SINIF YÖNETİMİ

Öğretmen, sınıfın birçok farklı gruptan oluştuğunu bilerek, bunlara liderlik edebilendir. Eğitimin etkililiği adına da söz konusu bu grupların oluşturulması veya oluşumlarının gözlenmesi, yönetilmesi ve onlara liderlik edilmesi, öğretmenlerin öncelikli bir sorumluluğu olarak karşımıza çıkmaktadır.

Grup, belirli bazı ortak amaçlarla bir araya gelmiş insanların bütününü ifade eder. En az iki kişiden meydana gelir, üst sınırı yoktur. Grup kavramı açılacak olduğunda; ortak bir sorun, konu veya belli bir amaç etrafında bir araya gelmiş, birbirlerinin varlığından haberdar olup, birbirleriyle etkileşimde bulunan ve kendilerini bir grup olarak algılayan insan toplulukları olarak tanımlanabilir.

Ortak bir amaç doğrultusunda istekli bir biçimde bir araya gelmek gerekir.

Gruplar, yapıları ve işlevleri bakımından çeşitli kategorilere ayrılmasına karşın, ister yapıları, ister işlevleri farklı olsun ortak birtakım özellikleri söz konusudur. Söz konusu bu ortak özellikler, grup değerleri ve normları, rol ve statüler, grup baskısı ve bireyin gruba uyma davranışı ile grup bağlılığıdır. Tüm gruplaşmalarda az veya çok bu temel özelliklere rastlamak olasıdır. Aynı zamanda bu özellikler bir grubun etkililiğini belirlemede de önemli değişkenler arasında yer alır.

Statü, gruptaki kişilerin ilişkileri aracılığıyla kazanılan prestij ve güç sonucu açığa çıkan grup içindeki bireylerin saygınlık ölçüsü olarak tanımlanır.

Gruplar, nasıl oluştuklarına, ne yaptıklarına ve hangi tip üyelere sahip olduklarına göre sınıflandırılabilirler. Sınıf içindeki grupları, yapıları ve işlevleri bakımından çeşitli kategorilere ayırmak, konunun anlaşılması açısından önemlidir. Yapıları bakımından sınıftaki grup türleri biçimsel ve biçimsel olmayan, büyük ve küçük gruplar ile üyelik ve referans grupları olarak sıralanırken, işlevleri bakımından ise ilgi ve gelişim grupları, arkadaş grupları, süreli ve düzenli gruplar olarak sınıflandırılabilirler.

Bütün dersler aynı gruplarla sürdürülemez. Ayrı dersler için ayrı gruplar oluşturulmalıdır. Gruplar, öğrencilerin özelliklerine, öğrenme konularına göre oluşturulur. Bir öğretim yılı sürmesi gerekmez. Yerine göre bireysel ya da toplu sınıf çalışmaları da yapılır.

Ne çok otoriter davranışlar ne de her şeyi öğrencilerine bırakmış tarz, öğretmene sınıfın liderliğini sağlayabilir. Öğretmen liderliğini göstermelidir. Lider gibi davranmak için temel birtakım davranışların sergilenmesi; bir başka ifadeyle, bu davranışların kişilik özellikleri hâline getirilmesi gerekir. Her sınıf farklı özelliklere ve düzeye sahip olduğundan, liderlik davranışlarının tam bir listesini vermek olası değildir. Sınıfta bir lider olabilmek için sergilenmesi gereken ön koşul davranışlardan bazıları şöyle sıralanabilir: Öğrencilere güven vermek, onları güdüleyebilmek, vizyon sahibi olmak, sürece meydan okumak, uzman olmak, model olmak ve etkili iletişimde bulunmak.

Olumlu bir sınıf ortamı yaratmada en önemli unsurlardan biri de sınıf içi kurallarının belirlenmesidir. İstenilen verimin elde edilebilmesi için, istenilen sınıf ortamının oluşturulabilmesi gerekir. Olumsuz öğrenci davranışlarının olmadığı ve sorunların kolayca çözülebildiği sınıflarda öğrenciler kendilerini rahat hisseder ve daha verimli bir eğitim gerçekleşir. Sınıf kuralları sadece öğretmen tarafından değil, öğretmen ve öğrencilerle birlikte belirlenmelidir.

Vizyon sahibi lider öğretmenler geleceğe yönelik bir ideale ulaşmayı amaçlayarak, sınıflarının gelecekte ne olabileceği konusunda güçlü bir imaja sahip kişilerdir. Öğretmenlerin bunu gerçekleştirebilmeleri için iyimserliklerini koruyarak, öğrencilerin entelektüel olarak ilerleyebileceklerine inanmaları ve bu yolda çaba göstermeleri gerekir. Öğretmenler geniş bir vizyon ve yeni fikirlerle, öğrencilerin çabalarını olumlu tarafa yönlendirerek onlara yardım edebilirler. Lider öğretmenler, öğrencilerinin kendi değerlerini ve değişim yeteneklerini bulmalarına yardım etmek için, onları kendilerinin keşfettikleri bir yolculuğa çıkararak, öğrencilerinin bireysel yeteneklerinin geliştirilmesine önemli katkılar getirirler.

Örgüt, çeşitli gruplar içinde kişisel amaçlarını gerçekleştirmeye çalışan birey­lerin iş birliği çabaları sonucu ortaya çıkan bir yapıdır. İş birliği yapma, bireysel sınırlılıklardan dolayı kişiye tek başına başarabilmesi güç veya olanaksız olan ge­reksinimleri karşılama yeteneğini kazandırır. Örgütler de bireylerden, kendi kişi­sel amaçlarının ötesindeki örgütsel amaçlara yönelik belirli katkılar sağlamasını bekler. Görüldüğü gibi örgüt, gruplardan oluşan bir üst yapıdır.

Gruplar, bireylerin tek başına ulaşamayacağı amaçları bireylere kazandırırken, örgütler de gruplara onların tek başına ulaşamayacağı amaçları kazandırır. Gruplar bireylerden, örgütler gruplardan oluşan yapılardır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Grup dinamiği, grup içinde var olan güçlerin gruptaki bireyleri etkilemesi; bu etkilerin incelenmesi anlamına gelmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Grup baskısı; bireyin davranışlarını grubun kontrol edip yönlendirmesidir. Uyma davranışı ise, bireyin, grubun istek ve beklentilerine göre davranışını değiştirmesidir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Grubu kalabalıktan ayıran özellikler şöyle sıralanabilir: Ortak bir amaç, grup üyelerinin etkileşimi, grup üyelerinin birbirlerinin varlığından haberdar olmaları ve grup üyelerinin kendilerini bir grup olarak algılamasıdır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Sınıf, vizyonunu “sınıf atmosferi” aracılığıyla yansıtır. Sınıf atmosferi bir anlamda sınıf içinde öğretmen-öğrenci, öğrenci-öğrenci, öğretmen-sınıf ilişkilerinde açığa çı­kan olumlu veya olumsuz durumların tamamıdır. Bir başka deyişle sınıf atmosferi, sı­nıfın havasıdır.

Grup baskısı; bireyin davranışlarını grubun kontrol edip yönlendirmesidir. Uyma davranışı ise, bireyin, grubun istek ve beklentilerine göre davranışını değiştirmesidir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Sınıfta bir lider ola­bilmek için sergilenmesi gereken ön koşul davranışlardan bazıları şöyle sıralana­bilir: Öğrencilere güven vermek, onları güdüleyebilmek, vizyon sahibi olmak, sü­rece meydan okumak, uzman olmak, model olmak ve etkili iletişimde bulunmak. Doğru cevap B seçeneğidir.

Aile en küçük ve en temel toplumsal gruptur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Birçok alanda yeterlilikleri olan insan, geçmişten geleceğe birtakım sınırlılıklara da sahiptir. Söz konusu sınırlılıklar, insanoğlunun hayatı boyunca belirlediği çok sayıda ve çok çeşitli amaçların büyük çoğunluğunu tek başına gerçekleştirmesini engeller. Bu nedenle sınırlılıkların üstesinden gelebilmek için başkalarıyla işbir­liği yapması gerekir. Doğru cevap D seçeneğidir.