SINIF YÖNETİMİ

Plân bir araçtır, eğitsel hedeflere götürmeye hizmet etmesi gereken bir araç. Bir plânı kimin yaptığı o kadar önemli değildir. Bir eğitim plânının ön değerlendirmesinde şu sorulara yanıt aranmalıdır:
• Öğretmenin bir plânı var mıdır?
• Bu plân eğitsel hedeflere ulaştırıcı mıdır?
• Öğretmen bu plânı uygulayarak eğitsel hedeflere ulaşabilmekte midir?

İyi bir ders programı esnek olmalı, öğrenilenlerin uygulanmasına hizmet etmeli, birden fazla grubun, sınıfın katılabileceği ortak projelere olanak vermeli, öğrenci merkezli, kapsam olarak dar ama içerik olarak zengin olmalıdır.

Öğrenilecekler uygulamaya dönük mü? sorusu programın içeriğine ilişkin bir yanıt aramaktadır?

Sıra, içeriğin mantıksal bir düzen içinde verilmesidir. Önce öğrenilmesi gerekenler önce, bunların bilinmesine gerek duyulan etkinlikler sonra yer almalıdır.

Bir ders plânının ana bölümleri şunlardır.
• Hazırlık
• Uygulama
• Denetleme
• Pekiştirme

Pekiştirme, hedef davranışlarda alışkanlığın ve ustalığın sağlanması amacına yöneliktir. Bu süreçte kişi bilgiyi yineleme yanında, değişik durumlarda uygulayarak kullanabilmelidir.

Özdenetim: Kişinin kendi eksik ve yanlışlıklarını kendisinin görmesi, düzeltip tamamlayarak kendini
geliştirmesidir.

Ders plânlarının değerlendirilip geliştirilmesinde, şu soruların yer alması önerilmektedir: Amaçlar açıkça belli ve davranış olarak yazılmış mı, sürecin basamakları ve işlemleri belli mi, öğrenilenlerin uygulaması yer almış mı, öğrenilenlerin iç-dış transferine ilişkin dilimler var mı, önceki ve sonraki etkinliklerle ilişki
kurulmuş mu, öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeylerine uygun mu, çevre olanak
ve özellikleri gözetilmiş mi, zaman, araç, kişi kullanımı uygun mu... ?

Her öğrenci gücünün yettiği oranda yetiştirilmektedir. Beşlik bir not sisteminde iki alanın da beş alanın da geçiyor olması, bu ilkenin uygulanışına
bir örnektir. Öğrenciler yetiştirilirken, yeteneklerine, ilgi ve gereksinimlerine bakılmalı, öğretmen, onun olabildiği kadar gelişimine destek olmalıdır.
Program hazırlanırken, onun öğrenciye göre olma esnekliği gözetilmelidir.

Bir derste kazanılanlar, aynı dersin diğer dilimlerinde, farklı derslerde ve günlük yaşamda kullanılabilmelidir. Uygulamaların sonunda denetim yapılır. Hedef davranışlarla uygulama davranışları karşılaştırılır, farklar olumlu yönde oluşturulmaya, geliştirilmeye çalışılır.

Derslerin amaçları; her ders ve o dersin sınıf düzeyleri için ayrı ayrı belirlenmiş olan amaçlardır. Bunlar Bakanlık’ça okullara gönderilen ders programlarının baş tarafında yer alırlar. İşte, öğretmenin program düzeni oluştururken esas alması gereken amaçlar bunlardır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Bakanlığın hazırlayıp gönderdiği ders programları, ülkenin her yöresi için genel bir “çerçeve” programdır. Bırakın ülkenin her yöresini, bir kentindeki, bir okulundaki aynı sınıfın birden fazla şubesindeki öğrenciler bile birbirinin aynı değildir. Bakanlık da bu bilinçle, öğretmenlere, programlarla öğrencilerin uyumunu sağlama görevi ve hakkı vermiştir. Öğrencilerin hazır­bulunuşluk düzeylerinin, diğer özelliklerinin, çevrenin gerektirdiği ekleme ve çıkarmaları yapmak öğretmenin işidir. Bakanlıkça gönderilen “çerçeve” programın her okulun “penceresine”, amaçlar gözetilerek uyarlanması gerekir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yıllık plânlar, bir yıllık geleceği ayrıntıya inmeden görmeyi sağlar. Ders plânları ve günlük plânlar, geleceğin dar bir kısmının derinlemesine görülüp düzenlenmesine fırsat verir. Buna göre ders planları ve günlük planlar daha ayrıntılıdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Plânlarda sıra, süreklilik ve bütünlük özellikleri gözetilmelidir. Bütünlük, bir öğrenmenin, başka etkinliklerde de işe yarayacak şekilde plânlanması, bir derste kazanılanların, o dersin diğer dilimlerinde veya başka derslerde kullanılmasıdır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Plânlarda sıra, süreklilik ve bütünlük özellikleri gözetilmelidir. Sıra, içeriğin mantıksal bir düzen içinde, öğretim ilkelerine göre verilmesidir. Önce öğrenilmesi ge­rekenler önce, bunların bilinmesine gerek duyulan etkinlikler sonra yer almalı­dır. Bu mantıksal sıranın bozulması, anlamayı engeller, kaygı, şaşkınlık, ürküntü yoluyla derse karşı olumsuz tutumlar yaratır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Derslerde eğer grup çalışmaları yapılacaksa, grup çalışmaları da plânlanmalıdır. Grubun oluşturulması, öğrenci tanıma bilgileri kullanılarak yapılmalıdır. Gruptakilerin bilgi ve becerileri, hazırbulunuşluk düzeyleri, kimlerin hangi grupta olacağını belirlemede kullanılır. Hep aynı kişiler, aynı kümeyi oluşturmamalı, hep kızlardan, çalışkanlardan, aynı özellikleri taşıyanlardan küme oluşturulmamalıdır. Öğrencilerin istedikleri arkadaşlarıyla grup oluşturması bu ilkeye ters düşmektedir. Kümede her özellikte öğrencinin bulunması, işin yapımı, görev paylaşımı, yardımlaşma, öğreterek öğrenme ve başkalarından öğrenme çalışmaları için gereklidir. Kümede hangi görevlerin olduğu, bunların kimlerce yapılacağı, görev ilişkileri de plânlanır. Kümelerin başkanı, yazmanı, sözcüsü sürekli değişik kişiler olmalıdır. Küme çalışmalarında kullanılacak araçlar belirlenmeli, nerelerden nasıl sağlanıp kullanılacağı plânlanmalıdır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yıllık plânlar, bir yıllık geleceği ayrıntıya inmeden görmeyi sağlar. Ders plânları ve günlük plânlar, geleceğin dar bir kısmının derinlemesine görülüp düzenlenmesine fırsat verir. Buna göre yıllık planlar bir öğretim yılı içinde gerçekleştirilmesi planlanan tüm etkinlikleri içerdiğinden daha kapsamlıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Bir ders plânının ana bölümlerinin, hazırlık, uygulama, denetleme, pekiştirme dilimlerinden oluştuğu söylenebilir. Hazırlıklar, öğrencilerin tanınması, hazır bulunuşluk düzeylerinin, ilgi ve gereksinimlerinin bilinmesi, hedef ve davranışların belirlenmesi, ortam ve olanakların incelenmesi, kaynak araç-gereç, deney, uygulama, gezi ve gözlemlerin, sürelerin, ders ortamlarının belirlenmesi, bunlar için meslektaşlar, uzmanlar, denetçiler, yöneticiler ve çevre ilgilileriyle görüşülmesi türü çalışmaları içerir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Uygulama süreci, giriş, kazanım ve kullanım basamaklarıyla verilebilir. Giriş, ilgi çekme, amaç ve beklentiler, önem, yöntemin paylaşılması, geçmiş ve gelecek öğrenmelerle ilişkileri açıklama türü etkinliklerden oluşabilir. Kazanım, bilgile­rin paylaşılması, bütünleştirilmesi, yapılışını, örneklenişini görme, yapma, özetleme, değerlendirme türü etkinliklerle olur. Doğru cevap A seçeneğidir.

Süreklilik, öğrenmenin geçmiş ile gelecek ilişkisinin kurulmasıdır. Bir eğitsel durum, geçmiş bilgi ve etkinliklerden yararlanmalı, gelecektekiler için hazırlık oluşturmalıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.