SİSTEM ANALİZİ VE TASARIMI

Öznitelikler (attributes), bir nesnenin sahip olduğu özellikleri belirten verilerdir.

Davranışlar (behaviors), bir nesnenin yapabildiği şeyleri belirtir ve nesnenin verileri üzerinde işlem yürüten fonksiyonlar olarak gerçeklenir.

Fonksiyon, bilgisayar programdaki belirli bir işlevi yerine getirmek üzere oluşturulmuş alt programdır.

Kapsülleme (encapsulation), verilerin ve bu veriler ile ilişkili işlemlerin bir varlık içerisinde tutulmasıdır.

Sınıf (class), belirli nesneleri tanımlamak ve örneklemek üzere kullanılan genel bir şablondur.

UML diyagramları, yapısal diyagramlar ve davranış diyagramları olmak üzere iki grupta toplanabilir.

UML 2.5 sürümünde, 15 farklı diyagram tekniği bulunmaktadır.

Yapısal Diyagramlar
Sınıf (Class) Sistemde modellenen sınıflar ve ilişkilerini gösterir.
Nesne (Object) Sistemde modellenen nesneler ve ilişkilerini gösterir.
Paket (Package) Sınıflar ve diğer UML yapılarının paket içinde nasıl düzenleneceğini gösterir.
Dağılım (Deployment) Sistemin fiziksel mimarisini gösterir. Ayrıca, fiziksel mimaride yer alan yazılım bileşenlerini göstermek üzere kullanılabilir.
Bileşen (Component) Yazılım bileşenlerinin fiziksel ilişkilerini gösterir.
Birleşik Yapı (Composite Structure) Bir sınıf, bileşen ya da kullanım durum’un içyapısını gösterir.
Profil (Profile) UML için uzantılar geliştirmekte kullanılır.

Davranışsal Diyagramlar
Etkinlik (Activity) Kullanım durum ya da iş sürecinin, sınıflardan bağımsız olarak kapsadığı etkinliklerin ardışık akışını gösterir.
Dizge (Sequence) Bir kullanım durum ya da operasyonun işletilme sürecinde nesnelerin davranışlarını modeller. Faaliyetlerin zaman tabanlı sıralanışına odaklanır.
Haberleşme (Communication) Bir kullanım durum ya da faaliyetlerin işletilme sürecinde nesnelerin davranışlarını modeller. Iş birliği yapan nesnelerin haberleşmesine odaklanır.
Etkileşime Bakış (Interaction Overview) Bir sürecin kontrol akışına bir bakış gösterir.
Zamanlama (Timing) Mesaj aracılığıyla nesnelerin haberleşmesini gösterir.
Ayrıca zaman ekseninde gerçekleşen durum değişimlerini gösterir.
Davranışsal Durum Makinesi (Behavioral State Machine) Bir nesnenin yaşam döngüsü süresinde durum değişimlerini gösterir.
Protokol Durum Makinesi (Protocol State Machine) Bir sınıfın farklı arayüzleri arasında bağımlılıkları gösterir.
Kullanım Durum (Use-case) Sistem için iş gereksinimlerini incelemek ve sistem ile çevresi arasında etkileşimi göstermek için kullanılır.

Nesne tabanlı analiz, aşağıda sıralanan üç aşamada gerçekleştirilir:
• Sistem fonksiyonlarının modellenmesi
• Nesnelerin saptanması ve tanımlanması
• Nesnelerin düzenlenmesi ve ilişkilerinin tanımlanması

Öznitelikler (attributes), bir nesnenin sahip olduğu özellikleri belirten verilerdir.

Kapsülleme (encapsulation), verilerin ve bu veriler ile ilişkili işlemlerin bir varlık içerisinde tutulmasıdır.

Sınıf (class), belirli nesneleri tanımlamak ve örneklemek üzere kullanılan genel bir şablondur.

Miras kullanılarak tasarlanan sınıfların ortak veri ve fonksiyonları üst sınıf altında
toplanmaktadır. Bu teknik, genelleşme olarak tanımlanabilir.

Toplanma (aggregation), bir nesnenin bir ya da daha çok nesneyi içermesini belirten ilişki türüdür.

Yapısal Diyagramlar
Sınıf (Class) 
Nesne (Object) 
Paket (Package) 
Dağılım (Deployment)
Bileşen (Component) 
Birleşik Yapı (CompositeStructure)
Profil (Profile)

Davranışsal diyagramlar

Etkinlik (Activity) 
Dizge (Sequence)
Haberleşme (Communication)
Etkileşime Bakış (Interaction Overview) 
Zamanlama (Timing)
Davranışsal Durum Makinesi
(Behavioral State Machine)
Protokol Durum Makinesi
(Protocol State Machine) 
Kullanım Durum (Use-case)

Ayrıca etkinlik diyagramda, düğümler bulunmaktadır. Temelde, başlangıç, karar, birleşim ve bitiş düğümü olarak dört tür düğüm bulunmaktadır.

Etkinlik diyagramları oluşturulurken aşağıdaki süreç işletilebilir.
• Başlangıç noktası olarak, bir başlangıç düğümü ile başlanır.
• Analizle ilgili ise bölütler eklenir.
• Kullanım durumun her bir temel adımı ya da aktörün başlattığı her bir temel adım için bir eylem eklenir.
• Her bir eylemden diğerine, bir akış, bir karar düğümü ya da bir bitiş düğümü eklenir. Yüksek hassasiyet için, her bir eyleme bir gelen bir de giden akış olmalıdır.
• Değişen rotalara bölünen akışlar için karar düğümleri eklenir. Akışların, birleştirici ile bir araya gelmesine de dikkat edilir.
• Etkinlikler, tek bir bitiş düğümde bitirilir.

Sistem fonksiyonlarının modellenmesinde kullanılan bir başka araç, dizge diyagramlarıdır. Dizge diyagramları, kullanım durum’un işleyişi sırasında, mesajlar aracılığıyla nesnelerin etkileşimini gösterir. Sistem dizge diyagramlarını oluşturmak için aşağıdaki adımlar izlenebilir.
• Gösterilecek kullanım durumun senaryosu belirlenir.
• Bir bütün olarak sistemi belirten bir dikdörtgen çizilir ve altında hayat çizgisi
genişletilir.
• Sisteme girdi sağlayan ya da sistemin çıktısını alan aktörler belirlenir ve her birinin hayat çizgisi çizilir.

• Sistem girdi ve çıktılarını belirlemek için kullanım durum senaryoları incelenir.
Sistem içinde gerçekleşen mesajlar dikkate alınmaz. Aktörlerden sisteme ve sistemden aktörlere giden mesajlar hayat çizgileri arasındaki yatay ok ile gösterilir. Girdiler isimlendirilir. Bunlar daha sonra, nesnelerin verilerini ve davranışlarını belirlemekte yardımcı olacaktır.
• Tercihli mesajlar için koşullarla birlikte çerçeveler eklenir. Çerçeveler ayrıca, döngüler ve alternatifleri de gösterebilir.
• Mesajların yukarıdan aşağıya doğru uygun bir sırada gösterildiği teyit edilir.