SİSTEM ANALİZİ VE TASARIMI - Deneme Sınavı - 18

İşlevsel gereksinimler:
i. Randevu almak isteyen hastalar kliniklerdeki boş randevu saatlerini görebilmeli ve randevusunu alabilmeli.
ii. Klinik sekreterleri her gün randevusu olan hastaları ve hasta bilgilerini görebilmeli.
iii. Hemşireler tahlil veya röntgen için gelen hastaların hangi tahlilleri yaptıracağını veya röntgeni çektireceğini izleyebilmeli.
iv. Doktorlar çıkan tahlil sonuçlarını ve röntgen filmlerini bilgisayar ekranında görebilmeli.
v. Yazılan reçeteler ve raporlar eczanelerdeki bilgisayarlarda görülebilmeli.
İşlevsel olmayan gereksinimler:
i. Hastane bilgi sistemi hafta içi tüm kliniklerde 8:00-17:00 arası çalışıyor olmalıdır.
ii. Dâhilî kullanıcılar verilen kartlar aracılığıyla kendilerini sisteme tanıtarak sistemi kullanabilmelidir.
iii. Gün içinde sistemin arızalı olma süresi 5 dakikadan uzun olmamalıdır.

Sistem gereksinimleri, gereksinim çeşidine göre sınıflandırılabilir. Buna göre;
• Performans gereksinimleri
• Bilgi gereksinimleri
• Ekonomi gereksinimleri
• Kontrol ve güvenlik gereksinimleri
• Etkinlik gereksinimleri
• Servis gereksinimleri

Yüksek maliyetlere katlanmamak için sistem gereksinimleri aşağıdaki ölçütlere uygun olarak tanımlanmalıdır.
Tutarlılık: Gereksinimler çelişkili veya belirsiz olmamalıdır.
Tamlık: Gereksinimler tüm girdileri ve tepkileri tanımlamalıdır.
Gerçeklenebilirlik: Gereksinimler, mevcut kaynaklar ve kısıtlar çerçevesinde gerçeklenebilir olmalıdır.
Gereklilik: Gereksinimler gerçek ihtiyacı tanımlamalı ve sistemin hedeflerini karşılamalıdır.
Doğruluk: Gereksinimler doğru ifade edilmelidir.
Takip edilebilirlik: Gereksinimler doğrudan sistemin fonksiyonlarına ve özelliklerine karşılık gelmelidir.
Onaylanabilirlik: Gereksinimler testler sırasında gözlemlenebilir olmalıdır.

Gereksinimleri belirleme süreci aşağıdaki adımlardan oluşur:
• Problemi belirleme ve analiz
• Gereksinimlerin tanımlanması
• Gereksinimlerin analizi ve belgelendirilmesi
• Gereksinimlerin yönetimi

Gereksinim tanımları belgesi, sistem projesi için bir kontrat niteliğinde olan ve önerilen projenin gereksinimlerini temel paydaşlara bildiren resmî belgedir. Bilgi sistemi şartnamesi olarak da adlandırılır.

Mevcut Belge, Form ve Dosyaların Örneklenmesi
Bilgi sisteminin kullanılacağı işletme hakkında bilgi edinmek için bakılabilecek ilk belge organizasyon şemasıdır. Organizasyon şeması, projenin sahipleri ve kullanıcıları arasındaki ilişkileri tanımlamakta faydalı olur. Analist aynı zamanda projenin geçmişini de öğrenmek isteyecektir. Bu konuda incelenecek belgeler:
• Ofis içi yazışmalar, öneri kutusu notları, problem konusunda müşteri şikâyetleri ve raporları
• Muhasebe kayıtları, performans ve çalışma özetleri, bilgi sistemleri proje istekleridir.

İyi bir gözlemin nasıl yapılması gerektiği aşağıda maddeler hâlinde verilmiştir.
• Kimin, neyin, nerede, ne zaman, neden ve nasıl gözlemleneceği belirlenmelidir.
• Gözlem için uygun şef ve yöneticilerden izin alınmalıdır.
• Kimlerin hangi amaçla gözlemleneceği bildirilmelidir.
• Gözlem sırasında sessiz kalınmalıdır.

Anket yönteminin dezavantajları:
• Cevap veren kişi sayısı genelde düşüktür.
• Bir kişinin tüm sorulara cevap vermesi garanti edilemez.
• Anketler genelde esnek değildir. Analistin kişilerden gönüllü bilgi edinmesi veya yanlış yorumlanan soruları yeniden yazması mümkün değildir.
• Sistem analistinin anketi cevaplayan kişinin vücut dilini görmesi ve analiz etmesi mümkün değildir.
• Bulanık veya tam olmayan soruları hemen açıklığa kavuşturma imkânı yoktur.
• İyi anket hazırlamak zordur.

Kişisel mülakatlar en önemli ve en çok başvurulan gerçekleri tespit etme tekniğidir. Mülakatlar, doğrudan ve yüz yüze temasla gerçeklerin bulunması, onaylanması, anlaşılması, gereksinimlerin belirlenmesi, fikir ve önerilerin sorulması amacıyla gerçekleştirilir.

Keşif prototiplemesi kullanıcının gereksinimlerini belirlemek ve doğrulamak için bu gereksinimlerin ufak ölçekli bir örneğini veya çalışan modelini kurma eylemidir.

Ağ kaynakları: İşletme içinde ve işletme dışındaki farklı birimlerin aynı bilgi siste­mini kullanması durumunda birbiriyle bağlanmasını sağlayan yapılar.

Bilgi sistemleri, kullanıcıların ve işletmelerin ihtiyaçları doğrultusunda farklı biçimlerde ve boyutlarda olabilir. Bu sistemler yerine getirdiği işlevlere göre aşağıdaki şekilde sınıf­landırılabilir.

a. Kayıt İşleme Sistemleri

b. Ofis Otomasyon Sistemler

c. Yönetim bilgi sistemleri

d. Karar destek sistemleri

e. Uzman sistemleri

f. Grup karar sistemleri

Grup karar destek sistemleri (GKDS), bir grubun verilen problemi çözmesine yardım­cı olmak üzere geliştirilir. Problem çözümünde oylama, anket, beyin fırtınası ve senaryo geliştirme gibi yöntemler kullanılır.

Haricî kullanıcılara ait bazı örnekler aşağıda verilmiştir.
a. Müşteriler
b. Tedarikçiler
c. Taşeronlar

Sistem programcıları: İşletim sistemi düzeyinde yazılımlar ve hizmetler geliştiren, test eden ve uygulayan uzman kişilerdir. Ayrıca yeniden kullanılabilir yazılım bileşenleri ge­liştirerek uygulama programcılarının kullanımına sunarlar.

Dört önemli iş birlikçi teknoloji sınıfı, e-posta, anlık mesajlaşma, iletişim ve iş birliği sistemi ve iş akışıdır.

Kurumsal Kaynak Planlaması (ERP-Enterprise Resource Planning):Günümüzde ERP, tedarik zinciri yönetimi ve müşteri ilişkileri yönetimi olarak adlandırılan yeni iş sistemleriyle desteklenmektedir.

İşletme ihtiyaçları aşağıdaki üç durumdan biri nedeniyle değişebilir:
i. Kullanıcılar bilgisayar sistemi ve kabiliyetlerine aşina olduktan sonra ilave özellikler
isteyebilir.
ii. İşin doğası zamanla değişebilir.
iii. Yazılım ve donanım teknolojileri hızlı bir şekilde değişmektedir.

Kapsam ve Planlama: Sistem Geliştirme Yaşam Döngüsünün ilk fazında problemin kapsamı, fırsatları ve hedef­leri tanımlanır. Projenin geri kalanının başarısı problemin doğru tanımlanmasına bağlı­dır. Problemin kapsamında; projenin büyüklüğü, sınırları, projenin vizyonu, kısıt ve limit­leri, projenin paydaşları, bütçesi ve zamanlaması oluşturulur.