ŞİRKETLER MUHASEBESİ

Ülkelerin ekonomik ve sosyal yapılarına göre değişik kooperatif türleri görmek olanak­lıdır. Kooperatifler çeşitli şekilde sınıflandırmak olanaklıdır. Örneğin tarım alanında ku­rulmuş birçok kooperatif bulunmaktadır. Bu sebeple kooperatifleri tarım amaçlı koope­ratifler ve tarım dışı amaçlı kooperatifler olarak sınıflandırılabilir. Bu kooperatiflerden bazıları şöyle sıralanabilir;

Tarım amaçlı kooperatifler

Tarım dışı amaçlı kooperatifler

Sorumluluklarına göre kooperatifler

Tabi oldukları kanunlara göre kooperatifler

Kooperatif, tüzel kişiliğe haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek ve geçimlerine ait ihtiyaçlarını karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve kamu tüzel kişileri ile özel idareler, belediyeler, köyle, cemiyetler ve dernekler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli teşekküllerdir (Kooperatifler Kanunu md.1).

Kooperatifler diğer işletmelerden farklı bazı ilkeleri bulunmaktadır. Bu ilkeleri şöyle sıralanabilir;

Gönüllü ve Açık Üyelik: Kooperatifler üye olmanın sorumluluğunu almaya gönüllü herkese açık organizasyonlardır. Cinsiyet, sosyal, ırk, politik ve dini ayrım gözetmeksizin herkese açıktır.

Demokratik Yönetim: Kooperatifler uygulanan politikaları belirleme ve karar alma konularına katılan üyelerce kontrol edilen demokratik organizasyonlardır. Üyeler eşit oy hakkına sahiptir.

Üyelerin Ekonomik Katılımı: Üyeler kooperatif parasını demokratik olarak kontrol eder, eşit olarak katılırlar. Para kooperatifin ortak çıkarı için kullanılır. Üyeler üyelik ko­şulu olarak sınırlı bir bedel öder. Üyeler kooperatifi geliştirmek ve diğer aktiviteleri des­teklemek için ek bedel öderler.

Özerklik ve Tarafsızlık: Kooperatifler, üyeleri tarafından yönetilen özerk organizas­yonlardır. Hükümet veya diğer organizasyonlarla yaptıkları anlaşmalarda veya dış kay­naklardan anapara artırımında üyelerinin demokratik kontrolü ve özerk yapıyı koruyacak şekilde hareket ederler.

Eğitimin Geliştirilmesi: Kooperatifler gelişim odaklı olarak, üyeleri ve seçilmiş tem­silcileri, yöneticileri ve çalışanları için eğitim sağlayabilir.

Kooperatif İçinde İşbirliği: Kooperatifler kooperatif hareketini güçlendirip daha ve­rimli hale getirmek için lokal, milli, bölgesel ve uluslararası yapılarda üyelerine hizmet verirler.

Topluma Karşı Sorumluluk: Kooperatifler topluluk gelişimi için üyeler tarafından onaylanan politikalara göre çalışırlar.

Yukarıdaki kooperatif tanımına göre kooperatiflerle ilgili bazı özellikleri şöyle sı­ralayabiliriz;

Ülkelerin ekonomik ve sosyal yapılarına göre değişik kooperatif türleri görmek olanak­lıdır. Kooperatifler çeşitli şekilde sınıflandırmak olanaklıdır. Örneğin tarım alanında ku­rulmuş birçok kooperatif bulunmaktadır. Bu sebeple kooperatifleri tarım amaçlı koope­ratifler ve tarım dışı amaçlı kooperatifler olarak sınıflandırılabilir. Bu kooperatiflerden bazıları şöyle sıralanabilir;

Tarım amaçlı kooperatifler

Tarım dışı amaçlı kooperatifler

Sorumluluklarına göre kooperatifler

Tabi oldukları kanunlara göre kooperatifler

Kooperatif, tüzel kişiliğe haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek ve geçimlerine ait ihtiyaçlarını karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve kamu tüzel kişileri ile özel idareler, beledi­yeler, köyle, cemiyetler ve dernekler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli teşekküllerdir (Kooperatifler Kanunu md.1).

Yukarıdaki kooperatif tanımına göre kooperatiflerle ilgili bazı özellikleri şöyle sı­ralayabiliriz;

Kooperatifler diğer işletmelerden farklı bazı ilkeleri bulunmaktadır. Bu ilkeleri şöyle sıralanabilir;

Gönüllü ve Açık Üyelik: Kooperatifler üye olmanın sorumluluğunu almaya gönüllü herkese açık organizasyonlardır. Cinsiyet, sosyal, ırk, politik ve dini ayrım gözetmeksizin herkese açıktır.

Demokratik Yönetim: Kooperatifler uygulanan politikaları belirleme ve karar alma konularına katılan üyelerce kontrol edilen demokratik organizasyonlardır. Üyeler eşit oy hakkına sahiptir.

Üyelerin Ekonomik Katılımı: Üyeler kooperatif parasını demokratik olarak kontrol eder, eşit olarak katılırlar. Para kooperatifin ortak çıkarı için kullanılır. Üyeler üyelik koşulu olarak sınırlı bir bedel öder. Üyeler kooperatifi geliştirmek ve diğer aktiviteleri desteklemek için ek bedel öderler.

Ülkelerin ekonomik ve sosyal yapılarına göre değişik kooperatif türleri görmek olanak­lıdır. Kooperatifler çeşitli şekilde sınıflandırmak olanaklıdır. Örneğin tarım alanında ku­rulmuş birçok kooperatif bulunmaktadır. Bu sebeple kooperatifleri tarım amaçlı koope­ratifler ve tarım dışı amaçlı kooperatifler olarak sınıflandırılabilir. Bu kooperatiflerden bazıları şöyle sıralanabilir;

Tarım amaçlı kooperatifler

Tarım dışı amaçlı kooperatifler

Sorumluluklarına göre kooperatifler

Tabi oldukları kanunlara göre kooperatifler

Kooperatifler 1. sınıf tacir sayıldıkları için bilanço esasına göre defter tutmak zorundadır­lar. Kooperatifler aşağıda belirtilen defterleri tutarlar:

2. iğer Kanuni Defterler

• Sermaye üzerinden kazanç dağıtmaması,
• Yönetim kurulu başkan ve üyelerine kazanç üzerinden pay verilmemesi,
• Yedek akçelerin ortaklara dağıtılmaması,
• Sadece ortaklarla iş yapılması,
• Üst kuruluşa (birliğe) üye olunması.