ŞİRKETLER MUHASEBESİ

Kolektif şirketin tanım bağlamında belirlenen başlıca özellikleri şu şekilde sıralanabilir;
1. Ticaret unvanı taşıması şarttır. Unvanda ortaklardan en az birinin ad ve soyadı ile“kolektif”
ibaresi bulunmalıdır.
2. En az iki kişi ile kurulur. Azami bir rakam yoktur.
3. Tüm ortakların oy ve denetim hakkı eşittir.
4. Asgari (en az) sermaye tutarı yoktur.
5. Ortakların sınırsız ve zincirleme sorumlulukları vardır. Şirket borçlarından dolayı önce şirketin
sonra ortakların varlıklarına başvurulur.
6. Rekabet yasağı vardır.
7. Ortaklar şirket konusu işleri kendi veya başkaları adına yapamazlar.

Kollektif şirket tanımı, 14.2.1011 tarihinde yayınlanan 6102sayılı YeniTürk Ticaret Kanunumuzun
211. Maddesinde yapılmıştır.

Kollektif Şirketlerde her ortağın şirketi tek başına yönetme hak ve sorumluluğu vardır. Ortaklar şirket
sözleşmesiyle veya kendi kararlarıyla şirketin yönetimini ortaklardan birine veya birkaçına verebilirler.
Dilerlerse, tümü yönetime katılabilir. Ortaklar yönetime katılmak istemezlerse, üçüncü bir kişiyi ticari
mümessil veya ticari vekil olarak atayabilirler ve şirket yönetimini bir kişiye devredebilirler.
Yönetimin görevinin sona ermesi iki şekilde olur.
a. Yönetim görevi sözleşme ile ortaklardan birine verilmişse;
b. Yönetim görevi sözleşmenin kabulünden sonra alınan bir kararla ortaklardan birine verilmişse,

Kollektif şirketin ana sözleşmesinde yer alacak hükümler ve koşullar, zorunlu kayıtlar ve isteğe
bağlı kayıtlar olarak aşağıdaki şekilde ikiye ayrılmıştır.
Zorunlu Kayıtlar,
I. Ortakların ad ve soyadları, ikametgâhları ve tabiiyetleri,
II. Şirketin kollektif olduğu,
III. Şirketin ticaret unvanı ve merkezi,
IV. Şirketin konusu,
V. Ortakların sermaye olarak işletmeye getirecekleri para tutarı veya paradan başka değerler
sermaye olarak getirilecekse bunların değerleri ve bu değerlerin saptanma biçimi,
VI. Sermaye olarak şahsi emek söz konusu ise bu emeğin niteliği,
VII. Şirketi kimlerin temsil edeceği, bunların bireysel mi, yoksa birlikte mi imza yetkilerinin
olduğudur.

Kollektif şirketin ana sözleşmesinde yer alacak hükümler ve koşullar, zorunlu kayıtlar ve isteğe
bağlı kayıtlar olarak aşağıdaki şekilde ikiye ayrılmıştır.

İsteğe bağlı kayıtlar genellikle şirketin iç ilişkilerini kapsar. Bunlar;
I. Kar veya zararın bölüşülmesini düzenleyen hükümler,
II. Sözleşmenin yürürlükteki süresi,
III. İşletmeyi açma ve çalışmaya başlama tarihi,
IV. Sermaye koyma borcunun anında yerine getirilmemesinden doğacak ceza koşulları,
V. Şirketin yönetimi,
VI. Yasalara, toplumsal ahlak ve geleneklere aykırı olmamak kaydıyla, ortakların diledikleri diğer
koşullar.

Vergi dairesi nezdinde yapılacak olan başvuruda gerekli olan belgeler aşağıdaki gibidir.
• Matbu dilekçe (İşe başlama bildirimi),
• Nüfus cüzdanı fotokopisi,
• Noter veya Ticaret Sicili onaylı imza sirküleri,
• İş yerine ait tapu veya kira kontratının fotokopisi,

Kollektif Şirketlerin kuruluşu ve kuruluşundan hemen sonra şirketle ilgili kuruluşlara bildirimde
bulunulur.
1. Belediye
2. Vergi Dairesi
3. Sosyal Sigortalar Kurumu
4. Ticaret Odası ve Sanayi Odası
5. Bağ-Kur
6. Bankala

Kolektif şirketlerde kâr dağıtım yolları şunlardır:
i. Eşit dağıtılabilir
ii. Sermaye payları ile orantılı dağıtılabilir
iii. Yönetici ortağa prim ayrıldıktan sonra dağıtılabilir
iv. Ortakların sermaye payına faiz ayrıldıktan sonra dağıtılabilir
v. Ortalama sermaye metoduna göre dağıtılabilir

Dış tasfiye işlemleri şunlardır:
• Tasfiyeye başlama bilançosu düzenlenir
• Şirketin henüz bitmemiş işleri tamamlanır.
• Alacaklar tahsil edilir. Alacakların vadesi beklenilmeden tahsil edildiği için iskonto yapılır.
• Borçlar ödenir. Borçlar vadesinden önce ödendiği için iskonto sağlanır.
• Mallar paraya çevrilir. Menkuller pazarlık ve açık artırmayla, gayrimenkuller ise açık artırma ile
satılır. Ortaklar oybirliğiyle karar vermedikçe, tasfiye memurları şirket mallarını toptan
satamazlar.
• Tasfiye memurları, tasfiye sırasında elde edilen paraları bir devlet bankasına yatırmak
zorundadır. Paralar T.C. Merkez Bankasına, bu bankanın şubesinin bulunmadığı yerlerde bir
kamu bankasına yatırılır. Ödemeler genellikle çekle yapılır.
• Tasfiye giderleri ödenir
• Yukarıda sayılan işlemler tamamlandığında tasfiye sonu bilançosu düzenlenir. Bu bilançoya
itiraz süresi 1 aydır.

Kar Paylarının Ödenmesi
Şirket ortaklarına kar paylarının tamamı bankadan ödenmiştir.
---------------------------------- / ---------------------------------------
331 ORTAKLARA BORÇLAR HS. 200.000.-
331 01 Ercan Uzun Hs 100.000
331 02 Aysun Uzun Hs 100.000
102 BANKALAR HS. 200.000.-
20X1 yılı karından ortaklara düşen paylarının ödenmesi
---------------------------------- / ------------------------------------------
Kollektif şirket bir şahıs şirketi olması nedeniyle Kurumlar vergisi mükellefi değildir. Şirketin
ortakları gelir vergisi mükellefidir. Bu yüzden kar dağıtımı sırasında şirket vergi kesintisi yapmaz. Karı
tam olarak ortaklara dağıtır. Ortaklar kar paylarını Mart ayında gelir vergisi beyannamesi ile vergi
dairesine bildirir ve vergisini öder

Doğru yanıt E seçeneğidir. Bu paragrafta kollektif şirketlerin özellikleri ile ilgili olarak şunlara değinilmiştir; ticaret unvanı taşıması gerektiği, ortaklığın kurulabilmesi için en az iki gerçek kişi gerektiği fakat azami ortak sayısında bir sınır olmadığı, alınacak karalarda tüm ortakların eşit oy hakkı bulunduğu, ortakların şirket alacaklılarına karşı sınırsız sorumlu olduğu, sermaye konusunda herhangi bir sınırlandırma yapılmadığı, küçük e orta ölçekte işletmeler için uygun bir yapı olduğu ve karşılıklı güvene dayandığı.

Doğru yanıt B seçeneğidir. Kişilik kavramına göre, her işletmenin ortaklarından ayrı bir kişiliği vardır. Dolayısıyla, şirket kendine ait varlık ve kaynaklara sahiptir. Şirketin ömrü de ortakların yaşam süreleriyle sınırlı değildir. Şirketin uğrayacağı zarar her ne kadar ortakları da etkilese bile, şirketin iflas etmesi ortağın da iflasını beraberinde getirmez.

Doğru yanıt D seçeneğidir. İsteğe bağlı kayıtlar genellikle şirketin iç ilişkilerini kapsar. Sözleşmede yer almaması üçüncü kişilerin alacakları kararları etkileme gücü olmayan bilgiler bu tür kayıtlar arasında yer alır. Bunlar; I. Kar veya zararın bölüşülmesini düzenleyen hükümler, II. Sözleşmenin yürürlükteki süresi, III. İşletmeyi açma ve çalışmaya başlama tarihi, IV. Sermaye koyma borcunun anında yerine getirilmemesinden doğacak ceza koşulları, V. Şirketin yönetimi, VI. Yasalara, toplumsal ahlak ve geleneklere aykırı olmamak kaydıyla, ortakların diledikleri diğer koşullardır.

Doğru yanıt A seçeneğidir. Şirketler kurulurken sermaye taahhüt kaydı yapmak zorundadır. Bu kayıtta hem 500 Sermaye hesabı hem de 501 Ödenmemiş Sermaye hesabı artırılır. “501 Ödenmemiş Sermaye Hesabı” İşletmeye tahsis edilen veya ortaklarca yüklenilen sermayenin henüz ödenmemiş kısmıdır. Taahhüt edilen sermaye tutarı "500. Sermaye Hesabı" alacağı ile “501 Ödenmemiş Sermaye Hesabı”na borç kaydedilir.

Doğru yanıt A seçeneğidir. Sermaye taahhüdünün yerine getirilmesi, yani ortakların şirkete taahhüt ettikleri sermaye tutarlarını ödemeleri durumunda yapılacak kayıtta 501 Ödenmemiş Sermaye hesabı azaltılır. Bu hesap pasifi düzenleyici bir hesap olduğu için, hesaba azalış kaydı yapılması pasifin artmasına yol açacaktır. Diğer taraftan, ortaklar taahhütleri karşılığında şirkete birtakım varlıklar verdikleri için şirketin sahip olduğu varlıklarını gösterdiği bilançonun aktif tarafında artış meydana gelecektir. Böylece, bilançonun hem aktif hem de pasif tarafında artış olacaktır.

Doğru yanıt E seçeneğidir. Şirket zararlarının mevcut ortaklar tarafından karşılanamaması durumunda zarar şirket kaynaklarından karşılanacağı için şirket sermayesi ortaya çıkan zarar nispetinde azalacaktır.

Doğru yanıt B seçeneğidir. Şirket ortaklarını sermaye artırımında uygulayabilecekleri başka bir yol da kar paylarını tahsil etmeyerek şirkette bırakmaları ve bu payların sermayeye eklenerek sermaye artışı yapmaya karar vermeleridir. Şirket ortaklarının şirketten olan kar payları “331 ORTAKLARA BORÇLAR HESABI”nın alacağına kaydedilir. Ortakların kâr paylarını sermayeye eklemeye karar vermeleri durumunda “331 ORTAKLARA BORÇLAR HESABI” borçlandırılarak hesaptaki tutar sermayeye eklenir.

Doğru yanıt A seçeneğidir.

Ortak A’nın Kâr Payı = (Ortak A’nın Sermaye Payı / Şirket Sermayesi) x Kâr Tutarı

Ortak A’nın Kâr Payı = (39.000 / 150.000) x 20.000

Ortak A’nın Kâr Payı = 5.200 TL

Doğru yanıt B seçeneğidir. Şirket zarar ettiği zaman dönem sonunda 591 Dönem Net Zararı Hesabının borcuna yazılır. Yeni hesap döneminde 580 Geçmiş Yıllar Zararları Hesabı borca, 591 Dönem Net Zararı Hesabı alacağa yazılarak 591 numaralı hesap kapatılmış olur. Zarar ortaklara dağıtılırken 580 Geçmiş Yıl Zararları Hesabı alacak tarafa yazılarak kapatılır. Borç tarafına ise 131 Ortaklardan Alacaklar Hesabı yazılır. Son aşamada ortaklar borçlarını ödedikleri zaman ise 131 Ortaklardan Alacaklar Hesabı alacağa, tahsil edilen değer ise borca yazılır.

Doğru yanıt D seçeneğidir. Şirket aktifinin borçları karşılamaya yeterli olduğu durumlarda Ticaret Kanunu hükümlerine göre tasfiyeye başvurulur. Bu şekilde tasfiyede tasfiye memurları ortakların temsilcileridir. Şirket aktifi borçlarını karşılamaya yeterlidir. Tasfiye edilmekte olan bir şirketin iflası istenebilir. İflasla birlikte ortakların temsilcisi olan tasfiye memurları değişir ve alacaklıların temsilcileri tasfiye memuru seçilir.