SINIF YÖNETİMİ

Destekleyici bir ortamı özellikleri: •İstenendavranışların açıkca belirtilmiş olması •İstenendavranışların denetlenmesi •Davranışıbilinçli,kasıtlı, planlışekildeöğrencinin görmesininsağlanması •İstenendavranışın oluşturulmasürecindeki başarısızlıklar için öğrencinin utandırılmaması •Öğrencilerinistenen davranışların sergilendiğiortamlarda bulundurulması •Öğrenciçevresindeki bireylerin istenen davranışkonusunda tutarlıdavranması •Kişinindeğil,davranışının değerlendirilmesi •Öğrencinindavranışının sonuçlarınıdüşünmesinin sağlanması.

Bir öğrencinin ödev yapma davranışını göstermesini isteyen öğretmen, “Ödevini yaptın mı, yapıyor musun?” gibi sözlerle, istenen davranışı çağrıştırabilir.

İstenen davranışa inandırmanın yolları:

•İstenendavranışınyararını,

•istenen,zevkverecekolansonuçlarını gösterme

•İstenendavranışailişkinolumlu örnekler gösterme

•İstenendavranışınyasallığını(toplumcabeğenildiğini,seçildiğini)belirtme

•İstenendavranışyapılmadığındasuçlanılacağınıbelirtmesi

•İstenilenşekildedavranılmadığındaolumsuz sonuçlar alınacağınıbelirtme.

"Ödevini yaptığın zaman, sorumluluklarının biri azalacak, rahatlayacaksın, ben se-nin ödev yapma davranışını beğendiğimi söyleyeceğim, sana benim ve arkadaşları-nın verdiği değer artacak, seni daha önemli bulacaklar, sen, güzel bir iş başarmanın verdiği sevinci tadacaksın..." diyen bir öğretmenin amacı öğrenciyi istenen davranışa inandırmaktır.

“Çalışmazsak, bizi okutmak için zorlanan ailemiz, gelecek yıllarda da sıkıntıya düşer, böyle davranmazsan iyi biri olduğunu düşünemezsin, herkes işini yapmışken sen yapmazsan, başkaları senin için neler düşünür, sen rahat edebilir misin?”...

İstenen şekilde davranılmadığında olumsuz sonuçlar alacağını belirtmek de inanmaya yardımcı olabilir:

İstenen davranışı yerleştirip sağlamlaştırmanın yolları:

•Övgü ve ödülle destekleme

•Övgü ve ödülü kaldırma

•İstenmeyen bir uygulamaya son verme

•Acı ve sıkıntı veren bir durumla kmarşılaştırma.

Olumsuz Pekiştireç: İstenen davranış gerçekleştiğinde, istenmeyen, rahatsızlık eren bir sonucun/ uygulamanın kaldırılmasıdır.

İstenen davranışı kolaylaştırmak için: •Engelleyici değişkenler ortadan kaldırılmalı,

•İstenmeyen davranışı yapma zorlaştırılmalı,

•İstenen davranışa ulaştırabilecek seçenekler oluşturulmalı ve seçim öğrenciye bırakılmalı,

•İstenen davranış ilginç hale getirilmeli ve öğrencinin gereksinimleri ile ilişkilendirilmeli,

•İstenen davranışa ulaşma yolu basamaklandırılmalı,

•Ortam ve olanak sağlanmalı.

İSTENEN DAVRANIŞI KOLAYLAŞTIRMAK

İstenen davranışı yapmayı engelleyici değişkenler ortadan kaldırılmalıdır, yoksa öğrenci çekingen, isteksiz olur, istenene yönelmez. İstenen davranışın gösterilmesi, istenmeyenin gösterilmesinden kolay olmalı ki, öğrenci ona yönelsin. Sınıfın fiziksel, eğitsel, sosyal düzeninde değişiklikler yapılarak istenen davranışlar kolaylaştırılabilir.

ÖRNEK

Öğrencinin her gün okula getirip götürdüğü eşyaların, kitapların getirilip götürülmesi zorsa, bu nedenle bazı eşyalar bazı günler getirilmiyorsa, okulda öğrencilere eşyalarını bırakabilecekleri dolaplar verilerek, bu eşyaların her gün okulda olması sağlanabilir.

İstenen davranışa inandırmak, davranışın yararlarını göstermek, yasallığını, yapılmadığında so-rumlu olunacağını belirtmek, onun yapılmasını destekler.

Destekleyici bir ortamı özellikleri:
• İstenen davranışların açıkça belirtilmiş olması
• İstenen davranışların denetlenmesi
• Davranışı bilinçli,kasıtlı, planlı şekilde öğrencinin görmesinin sağlanması
• İstenen davranışın oluşturulma sürecindeki başarısızlıklar için öğrencinin utandırılmaması
• Öğrencilerin istenen davranışların sergilendiği ortamlarda bulundurulması
• Öğrenci çevresindeki bireylerin istenen davranış konusunda tutarlı davranması
• Kişinin değil,davranışının değerlendirilmesi
• Öğrencinin davranışının sonuçlarını düşünmesinin sağlanması.

İstenen davranışı destekleyici başka bir özellik, öğrencinin yaptığını düşünmesini sağlamaktır. Özellikle çocuklar, akıllarına geleni, önünü sonunu pek düşünmeden yapıverirler. Öğrenciler, hem olumlu, hem olumsuz davranışları için düşünmeye yönlendirilerek, olumlu olanlara yöneltilebilirler. Davranışların neden ve sonuçları önceden görüldüğünde, doğru nedeni ve olumlu sonucu seçmek zor olmayacaktır.

İsteneni desteklemenin bir yolu, onu gündemde tutmaktır. Bu, istenenin pekiştirilmesine hizmet eder, onun reklamını yapar. İnsanların gördüklerini taklit etme eğilimi güçlüdür. İstenmeyen davranışlar öğrencinin yaşam alanından ne kadar süre uzak olursa, unutulmaları da o kadar kolay olabilir. Kültürümüzde de bu yargılardan yola çıkılarak oluşturulmuş özlü sözler vardır.

Kullanılan dil de isteneni çağrıştırıcı olmalıdır. Olumsuz sözcükler yerine, aynı veya yakın anlamlı olumlu sözcükleri kullanmak, o sözcüklerin anlamlarıyla ilgili davranışları çağrıştırabilir: Kirli sözü kirliyi, temiz değil sözü, ilk sözcük nedeniyle daha çok “temiz”i anımsatır. Aptal, sersem, berbat, kötü, yaramaz, gibi olumsuz sözcükler kullanılmamalı, bunların içerdiği istenmeyen anlamlar yoluyla, istenmeyen durum ve davranışlar çağrıştırılmamalıdır.

İstenen davranışa inandırmanın yolları:
• İstenen davranışın yararını,
• istenen, zevk verecek olan sonuçlarını gösterme
• İstenen davranışa ilişkin olumlu örnekler gösterme
• İstenen davranışın yasallığını (toplumca beğenildiğini, seçildiğini) belirtme
• İstenen davranış yapılmadığında suçlanılacağını belirtmesi
• İstenilen şekilde davranılmadığında olumsuz sonuçlar alınacağını belirtme.

İstenen davranış yerleştirip sağlamlaştırmanın yolları:
• Övgü ve ödülle destekleme
• Övgü ve ödülü kaldırma
• İstenmeyen bir uygulamaya son verme
• Acı ve sıkıntı veren bir durumla karşılaştırma.

İstenen davranışı kolaylaştırmak için:
• Engelleyici değişkenler ortadan kaldırılmalı,
• İstenmeyen davranışı yapma zorlaştırılmalı,
• İstenen davranışa ulaştırabilecek seçenekler oluşturulmalı ve seçim öğrenciye bırakılmalı,
• İstenen davranış ilginç hale getirilmeli ve öğrencinin gereksinimleri ile ilişkilendirilmeli,
• İstenen davranışa ulaşma yolu basamaklandırılmalı,
• Ortam ve olanak sağlanmalı.

Olumsuz davranış görmezden gelinip, bu davranış sona ererek yerini olumluya bıraktığında, hemen olumlu pekiştireç vermek de o davranışı sağlamlaştırabilir. Olumsuz pekiştirme, istenen davranış gerçekleştiğinde, istenmeyen, rahatsızlık veren bir sonucun/uygulamanın kaldırılmasıdır.

Davranışı değiştirmenin gerçek yolu, insanları istenen davranışın yapılması gerektiğine inandırılmasıdır.

Ödevini yapma davranışını çağrıştırmak isteyen öğretmenin “Ödevini yaparken
karşılaştığın bir güçlük var mı? Yardım ister misin? Ödevin çok zaman alıcı oluyor
mu?” gibi destek belirten anımsatmaları, ödevi çağrıştırarak, öğrenciyi onu yapmaya götürmede daha etkili olabilir.