ŞİRKETLER MUHASEBESİ

Doğru yanıt B seçeneğidir. İnsanların gereksinim duyduğu mal ve/veya hizmetleri üretmek için kurulan ekonomik birimlere işletme denilmektedir. Ekonomik ve sosyal hayatın temel ve vazgeçilmez birimleri olan işletmeler değişik şekillerde kurulabilmektedir. Bu nedenle işletmelerin sınıflandırılması da farklı olabilmektedir.

Büyüklüklerine göre işletmeler:

İş koluna göre işletmeler:

Üretilen mal cinslerine göre işletmeler:

Mülkiyetine göre işletmeler:

Hukuki yapılarına göre işletmeler:

Doğru yanıt A seçeneğidir. Şirketlerde; şahıs unsuru, sözleşme unsuru, sermaye unsuru, ortak amaç unsuru ve ortak çaba unsurunun olması gerekir. Şirketi kuran sayısının bir ve birden çok olması gerekir (şahıs unsuru). Ulaşılmak istenen ortak bir amaç olmalıdır (ortak amaç unsuru). Ortak amaca ulaşmak için ortaklar arasında bir sözleşme yapılmalıdır (sözleşme unsuru). Ortak amaca ulaşmak için ortakların şirkete para, mal veya emeği sermaye olarak koymaları gerekir (sermaye unsuru). Ortakların amaca ulaşabilmek için gayret, özen ve çaba harcamaları gerekmektedir (ortak çaba unsuru). Büyüklük şirketlerde olması gereken unsurlardan değildir.

Doğru yanıt C seçeneğidir. İki veya daha fazla kişinin emek ve/veya sermayelerini birleştirmek suretiyle, iktisadi bir amacı gerçekleştirmek üzere kurulan ortaklığa adi şirket denir. Bu şirketlerin tüzel kişiliği yoktur. Adi şirketler Borçlar kanuna tabi şirketlerdir ve ortaklar arasındaki ilişkilerde Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır.

Doğru yanıt B seçeneğidir. Ticari bir işletmeyi bir ticaret unvanı altında işletmek amacıyla kurulan, şirket alacaklılarına karşı ortaklardan bir veya birkaçının sorumluluğu sınırlandırılmamış ve diğer ortak veya ortakların sorumluluğu belirli bir sermaye ile sınırlandırılmış olan şirket komandit şirkettir. Komandit şirketlerde iki tür ortak bulunmaktadır. Bunlardan şirketlerde sorumluluğu, koyduğu sermaye bağlı olmaksızın, sınırsız olan ortaklara komandite ortak denir. Sorumluluğu ise sadece koyduğu sermaye ile sınırlı olan ortaklara ise komanditer ortak denilmektedir.

Doğru yanıt A seçeneğidir. Şahıs ve sermaye şirketleri arasındaki 5 fark şöyle sıralanabilir; şahıs şirketlerinde asgari sermaye sınırı yoktur, sermaye şirketlerinde vardır. Şahıs şirketleri vergiye tabi değil, ortakları vergiye tabidir, sermaye şirketleri kurumlar vergisine tabidir. Şahıs, şirketlerinde kişisel emek sermaye olarak konulabilir, sermaye şirketlerinde konulamaz. Şahıs şirketlerinde ortaklık devri güçtür, sermaye şirketlerinde kolaydır. Şahıs şirketlerinde sorumluluk sınırsızdır, sermaye şirketlerinde konulan sermaye ile sınırlıdır.

Doğru yanıt D seçeneğidir. Gönüllü ve Açık Üyelik: Kooperatifler üye olmanın sorumluluğunu almaya gönüllü herkese açık organizasyonlardır. Cinsiyet, sosyal, ırk, politik ve dini ayrım gözetmeksizin herkese açıktır. Demokratik Yönetim: Kooperatifler uygulanan politikaları belirleme ve karar alma konularına katılan üyelerce kontrol edilen demokratik organizasyonlardır. Üyeler eşit oy hakkına sahiptir. Üyelerin Ekonomik Katılımı: Üyeler kooperatif parasını demokratik olarak kontrol eder, eşit olarak katılırlar. Para kooperatifin ortak çıkarı için kullanılır. Üyeler üyelik koşulu olarak sınırlı bir bedel öder. Üyeler kooperatifi geliştirmek ve diğer aktiviteleri desteklemek için ek bedel öderler. Eğitimin Geliştirilmesi: Kooperatifler gelişim odaklı olarak, üyeleri ve seçilmiş temsilcileri, yöneticileri ve çalışanları için eğitim sağlayabilir. Kooperatif İçinde İşbirliği: Kooperatifler kooperatif hareketini güçlendirip daha verimli hale getirmek için lokal, milli, bölgesel ve uluslararası yapılarda üyelerine hizmet verirler.

Doğru yanıt A seçeneğidir. Konsorsiyum, belirli bir iş birlikte yapmak için işletmelerin bir araya gelmeleridir. Şirketler işin tamamından değil sadece kendilerinin taahhüt altına girdikleri kısımdan sorumludurlar. Ortak girişim belli bir iş için olabildiği gibi süreklilik arz eden bir iş içinde olabilir. Ortak girişim bir işbirliğidir. Sorumluluk işin tamamı ile ilgilidir. Holdingler, kendisi iktisadi faaliyette bulunmayan, kontrol etmek amacıyla başka şirketlerin hisse senetlerine sahip olan hukuken bağımsız şirketlerdir.

Doğru yanıt E seçeneğidir. Şirketlerde kuruluş, sermaye değişimi (artırımı/azaltımı), faaliyet sonuçlarının dağıtımı (kar/zarar dağıtımı), tasfiye, hukuki yapının değişmesi, birleşme, bölünme gibi işlemler farklılık göstermektedir. Şirketlere özgü bu işlemlerin izlenmesi ve kayda alınması şirketler muhasebesinin konusunu oluşturmaktadır. Buna göre şirketlerde hem genel muhasebe (dönem içi ve dönem sonu işlemleri) hem de şirketler muhasebesi birlikte yürütülmektedir.

Doğru yanıt B seçeneğidir. Pay defteri, yönetim kurulu karar defteri ve genel kurul toplantı ve müzakere defteri gibi işletmenin muhasebesiyle ilgili olmayan ticari defterlerdir. Yevmiye defteri, defter-i kebir ve envanter defteri ise işletmenin muhasebesiyle ilgili ticari defterlerdir.

Doğru yanıt B seçeneğidir. İnfisah (Dağılma), bir şirketin elde olmayan nedenlerle faaliyetlerine son verilmedir. Şirket sözleşmesinde ya da yasada öngörülen bir nedenin gerçekleşmesi sonucu şirket faaliyetlerinin kendiliğinden sona ermesidir. Örneğin şirket belirli bir amaç için kurulmuşsa amacın gerçekleşmesi ile faaliyetler sona erdirilir.

Mülkiyetine göre işletmeler

Adi şirketler Borçlar kanuna tabi şirketlerdir ve ortaklar arasındaki ilişkilerde Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır.

Komandit Şirketler
Ticari bir işletmeyi bir ticaret unvanı altında işletmek amacıyla kurulan, şirket alacaklılarına karşı
ortaklardan bir veya birkaçının sorumluluğu sınırlandırılmamış ve diğer ortak veya ortakların
sorumluluğu belirli bir sermaye ile sınırlandırılmış olan şirket komandit şirkettir (TTK304). Komandit
şirketlerde iki tür ortak bulunmaktadır. Bunlardan şirketlerde sorumluluğu, koyduğu sermaye bağlı
olmaksızın, sınırsız olan ortaklara komandite ortak denir. Sorumluluğu ise sadece koyduğu sermaye ile
sınırlı olan ortaklara ise komanditer ortak denilmektedir.

Komandit şirketlerde sınırsız sorumlu ortak komandite ve sınırlı sorumlu ortak komanditerdir.

Kollektif şirket ile komandit şirket arasında önemli benzerlikler bulunmaktadır. Komandit şirketin
özelliklerini şöyle sıralayabiliriz;
• Biri komandite diğeri komanditer olmak üzere en az iki ortak tarafından kurulur.
• Komandite ortak gerçek kişi olmak zorundadır. Komanditer ortak tüzel kişi olabilir.
• Bir ticaret unvanı alır. Ticaret unvanında komandite ortaklardan en az birinin adı ve soyadı
bulunur.
• Şahıs şirketidir.
• Kuruluşta, kollektif şirket kuruluş süreci uygulanır.
• Tüzel kişi olarak vergiye tabi değildir. Ortaklar vergiye tabidir. Ortaklar paylarına düşen kar ya
da zararı yıllık gelir vergisi beyannamesi ile vergi dairesine bildirirler.

Limited şirketin özelliklerini şöyle sıralayabiliriz;
• Limited şirket bir sermaye şirketidir.
• En az 10.000 TL sermaye ile kurulur.
• Kişisel emek, ticari itibar sermaye olarak getirilemez.
• Ortak sayısı elliden fazla olamaz.
• Gerçek kişiler gibi tüzel kişiler de limited şirketi ortağı olabilir.
• Limited şirketin ticaret unvanı işletme konusu ve limited şirket olduğunu gösteren ibarelerden
oluşur.
• Bankacılık ve sigortacılık yapamazlar. Diğer yasal ticari işleri yapabilirler.
• Ortakların sorumlulukları sermaye taahhütleri ile sınırlıdır.
• Ortaklar kamuya olan borçlarına karşı şirketteki payları oranında sorumludur.
• Hisse senedi çıkaramazlar.
• Tahvil çıkaramazlar.
• Ortakların sermaye payları en az 25  TL ve katları olmak zorundadır.
• Ortakların sermaye paylarının eşit olma zorunluluğu yoktur. Farklı sermaye paylarına sahip
olabilirler.
• Anonim şirketlerde sermaye payı hisse senedi ile temsil edilirken Limited şirketlerde hisse senedi olmadığından ortaklık payı vardır.
• Ortaklık paylarının devri kolay değildir. Anonim şirketlere göre güçtür.
• Şirket kurumlar vergisi mükellefidir.
• Şirket yönetimi ortaklara verilebilir. Dışarıdan müdür de atanabilir.
• Şirket ortaklarının şirketi temsil etme hak ve yetkileri vardır.
• Ortak sayısı en fazla 50 ile sınırlandırıldığından halka açılamaz.
• Limited ortaklığın kanunen zorunlu organları, ortaklar genel kurulu, müdürlerdir.
• Bağımsız denetime tabi olacak limited şirketler Cumhurbaşkanı kararıyla belirlenir.

Yukarıdaki kooperatif tanımına göre kooperatiflerle ilgili bazı özellikleri şöyle sıralayabiliriz;
• Kooperatifler tüzel kişiliğe sahiptir.
• E n az 7 kişi ile kurulur.
• Kooperatifler belirli ekonomik çıkarları karşılamak amacıyla kurulur.
• İhtiyaçlar karşılık yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle karşılanır.
• Ortak sayısı değişkendir.
• Gerçek ve tüzel kişiler kurabilir.
• Sermayesi değişkendir.
• Sözleşme ile kurulur.
• Her ortağın bir oy hakkı vardır.
• Ortaklık payı en az 1 TL’dir.
• Bir ortak en az 1 pay en fazla 5.000 pay sahibi olabilir.
• Ortağın ölümü ile ortaklık sıfatı sona erer. Ancak ana sözleşmede gösterilen şartlarla
mirasçıların ortak olarak kalması sağlanabilir.
• Her ortak kooperatiften ayrılabilir.

Mülkiyetine göre işletmeler:  Özel işletmeler, kamu işletmeleri, karma işletmeler, yabancı işletmeler

Kooperatifler diğer işletmelerden farklı bazı ilkeleri bulunmaktadır. Bu ilkeleri şöyle sıralanabilir;

Gönüllü ve Açık Üyelik: Kooperatifler üye olmanın sorumluluğunu almaya gönüllü herkese açık
organizasyonlardır. Cinsiyet, sosyal, ırk, politik ve dini ayrım gözetmeksizin herkese açıktır.

Demokratik Yönetim: Kooperatifler uygulanan politikaları belirleme ve karar alma konularına katılan üyelerce kontrol edilen demokratik organizasyonlardır. Üyeler eşit oy hakkına sahiptir.

Üyelerin Ekonomik Katılımı: Üyeler kooperatif parasını demokratik olarak kontrol eder, eşit olarak
katılırlar. Para kooperatifin ortak çıkarı için kullanılır. Üyeler üyelik koşulu olarak sınırlı bir bedel öder.
Üyeler kooperatifi geliştirmek ve diğer aktiviteleri desteklemek için ek bedel öderler.

Özerklik ve Tarafsızlık: Kooperatifler, üyeleri tarafından yönetilen özerk organizasyonlardır.
Hükümet veya diğer organizasyonlarla yaptıkları anlaşmalarda veya dış kaynaklardan anapara artırımında
üyelerinin demokratik kontrolü ve özerk yapıyı koruyacak şekilde hareket ederler.

Eğitimin Geliştirilmesi: Kooperatifler gelişim odaklı olarak, üyeleri ve seçilmiş temsilcileri,
yöneticileri ve çalışanları için eğitim sağlayabilir.

Kooperatif İçinde İşbirliği: Kooperatifler kooperatif hareketini güçlendirip daha verimli hale
getirmek için lokal, milli, bölgesel ve uluslararası yapılarda üyelerine hizmet verirler.

Topluma Karşı Sorumluluk: Kooperatifler topluluk gelişimi için üyeler tarafından onaylanan
politikalara göre çalışırlar.

Mülkiyetine göre işletmeler:  

• Özel işletmeler
• Kamu işletmeler
• Karma işletmeler
• Yabancı işletmeler

Şahıs şirketleri/diğer örgütler:

Sermaye Şirketleri şunlardır:  

Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket
Limited Şirketler 
Anonim Şirketler
Aile Anonim Şirketleri
Halka Açık Şirketler
Bankalar
Sigorta Şirketleri
Aracı Kurumlar
Yatırım Ortaklıkları
Döviz Büroları
Bireysel Emeklilik Şirketleri
Leasing Şirketleri
Faktoring Şirketleri