerdeki mantık olarak tanımlanabilir.

Dördüncü fonksiyon, sunum mantığıdır. Kullanıcı komutlarının alınması ve bilginin kullanıcıya gösterimini kapsar (kullanıcı arayüzü). Bu dört fonksiyon, bilgi sisteminin temel yapı bloklarını oluşturmaktadır.

Kullanıcı arayüz tasarımında bazı temel ilkelerin yerine getirilmesi önem arz eder. Bu ilkeler doğrultusunda, tasarımı yapılan arayüz, göze hoş görünmeli, kullanımı basit olmalıdır. Aynı zamanda, kullanıcıların işlerini gerçekleştirirken sarf ettikleri çabanın azaltılması da hedeflenmektedir.

Gezinim tasarımında temel prensipler şunlardır:

Hataların önlenmesi
Hata telafisini basitleştirmek
Tutarlı gramer düzeni kullanmak

Girdi doğrulama amacıyla kullanılan altı farklı çeşitte onaylama kontrolü vardır.
Tamlık Kontrolü
Biçim Kontrolü
Aralık Kontrolü
Tutarlılık Kontrolü
Veritabanı Kontrolü

Süreç tabanlı bir yaklaşım olan modern yapısal tasarım, sistemin süreçlerini, hiyerarşik olarak yönetilebilir bileşenlere ayırır. Böylece, gerçekleme ve yazılım güncellemesi daha kolay olur. Bu yaklaşım, yukarıdan aşağıya program tasarımı olarak da adlandırılır. Bir program yukarıdan aşağıya doğru hiyerarşik bileşenler olarak tasarlanır.

Bilgi Mühendisliği: Bu yaklaşım, bilgi sistemlerinin planlama, analiz ve tasarımı için kullanılan, model güdümlü ve veri merkezli ancak sürece duyarlı bir yaklaşımdır. Bilgi mühendisliği modelleri, sistemin veri ve süreçlerini gösteren ve bunları eş uyumlu hâle getiren resimlerdir. Bu yaklaşımda, veri model diyagramı en çok kullanılan araçtır.

Günümüzde, birçok analist ve tasarımcı, tasarımda modern mühendislik tabanlı yaklaşım olan prototiplemeyi tercih etmektedir. Bu yaklaşımın ana avantajları şunlardır: Son kullanıcıların aktif katılımını gerektirir. Bu durum, son kullanıcının moralini yükseltir ve projeye desteğini arttırır.

Nesne Tabanlı Tasarım: Bu yaklaşım, en yeni tasarım stratejisidir. Bu yaklaşımda, veri ve işlem gibi kavram ayrımı ortadan kaldırılır. Bilgi sisteminin problem çözümü, nesnelere dağıtılır.

Kurum, yeni sistemi sıfırdan kurmak isteyebilir. Bazı durumlarda ise bu tercihin yapılması kaçınılmazdır. Yeni sistem, ciddi sistem mühendisliği gerektirecek derecede, önemli olabilir ve çeşitli zorluklar içerebilir. Bu durumda, geliştiriciler proje gereksinimlerini karşılayabilecek hazır paket bir çözüm bulamazlar. Kurum içinde geliştirmek tek uygun seçenektir.

Sonuçta, hizmet alımı yeni bir sistem geliştirme sürecinde iyi bir alternatiftir. Ancak kusursuz bir seçenek olarak da düşünülmemelidir. Yeni bir sistemin kurulumunda dış tedarikçiler tercih edilirse işletmeye özel bilgilerinin paylaşılması ya da gelecekteki geliştirme kontrolünün kaybedilmesi anlamında ödün verilmiş olunacaktır. Kurum içi uzmanlar, bu projeden kazanacakları yeteneklerden mahrum kalacaklar ve uzmanlık dış işletmelere kayacaktır.

Mimari tasarımda, aşağıda sıralanan tasarım kararlarının verilmesine ihtiyaç vardır:

Sistemin donanımı üç temel bileşenden oluşur. Bunlar; istemci bilgisayarlar, sunucu bilgisayarlar ve bunların bağlantısını sağlayan ağ yapısıdır.

Tutarlılık: Tasarımda, sistemin daha basit olarak kullanılabilmesi için belki de en önemli faktördür. Kullanıcının ne olacağını kestirebilmesi gerekir. Şöyle ki kullanıcı sistemin bir bölümü ile etkileşim kurduğunda, kalan bölümleri ile nasıl etkileşim kuracağını da bilir. Aynı sistemin bütün parçaları, aynı şekilde çalışır. Ayrıca, sistem diğer bilgisayar sistemleri ile organizasyonda uyumlu olmalıdır. Örneğin, birçok kullanıcı web ile tanışıktır. Bundan dolayı, web benzeri arayüzlerin kullanımı, öğrenme için geçen zamanı azaltır.

Alanlar (Fields): Bu kavram hem dosyalar hem de veritabanları için ortaktır. Alan bir dosya ya da veritabanında depolanan en küçük anlamlı veri birimidir.

Modern yapısal tasarım, bilgi mü­hendisliği, prototipleme ve nesne tabanlı tasarım, model güdümlü yaklaşımlara örnektir. Doğru cevap A’dır.