SİSTEM ANALİZİ VE TASARIMI - Deneme Sınavı - 17

Ekleme ilişkisi, bir kullanım durum içindeki adımların diğer kullanım durumlarda da yer almasıyla meydana gelen ilişkidir.

Veri modelleme, sistemdeki paydaşlar için gerçek dünya ihtiyaçlarının daha kolay anlaşıl­masını sağlayan bir yöntemdir. Kullanım durum bölümünde, bir bilgi sistemi tasarımı için işlevsel gereksinimlerin nasıl tanımlanacağı anlatılmıştı.

Haricî veri modeli, geliştirilen sistemin kullanıcılarının bakış açısından veritabanı siste­minin tasvir edilmesidir. Bu model kullanıcı toplulukları ile iletişimde bulunmak amacıy­la kullanılmaktadır. Birbirinden ayrı her bir kullanıcı grubu kendileriyle ilgili özel işlevleri gerçekleştirmek için kullanacakları veri ögeleri ile ilgilidirler.

Sistem tasarımında kullanılan birçok strateji ve teknik bulunmaktadır. Bunlar, model güdümlü yaklaşımlar, hızlı uygulama geliştirme (RAD-Rapid Application Development) ve ortak uygulama geliştirmeyi (JAD-Joint Application Development) kapsamaktadır. Bunlar, birbirine rakip alternatif sistem tasarım yaklaşımları olarak görünür. Ancak gerçekte bazı durumlarda biri diğerinin tamamlayıcısı durumundadır.

Bazı model tabanlı tasarım yaklaşımları şu şekilde tanımlanabilir:

Günümüzde, birçok analist ve tasarımcı, tasarımda modern mühendislik tabanlı yaklaşım olan prototiplemeyi tercih etmektedir. Bu yaklaşımın ana avantajları şunlardır:
• Son kullanıcıların aktif katılımını gerektirir. Bu durum, son kullanıcının moralini
yükseltir ve projeye desteğini arttırır.
• Bu yaklaşımda yineleme ve değişim, sistem tasarımının doğal bir sonucudur. Böylece, tasarım sırasında son kullanıcı fikrini değiştirebilir.
• Çok sıklıkla, sistem gerçeklemesi tamamlanmadan önce son kullanıcı isteklerini
tam olarak bilmez. Bu yaklaşımla, son kullanıcı prototipler üzerinden isteklerini
belirleyebilir. Bir sonraki adımda, yeni istekler uygulanabilir.
• Prototipler aktif olduğu için, son kullanıcı sistemi görebilir, hissedebilir ve deneyimleyebilir.
• Kabul edilen prototip, kâğıt üzerinde yapılan tasarımlar ile denktir. Tek fark vardır; hatalar önceden tespit edilmiştir.

Ayrıca, bu yaklaşımın aşağıda sıralanan dezavantajları ya da tehlikeleri bulunmaktadır. Ancak uygun bir disiplin ile bu tehlikeler ortadan kaldırılabilir.
• Sistem analiz fazlarına olan ihtiyacı sanıldığı gibi ortadan kaldırmaz. Prototipleme, yanlış problemleri ve fırsatları, geleneksel olarak geliştirilmiş sistemler kadar kolay çözer.
• Bir prototipleme, hiçbir zaman kâğıt üzerinde yapılan spesifikasyonların yerini
alamaz. Örneğin, kâğıt üzerinde bir tasarım olmadan hiç kimse bir araba motoru
prototipleyemez. Bu nedenle, prototipleme, diğer yöntemlerin yerine değil onların tamamlayıcısı olarak kullanılmalıdır. Kâğıt üzerindeki tasarımın ayrıntıları azaltılabilir ama tamamen elenemez.
• Çok sayıdaki tasarım bileşenleri prototiplemede ele alınmaz. Bu bileşenler, dikkat edilmezse unutulabilir.
• Prototiplemede, genellikle geliştirilen ilk tasarım olgunlaşmamıştır.
• Prototiplemede, sistem kapsamı genişleyebilir ve karmaşıklığı birden artabilir. Bu da kontrolü kaybetmeye neden olabilir.
• Prototip, tasarımlarda yaratıcılığı azaltabilir. Analistlerin, tasarımcıların ve son
kullanıcıların, daha iyi çözümleri aramasını engelleyebilir.

Yeni sistemin temin edilmesi için, üç yol vardır. Bunlar kurum içi geliştirme, ticari
paket yazılım alımı ve hizmet alımı biçiminde sıralanabilir.

SİSTEM MİMARİSİ VE MODELLEME
Mimari tasarımın amacı, bilgi sisteminin yazılım bileşenlerinin sistemin donanım cihazlarına nasıl tahsis edileceğinin belirlenmesidir. Mimari tasarımda, aşağıda sıralanan tasarım kararlarının verilmesine ihtiyaç vardır:
• Bilgi sistemi, merkezi mi yoksa dağıtık mı olacak? (Birçok sistem, ağ üzerinden
dağıtık çalışmaktadır.)
• Bir ağ üzerinden depolanan verinin dağıtımı nasıl olacak? (Birçok modern veritabanı, dağıtık ya da ağ üzerinde çok kopyalı olarak bulunabilmektedir.)
• Geliştirilecek yazılım için uygulama teknolojileri ne olacak? Hangi programalama dili ve araçları kullanılacaktır?
• Satın alınabilen ticari yazılımların bütünleştirilmesi nasıl olacak? (Ticari yazılımın gereksinimlere göre düzenlenme ihtiyacı vardır.)
• Kullanıcı arayüz uygulamasında kullanılacak teknolojiler neler olacaktır?
• Diğer sistemlerle arayüz oluşturmak için kullanılacak teknolojiler neler olacaktır?

Bir bilgi sisteminin ana mimari bileşenleri, yazılım ve donanımdır. Bütün yazılım sistemleri, dört temel fonksiyonu yerine getirir.

Bunlardan ilki veri depolamadır. Çoğu bilgi sistemi, depolamak ve yeniden kullanmak üzere veriye ihtiyaç duyar. Bu veri, küçük bir dosyada ya da büyük veritabanlarında kaydedilebilir. Bunlar, veri ilişki diyagramlarında belgelenen veri varlıklarıdır.

İkinci fonksiyon, veri erişim mantığıdır. Bu, veriye erişim için gereken işlemlerdir. Yapısal Sorgu Dilinde (SQL-Structured Query Language), veritabanı sorguları bu fonksiyonu oluşturur.

Üçüncü fonksiyon, uygulama mantığıdır. Veri akış diyagramları, kullanım durumları ve fonksiyonel gereksinimleri kapsayan belgelerdeki mantık olarak tanımlanabilir.

Dördüncü fonksiyon, sunum mantığıdır. Kullanıcı komutlarının alınması ve bilginin kullanıcıya gösterimini kapsar (kullanıcı arayüzü). Bu dört fonksiyon, bilgi sisteminin temel yapı bloklarını oluşturmaktadır.