SINIF YÖNETİMİ

Eğitim, bireylerin istenen davranışları göstermeleri, istenmeyenleri de değiştirmeleri olarak tanımlanabilir. Burada sözü edilen “istenen” lerin neler olduğu Millî Eğitim Temel Kanunu’nda açıkça belirlenmiş, ders programlarında açıklanmıştır.

Plân ve programların değerlendirme ölçütleri de amaçlardır. Bunlar, amaçlara ne derece ulaştırılmışlarsa (diğer kaynaklar: zaman, maliyet, ... sabit kalmak koşuluyla) o kadar “iyi” olarak değerlendirilirler.

Program hazırlanırken, programın öğrenciye göre olma özelliği göz önünde bulundurulmalıdır.

Eşgüdüm: Bir işin değişik dilimlerini yapanların, birbirlerinin ne yaptığından haberleri olmasıdır. İş kurgusu. İşlerin değişik parçalarının uyum içinde yapılmasıdır.

Süreklilik, öğrenmenin geçmiş ile gelecek ilişkisinin kurulmasıdır. Bir eğitsel durum, geçmiş bilgi ve etkinliklerden yararlanmalı, gelecektekiler için hazırlık oluşturmalıdır. Bu, sıra ile de ilişkilidir. Öğrenmenin önceki öğrenmelerle ilişkisi, kopukluğu engeller, yeni öğrenmelere destek olur, sonrakilerle ilişkisi, sürekliliği sağlar. Bu nedenlerle plânlarda, önceki ilgili bilgilerin anımsanması da yer alır.

Bütünlük, bir öğrenmenin, başka etkinliklerde de işe yarayacak şekilde plânlanmasıdır.

Bir ders plânının ana bölümlerinin, hazırlık, uygulama, denetleme, pekiştirme dilimlerinden oluştuğu söylenebilir. Hazırlıklar, öğrencilerin tanınması, hazır  bulunuşluk düzeylerinin, ilgi ve gereksinimlerinin bilinmesi, hedef ve davranışların belirlenmesi, ortam ve olanakların incelenmesi, kaynak araç-gereç, deney, uygulama, gezi ve gözlemlerin, sürelerin, ders ortamlarının belirlenmesi, bunlar için meslektaşlar, uzmanlar, denetçiler, yöneticiler ve çevre ilgilileriyle görüşülmesi türü çalışmaları içerir.

Pekiştirme, hedef davranışlarda alışkanlığın ve ustalığın sağlanması amacına yöneliktir. Bu süreçte kişi bilgiyi yineleme yanında, değişik durumlarda uygulaya- rak kullanabilmelidir. Ödevler bu amaçlara yöneliktir. Ödev, ders dışında veya derste, birey veya grupla yapılabilir. Arkadaş, destek, yardımlaşma ilişkisinin he- deşendiği ödevlerin grupça yapılması gerekir.

İyi bir ders programı esnek olmalı, öğrenilenlerin uygulanmasına hizmet etmeli, birden fazla grubun, sınıfın katılabileceği ortak projelere olanak vermeli, öğrenci merkezli, kapsam olarak dar ama içerik olarak zengin olmalıdır.

Yakından uzağa ilkesi gereği, programda başlangıç noktası olarak yakın çevre alınmalı, onun tanınıp geliştirilmesine öncelik verilmelidir.

Bakanlıkça gönderilen ders programındaki ünite ve konularla bunların sıralarına da uyma zorunluluğu yoktur.

Millî Eğitim Bakanlığı, program hazırlanırken nelerin nasıl yapılabileceğini, öğretmenlere tanınan program esnekliklerini belirlemiştir. Millî Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan programlar, ülkenin her yöresi için genel bir “çerçeve” programdır. Yakından uzağa ilkesi gereği, programda başlangıç noktası olarak yakın çevre alınmalı, onun tanınıp geliştirilmesine öncelik verilmelidir.

İyi bir ders programı esnek olmalı, öğrenilenlerin uygulanmasına hizmet etmeli, birden fazla grubun, sınıfın katılabileceği ortak projelere olanak vermeli, öğrenci merkezli, kapsam olarak dar ama içerik olarak zengin olmalıdır.

İyi bir ders programı hangi özelliklere sahip olmalı? ‹yi bir ders programı esnek olmalı, öğrenilenlerin uygulanmasına hizmet etmeli, birden fazla grubun, sınıfın katılabileceği ortak projelere olanak oluştururken, şu soruların yanıtlanması önerilmektedir: Öğrenciyi çalışmaya isteklendiriyor mu, bağımsız çalışmalara yer vermiş mi, araçlar yeterli ve uygun mu, öğrencinin ön hazırlıklarını içeriyor mu, öğretmenin ön hazırlıkları yeterli mi, öğrenilecekler uygulamaya dönük mü, uygun bir mantıksal sıra izlenmiş mi, etkinliklerin plânlaması uygun mu?

Bir ders plânının ana bölümleri şunlardır,  Hazırlık, Uygulama, Denetleme,  Pekiştirme

Sıra, içeriğin mantıksal bir düzen içinde verilmesidir. Önce öğrenilmesi gerekenler önce, bunların bilinmesine gerek duyulan etkinlikler sonra yer almalıdır. Bu mantıksal sıranın bozulması, anlamayı engeller, kaygı, şaşkınlık, ürküntü yoluyla derse karşı olumsuz tutumlar yaratır. Öğretmen, önce neler, sonra neler, neden sorularının yanıtıyla sırayı düzenlemelidir.

Bütünlük, bir öğrenmenin, başka etkinliklerde de işe yarayacak şekilde plânlanması, bir derste kazanılanların, o dersin diğer dilimlerinde veya başka derslerde kullanılmasıdır. Müzik dersindeki bir marşın, beden eğitimi dersinde yürüyüş temposu olarak kullanılması, matematikteki çember, küre bilgilerinin coğrafya dersinde dünya, meridyen ve paraleller öğrenilirken işe yaraması, anımsanması gerekir. Bunlar, o bilgilerin pekiştirilmesine de hizmet eder.

Süreklilik, öğrenmenin geçmiş ile gelecek ilişkisinin kurulmasıdır. Bir eğitsel durum, geçmiş bilgi ve etkinliklerden yararlanmalı, gelecektekiler için hazırlık oluşturmalıdır. Bu, sıra ile de ilişkilidir. Öğrenmenin önceki öğrenmelerle ilişkisi, kopukluğu engeller, yeni öğrenmelere destek olur, sonrakilerle ilişkisi, sürekliliği sağlar. Bu nedenlerle plânlarda, önceki ilgili bilgilerin anımsanması da yer alır.

Pekiştirme, hedef davranışlarda alışkanlığın ve ustalığın sağlanması amacına yöneliktir. Bu süreçte kişi bilgiyi yineleme yanında, değişik durumlarda uygulayarak kullanabilmelidir. Ödevler bu amaçlara yöneliktir. Ödev, ders dışında veya derste, birey veya grupla yapılabilir. Arkadaş, destek, yardımlaşma ilişkisinin hedeşendiği ödevlerin grupça yapılması gerekir.

İyi bir plân, sınıf etkinlikleri içinde amaçlara en uygun olanını seçip çeşitlendirmelidir. Öğrencilerin yaratıcılık düzeyleri yüksekse, sınırlayıcı yöntemler yerine, yaratıcılıklarını geliştirici, rol oynama, yaratıcı drama gibi yöntemlere ağırlık verilmelidir. Elbette bu, tersi durumlarda bu yöntemlere hiç yer verilmemeli anlamına gelmez. Araç-gereçlerin plânlanmasında bulunma ve uygulanma kolaylıkları, çokluk, herkesin kullanabilmesi, hedef davranışlara tam uygunluk gözetilmelidir. Öğrenci yapımı araçlar, yaratıcılığı, kullanım çeşitliliğini artırır.