ŞİRKETLER MUHASEBESİ - Deneme Sınavı - 3

Komandit şirketler aşağıdaki yöntemlerle sermayelerini artırabilirler.
1. Ortakların sermaye paylarını nakit veya nakit dışındaki varlıklarla artırmaları,
2. Ortakların şirketteki kâr paylarını çekmeyip sermayeye eklemeleri,
3. Şirkete yeni ortak alınması,
4. Başka bir şirketle birleşme.

Şirkete sermaye olarak emek konulamaz (TTK 342).

Anonim şirkette kuruluş, ani kuruluş olarak da bilinen şekliyle, kurucu ortakların ortaklık sermayesinin tamamını ödemeyi taahhüt etmeleriyle gerçekleşir. Ortaklar sermaye taahhütlerini nakit olarak yerine getirebilecekleri gibi; üzerlerinde sınırlı ayni bir hak, haciz veya tedbir bulunmayan; nakden değerlendirilebilen ve devrolunabilen, fikri mülkiyet hakları ile sanal ortamlar ve adlar da dâhil, malvarlığı unsurları ayni sermaye olarak konulabilir. Hizmet edimleri, kişisel emek, ticari itibar ve vadesi gelmemiş alacaklar bir anonim şirkette sermaye olamaz.

Bu işlemde 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE HS. alacak tarafına kaydedilirken 254 Taşıtlar hs., 252 binalar hs. ve 260 Haklar Hs. borç tarafına kaydedilir.

İç kaynaklardan yapılan sermaye artırım dışında, ortaklar tarafından yerine getirilmemiş sermaye taahhüdü varsa, sermaye artırımına gidilemez. (TTK 456). Sermaye artırımına esas sermaye sisteminde genel kurul; kayıtlı sermaye sisteminde yönetim kurulu karar verir. Artırım, genel kurul veya yönetim kurulu kararı tarihinden itibaren üç ay içinde tescil edilir.
Anonim şirkette sermaye artırımı konusu incelenirken, ilgili şirketin halka açık olup olmadığı da göz önünde bulundurulmalıdır. Halka açık olmayan şirketlerde (ki genellikle aile şirketleridir) sermaye artırımına ilişkin işlemler TTK hükümlerine göre yapılır. Halka açık şirketlerde ise TTK hükümleri geçerli olmakla birlikte, bu tip şirketlerin tabi olduğu Sermaye Piyasası Kanunu hükümleri ve buna bağlı olarak Sermaye Piyasası Kurulu’nun yaptığı düzenlemelere uymak da zorunludur.

Sıklıkla karşılaşılmamakla birlikte, anonim şirketlerde sermaye azaltımına gidilmesi sözkonusu olabilmektedir. Bunun nedenleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
1. Şirket, faaliyetleri için gerekli olan sermaye miktarından fazla bir sermaye ile kurulmuş olabilir
veya zaman içerisinde şirket faaliyetlerindeki daralma nedeniyle sermayenin bir kısmı atıl
kalmış olabilir.
2. Şirket, sürekli veya büyük zararlara uğramış olabilir.
3. Varlıklarda önemli değer kayıpları yaşanmış olabilir.
4. Şirket kendi hisse senetlerini elinden çıkaramamış olabilir.

Kooperatiflerle ilgili bazı özellikleri şöyle sıralayabiliriz;
• Kooperatifler tüzel kişiliğe sahiptir.
• En az 7 kişi ile kurulur.
• Kooperatifler belirli ekonomik çıkarları karşılamak amacıyla kurulur.
• İhtiyaçlar karşılık yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle karşılanır.
• Ortak sayısı değişkendir.
• Gerçek ve tüzel kişiler kurabilir.
• Sermayesi değişkendir.
• Sözleşme ile kurulur.
• Her ortağın bir oy hakkı vardır.
• Ortaklık payı en az 1TL’dir.
• Bir ortak en az 1 pay en fazla 5.000 pay sahibi olabilir.
• Ortağın ölümü ile ortaklık sıfatı sona erer. Ancak ana sözleşmede gösterilen şartlarla
mirasçıların ortak olarak kalması sağlanabilir.
• Her ortak kooperatiften ayrılabilir.

Gönüllü ve Açık Üyelik: Kooperatifler üye olmanın sorumluluğunu almaya gönüllü herkese açık organizasyonlardır. Cinsiyet, sosyal, ırk, politik ve dini ayrım gözetmeksizin herkese açıktır.
Demokratik Yönetim: Kooperatifler uygulanan politikaları belirleme ve karar alma konularına katılan üyelerce kontrol edilen demokratik organizasyonlardır. Üyeler eşit oy hakkına sahiptir.
Üyelerin Ekonomik Katılımı: Üyeler kooperatif parasını demokratik olarak kontrol eder, eşit olarak katılırlar. Para kooperatifin ortak çıkarı için kullanılır. Üyeler üyelik koşulu olarak sınırlı bir bedel öder.
Üyeler kooperatifi geliştirmek ve diğer aktiviteleri desteklemek için ek bedel öderler.
Özerklik ve Tarafsızlık: Kooperatifler, üyeleri tarafından yönetilen özerk organizasyonlardır.
Hükümet veya diğer organizasyonlarla yaptıkları anlaşmalarda veya dış kaynaklardan anapara artırımında üyelerinin demokratik kontrolü ve özerk yapıyı koruyacak şekilde hareket ederler.
Eğitimin Geliştirilmesi: Kooperatifler gelişim odaklı olarak, üyeleri ve seçilmiş temsilcileri, yöneticileri ve çalışanları için eğitim sağlayabilir.
Kooperatif İçinde İşbirliği: Kooperatifler kooperatif hareketini güçlendirip daha verimli hale getirmek için lokal, milli, bölgesel ve uluslararası yapılarda üyelerine hizmet verirler.
Topluma Karşı Sorumluluk: Kooperatifler topluluk gelişimi için üyeler tarafından onaylanan politikalara göre çalışırlar.

Tarım amaçlı kooperatifler
• Tarım kredi kooperatifleri,
• Tarım alım kooperatifleri,
• Tarım satış kooperatifleri,
• Sulama kooperatifleri,
• Su ürünleri kooperatifleri,
• Tarım pazarlama kooperatifleri,
• Tarım hizmet kooperatifleri

Bir kooperatif ana sözleşmesinde şu hükümlerin yer alması gerekir;
• Kooperatifin adı ve merkezi,
• Kooperatifin adı ve çalışma konuları,
• Ortaklık sıfatını kazandıran ve kaybettiren hal ve şartlar,
• Ortakların pay tutarı ve kooperatif sermayesinin ödenme şekli, nakdi sermayenin en az ¼’ünün peşin ödenmesi,
• Ortakların ayni sermaye koyup koyamayacakları,
• Kooperatiflerin yükümlerinden dolayı ortakların sorumluluk durumu ve derecesi,
• Kooperatif yönetici ve denetleyici organların görev, yetki, sorumlulukları ve seçim tarzları,
• Kooperatifin temsiline ait hükümler,
• Yıllık gelir gider farklarının hesaplanma ve kullanma şekilleri,
• Kurucuların adı, soyadı, iş ve konut adresleri.

Verilen diğer seçeneklerdeki bilgiler "genel kurul"un yetkileridir.

Aşağıdaki dört şarttan en az üçünü sağlayan birlikler, T.T.K. çerçevesinde bağımsız denetime tabi olacaktır:
• Aktif toplamı: Kırk milyon ve üstü Türk Lirası,
• Yıllık net satış hasılatı: Elli milyon ve üstü Türk Lirası,
• Bağlı kooperatiflerin ortak sayısı: Üç bin ve üstü,
• Çalışan sayısı: Yüz elli ve üstü.

Kanuni Defterler:
• Yevmiye Defteri
• Defteri Kebir
• Envanter ve Bilanço Defteri
• Karar Defterleri
• Genel Kurul Karar Defteri
• Yönetim Kurulu Karar Defteri
• Ortaklar Defteri