SİSTEM ANALİZİ VE TASARIMI

Bu kitapta sistemlerin geliştirilmesinde kullanılan SGYD modeli 6 temel fazdan oluşmaktadır.

Kapsam ve Planlama: Sistem Geliştirme Yaşam Döngüsünün ilk fazında problemin kapsamı, fırsatları ve hedefleri tanımlanır.

Kapsam ve Planlama fazının paydaşları sistem sahipleri, dâhilî sistem yöneticileri, proje yöneticileri ve sistem analistleridir.

Gereksinim Analizi fazının paydaşları proje yöneticileri, sistem analistleri ve sistem sahipleridir.
Paydaşlara ayrıca sistem kullanıcıları da dâhil edilebilir. Sistem tasarımcıları ve geliştirmeciler
bu aşamada yer almaz.

Fiziksel tasarıma geçmeden önce, verilen iş gereksinimleri ve mantıksal tasarım modelleri
aşağıda anlatılan fizibilite sonuçlarına göre değerlendirilir ve bir mantıksal tasarıma
karar verilir.
Teknik fizibilite
Operasyonel fizibilite
Ekonomik fizibilite
Zamanlama fizibilitesi
Risk fizibilitesi

Bilgi sistemlerinin tasarımı aşamasında aşağıda verilen dört temel faaliyet gerçekleştirilir:
Yapısal tasarım
Arayüz tasarımı
Bileşen tasarımı
Veritabanı tasarımı

Tasarım fazının paydaşları sistem tasarımcıları, sistem analistleri ve iş akışını paylaşmak üzere sistem kullanıcılarıdır.

Sistem analistleri, sistem kullanıcıları, proje yöneticileri ile birlikte programcılar
ve test yapanlar tasarım, kodlama ve hataları giderme üzerinde çalıştıklarından Geliştirme ve Test fazının
anahtar paydaşlarıdır.

istem desteği aşağıdaki faaliyetlerden oluşur:
Kullanıcıya yardımcı olma: Yeni kullanıcı eklenmesi vb. durumlarda son kullanıcıya
ilave destek sağlamak gerekebilir.
Yazılım hatalarını Onarma: Sistem geliştirilmesi ve testleri yapılmış olsa da bazı hatalar
kalmış olabilir. Bu hatalar sistem desteği ile giderilmelidir.
Sistemi kurtarma: Zaman zaman sistem hatası programın olmadık şekilde kapanmasına
ve hatta veri kaybına sebep olabilir. Bu durumda sistemin yeniden başlatılması, sistem
dosya veya veritabanının son kurtarma noktasına geri getirilmesi gerekebilir.
Sistemi yeni gereksinimlere göre güncelleme: Değişiklik istekleri; yeni ortaya çıkan iş
problemlerini, teknik problemleri ve teknoloji gereksinimlerini içerebilir. Yeni değişiklik
istekleri için tasarım, geliştirme ve testler gerçekleştirilerek çalışan bilgi sisteminde güncelleme
yapılır.

Sistem geliştirme yazılım modellerinden Doğrusal Ardışık Model, Prototip Model,
Artımlı Model, Spiral Model, Bileşen Tabanlı Geliştirme Modeli ve Çevik Model izleyen
kesimde açıklanacaktır.

"Gereksinim Analizi" fazında sistemin gereksinimlerinin tanımlandığı belirtildiğinden bu fazda proje yöneticileri,  sistem analistleri, sistem sahipleri ve sistem kullanıcıları ile görüşerek sistem gereksinimlerini tanımlar. Sistem tasarımcıları "Tasarım" fazında görev alır. Doğru cevap E'dir.

Teknik fizibilitede önerilen çözümün teknik olarak uygulanabilirliği değerlendirilir. Ekonomik fizibilitede çözümün maliyetinin projenin bütçe hedefleri ile uyumluluğu değerlendirilir. Zamanlama fizibilitesinde çözümün tasarım ve geliştirilmesinin projenin genel zaman planıyla uyumluluğu değerlendirilir. Risk fizibilitesinde önerilen teknik ve süreçler kullanıldığında çözümün başarıyla geliştirilmesinin ihtimali değerlendirilir. Operasyonel fizibilitede çözümün kullanıcı gereksinimlerini karşılaması, kullanıcıların çalışma ortamını nasıl değiştirdiği, kullanıcıları memnun edip etmeyeceği incelenir. Doğru cevap B'dir.

Doğrusal ardışık model yaklaşımında fazlar sadece bir defa olmak üzere sıra ile işletildiğinden doğrusal ardışık model, gereksinimlerin tam olarak bilindiği/anlaşıldığı ve sistem geliştirme sırasında radikal değişikliklerin gerekmeyeceği durumlarda kullanılmalıdır. Yaşam döngüsünde kullanılan ardışık yaklaşım, bazı proje elemanlarının diğer fazlardan gelecek olan çıktıları beklemesinden dolayı bloklanmasına sebep olabilmektedir. Doğrusal ardışık model, her bir fazında gerçekleştirilen faaliyet ve belgeleme ile yöneticilerin proje planlarına göre ilerlemeyi izlemelerine imkân sağlar. Doğru cevap D'dir.

Artımlı model yaklaşımında sistemlerin geliştirme aşamasında müşteri geri dönüşü Doğrusal ardışık yaklaşıma göre daha kolay olur. Artımlı model, iteratif yapısıyla e-ticaret ve masaüstü sistemlerin geliştirilmesinde Doğrusal ardışık modelden daha iyi bir yaklaşımdır.  Yazılımın artan şekilde geliştirilmesi tasarım ve geliştirme aşamalarında değişikliklerin daha kolay ve az maliyetli yapılmasını sağlar. Artımlı model ile geliştirilen sistem, sürümler ilerledikçe yapısal olarak geriler. Artımlı geliştirme sürecinde gereksinimler geliştirilen sistem ile birlikte oluşturulduğundan  büyük devlet ve kurum ihalelerinde bu yöntemi uygulamak zor olacaktır. Doğru cevap C'dir.

Nesne tabanlı teknolojiler Bileşen tabanlı geliştirme modelinin teknik çerçevesini oluşturur. Doğru cevap D'dir.

Pahalı ön analiz gerektiren ve tüm gereksinimlerin tutarlı ve doğru olarak gösterildiği sistemlerde değişiklik maliyetleri yüksek olacaktır. Bu tip sistemlerde doğrusal ardışık model kullanılır. Müşteri gereksinimleri doğrultusunda sık sık değişiklik yapmak gerektiğinde, bilgi sisteminin geliştirilmesinde iteratif modeller (Artımlı model, Spiral model veya Çevik model) tercih edilmelidir. Doğru cevap B'dir.

Sistem geliştirme yaklaşımlarından, Doğrusal ardışık modelde kapsamlı planlama ve belgeleme vardır. Yaşam döngüsü uzun, büyük sistemlerin geliştirilmesinde ve/veya gereksinimlerinde belirli yönetmeliklere uyulma şartı olan sistemlerde Doğrusal ardışık model kullanılır. Uzun yaşam döngüsü olan sistemler, çok uzun süre kullanımda olacağından gereksinim, tasarım, geliştirme, değişiklik vb. belgeler olmadan bakım sürecini yürütmek çok fazla kaynak (maliyet, zaman) tüketimine neden olacaktır. Bu nedenle büyük ölçekli, uzun süre kullanımda olacak, belirli yönetmeliklere uygun sistemlerin geliştirilmesinde Doğrusal ardışık model kullanılır. Doğru cevap A'dır.

Kalite yönetim araçları; sistem modellerinin, tanımlamalarının, özelliklerinin, tasarımın bütünlüğünün, tutarlılığının uygulanılan geliştirme süreci kural ve tanımlamalarına uygunluğunu analiz ve kontrol eden araçlardır. Doğru cevap A'dır.

Analist araçları; diyagramlardaki, gösterim ve raporlamadaki eksik veya yanlış özelliklerin otomatik bulunmasına yardımcı olur. Doğru cevap C'dir.

Kapsam ve planlama fazının paydaşları  sistem sahipleri, dâhilî sistem yöneticileri, proje yöneticileri ve sistem analistleridir. Genelde sistem kullanıcıları bu fazda yer almaz. Doğru cevap E'dir.