SINIF YÖNETİMİ

Okulda, eğitsel çabaları engelleyen her tür davranış, istenmeyen davranıştır ifadesi istenmeyen davranışları en iyi tanımlayandır. Bu davranışlar, en az engelleyici olandan tam engelleyici olana göre değişebilir. İstenmeyen davranışlar, sınıf düzenini bozar; davranışların istenmezliği, yerine, zamanına, amaçlarına, sonuçlarına göre değişir. Okulda yapılan istenmeyen davranışların etkileri çoğu kez yaşam boyu sürer.

Sınıf etkinliklerine katılmama, ödevini başkasına yaptırma, temizlik kurallarına uymama gibi davranışlar istenmeyen davranışlardır ve öğretmen tarafından göz ardı edilmeden üzerine düşülmelidir. Öğretmenden beklenen, öğrencileri dikkatle izlemesi, iyi tanıması ve davranışlarının nedenlerine yönelmesidir. Bir davranışı ortadan kaldırmanın temel yolu, onun nedenini ortadan kaldırmaktır.

Sık rastlanan bir istenmeyen davranış, toplu etkinlik esnasında öğrencinin hayal kurmasıdır. Bu davranış öğrencinin etkinlikten yararlanmasını engeller. Hayal kurduğunda, dışarıya yansıyan belirgin bir tepki değil, tepkisizlik olduğundan, hayal kuran öğrencinin farkedilmesi kolay değildir. Öğretmen dikkatli davranır, öğrencileri tanırsa, boş ve tepkisiz bakış, bir soru veya iletiye beklenen tepkinin verilmemesi, hayal kuran öğrenciyi bulmasını kolaylaştırır.

Öğrenci davranışının ana kaynağı ailedir. Ailenin her tür istenmeyen tutum ve davranışı, öğrenci yoluyla sınıfa taşınır.

Öğrencileri olumsuz davranışlara sahip çevreden uzak tutmak, onları çevrenin olumsuz etkilerinden korumanın bir yoludur. Öğrenci, ders dışı zamanının çoğunu okulda geçirebilmelidir. Bunun için okul, olanaklarından öğrencileri sürekli olarak yararlandırmalıdır. Örneğin okul bahçesinin öğrencilerin oyunlarına sürekli açık olması, yeterli spor alanlarının sağlanması , kitaplık ve laboratuvarların ders dışında da uzun süre öğrencilere hizmet vermesi alınabilecek önlemler arasındadır. Etkinliklere katılımın kural haline getirilmesi öğrenciyi kazanmak yerine kaybetmeye yol açabilir çünkü zorlama  ve baskıyla  eğitsel amaçlara ulaşılamaz.

Okul yönetiminden kaynaklanan bazı istenmeyen davranışları azaltmak için okulda demokratik bir hoşgörü düzeninin kurulması, öğrenci görüşlerinin alınması, istek ve beklentilerinin gözetilmesi önemlidir. Yönetim, yasaklama yerine düzenleyip denetlerse, istenmeyen davranışları önleyebilir. Istenmeyen davranışları yasaklamak çözüme götüren bir yol değildir.

İstenmeyen davranışların sınıf dışı etkenleri arasında, öğrencinin yaşam alanına giren her şey vardır. Gazete, dergi, radyo ve televizyonlar, bunların en etkilileri arasında yer alır. Müzik de öğrencinin yaşam alanındadır ama diğerleri kadar etkili değildir.

Öğrencinin, ilgi duymadığı dersten sıkılması, bilgiyi almak istememesi, kopuk kopuk bilgi parçalarıyla karşılaşınca, onları bütünleştirememenin verdiği sıkıntıyla başka eylemlere yönelmesi doğaldır. Masa altında cep telefonuyla meşgul olması buna bir örnektir.

Sınıfın yapısı, eğitsel süreçlerin kimin tarafından, nasıl işletileceğini belirleyen düzendir. Öğretmenin egemen olduğu bir sınıf yapısı, istenmeyen davranışları çoğaltır. Demokratik, paylaşımcı, karşılıklı anlayış sağlanmış bir yapıda, istenmeyen davranışlar azalacaktır. Öğrenciler, baskı ve zorlama olmadan,   güvenli bir ortamda, başarabilecekleri ve zevk aldıkları işlerle uğraşırsa, güdülenmiş olurlar ve  sorumlu davranışlar sergileyebilirler. Sınıfta dağıtılan görevlerin yapılışında hata payı kabul edilmeli, herkesin etkinliklere katılımı sağlanmalıdır. Bunların sonucu olarak da, öğrenciler istenmeyen davranışlara pek yönelmezler.

Öğretmen, öğrencinin istenen-istenmeyen davranışlara yönelmesinde en etkili değişkendir. Öğretmenin öğrenciyle iletişimi aksatması, göz temasını uzunca bir süre kesmesi, öğrenciyi istenmeyen davranışlara yöneltir. Diğer taraftan öğrenciye olumlu iletiler vermesi, iletişim becerilerinin iyi olması,  derse hazır olarak gelmesi ve benzeri örnek davranışlarda bulunması istenmeyen davranışları azaltır ya da ortaya çıkmasını engeller.

Düzen: Amaca yönelik olarak, eldekilerin uygun şekle sokulmasıdır. Doğru cevap B'dir.

Bir sınıf için en iyi davranış düzeni, amaçlara ulaşmayı kolaylaştıran, çabuklaştıran
düzendir. Uygun bir sınıf düzeninin sonuçları:
• İşlere ilgi,
• Saygınlığı paylaşma,
• Başkalarının da gereksinimlerini düşünme,
• Sınıfta daha iyi bir edim ve bütünlük sağlama,
• Öğrencilerin daha fazla toplumsallaşmasıdır.

Doğru cevap E'dir.

Sınıf düzeni uygulamasında iki genel ilkeden biri, tutarlılığın sağlanmasıdır. Bu tutarlılık, kuralların belirgin olması, benzer durumlarda benzer uygulamaların yapılması, uygulama zamanlarının ve şekillerinin farklı olmaması, dengeli ve adil bir uygulamanın gerçekleştirilmesidir. Bunun için de sınıfta açık ve gerçek bir iletişim düzeni oluşturulmalı, bu iletişim insanlara gerçeği göstermeli, onları “ikna etmeli”dir.

İkinci ilke aşırı disiplinin tekdüzeliliğini de önleyecek olan, gülmece ve canlandırma kullanılarak, yönetimin yumuşatılmasıdır. Düzen sağlayıcı kurallardan her sapma, bilerek ve isteyerek olmayabilir. Herkes yanlış yapabilir. Eksik ve yanlış bilgi ile ulaşılan sonuçlar, katı bir disiplin anlayışı ile ve hırçınlıkla bir yaptırıma
bağlanmamalıdır; bu, amaçlardan sapma, yalan, hile doğurur. Yaptırım, bir anlayışla birlikte, gülmece de kullanılarak esnetildiğinde, hem yanlış yapan yanlışı anlayıp düzeltebilir, hem de yaptırımın yıkıcı yanı yumuşatılarak, öfke, nefret, kin, öç alma gibi olumsuz duygulardan uzak kalınabilir. Örneğin; arkadaşına öfkeyle “aptaaaaal” diyen bir öğrenciye önce, Müzik dersi bilgisiyle ilişkilendirilerek, “a”yı kaç dörtlük uzattığı sorulabilir.

Doğru cevap A'dır.

Okulda, eğitsel çabaları engelleyen her tür davranış, istenmeyen davranıştır. Bu davranışlar, en az engelleyici olandan tam engelleyici olana uzanan bir yelpazede sıralanırlar. En az engelleyici olan bir istenmeyen davranış bile, dolaylı etkilerle de olsa, sadece davranışı yapanı değil, sistem düşüncesi gereği, derece derece, pek
çok kişiyi engeller. Bu engel, kişiler yoluyla nesnelere, işlere, işlerin yapılmasına da engel olur. Doğru cevap C'dir.

İstenmeyen davranışlar, sınıf düzenini bozar, kaynak israfına neden olur, amaçlara ulaşmayı engeller. Davranışların istenmezliği; yerine, zamanına, amaçlarına, sonuçlarına göre değişir. Davranışın değerlendirilmesinde bu özellik gözetilmelidir. Örneğin; öğretmen, koşulları uymadığı için ders hazırlıkları yapamayan bir öğrenci ile, bu hazırlıkları bir özrü olmadan yapmayanı; arkadaşını, kalemini çekiştirdiği için iten öğrenci ile onun yazmasını engellemek için iteni aynı şekilde değerlendirmemelidir. Doğru cevap D'dir.

İstenmeyen davranışların sınıf içi etkenleri şunlardır:

• Öğrencilerin Özellikleri
• Sınıfın Yapısı
• Eğitim Programı
• Öğretim Süreci
• Öğrenci Başarısı
• Öğretmenin Özellikleri.

Doğru cevap E'dir.

Öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeylerine, gelişim durumlarına, ilgi ve yeteneklerine uygunluk düzeyi düşük, pratik yararlılığı az, bilgi ağırlıklı, iyi bir kurgu ile düzeni ve sürekliliği sağlanamamış bir program, istenmeyen davranışlar üretir. İstenmeyen davranışları önlemek isteyen bir öğretmen;
• Öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeylerine, gelişim durumlarına, ilgi ve yeteneklerine uygun,
• Yararlılığı yüksek,
• Uygulama ağırlıklı,
• İyi kurgulanmış ve sürekliliği sağlanmış bir program oluşturmalıdır.

Doğru cevap A'dır.

İstenmeyen davranışların önlenebilmesi için öğretim sürecinde;
• Farklı öğretim yöntemlerinin kullanılması,
• Araç-gereçlerle çeşitliliğinin sağlanması,
• Yaparak-yaşayarak öğrenmeye yer verilmesi,
• Öğrencilerin derse etkin katılımının sağlanması gerekir.

Doğru cevap D'dir.

Düzensizlik; araçların iyi kullanılmaması, eş güdümsüzlük, belirsizlik, kuralsızlık yoluyla, amaçlara gidişi engelleyen bir kavramdır. Doğru cevap C'dir.

İstenmeyen davranışların "sınıf içi" etkenleri şunlardır:

Öğrencilerin Özellikleri
• Sınıfın Yapısı
• Eğitim Programı
• Öğretim Süreci
• Öğrenci Başarısı
• Öğretmenin Özellikleri.

İstenmeyen davranışların "sınıf dışı" etkenleri ise ailenin tutumları, okulun düzen yapısı gibi çocuğun sınıfının dışındaki çevresinde yer alan kişi, kurum ve kuruluşlarla ilgilidir. 

Doğru cevap D'dir.