SINIF YÖNETİMİ

Okula başlayan çocuk için, ailedekilerin yerini öğretmen alır, “öğretmen söyledi”, “öğretmen yaptı” sözleri, aile davranışlarının da düzeltilmesi amacıyla öğrenci tarafından kullanılır. Özellikle ilk yıllarda, öğretmenin söylediği, yaptığı hemen her şey, doğru kabul edilir. Öğrenciler, giyiminden yürüyüşüne, konuşmasından jest ve mimiklerine, her şeyiyle öğretmeni örnek almaya yatkındırlar.

Öğrencilerin ortak hedeflere ulaşmak için birlikte çalıştığı, etkinliklere tümünün katıldığı, yardımlaşarak öğrendiği düzen iş birlikçi öğrenme düzenidir. İş birliğine ağırlık veren düzende, öğretim iyi planlanmış, sorumluluklar belirlenmiş, iyi bir grup ödül sistemi kurulmuşsa, başarı olumlu yönde etkilenmektedir. İş birlikçi düzende, öğrenciler, ortak hedeflere ulaşmak için birlikte çalışır, etkinliklere herkes katılır, yardımlaşarak öğrenilir. Burada öğrenciler, kendi arkadaşlarının iletişiminden daha çok yararlanabilecekleri ve arkadaşlarının öğrenmesine katkı amacıyla yineleme yapacakları için, daha iyi öğrenebilirler.

Öğretmen kendini öğrencilerine hem gerçekçi bir biçimde tanıtmalı hem de bu tanıtım bilgileri ile öğretmenin davranışları tutarlı olmalıdır. Öğrenciler kendilerini tanıtırken ayrıntıya girmek istemedikleri durumlarda öğretmen tarafından zorlanmamalıdır. Öğretmen, öğrencilerinin isimlerini ilk günden öğrenmeye çalışmalı, onlara “sen”, “tombul”, “kırmızı tokalı” gibi genel, utandırıcı sözlerle ya da onlar bir rakammış gibi numaralarıyla seslenmemelidir. Tanışma, ilk günlerde edinilen kısa bilgilerle bırakılmamalı, okul kayıtları, rehberlik hizmeti bilgileri, aile görüşmeleri, okul-aile etkinlikleri, öğrencinin devamı, görünüşü, davranışları, çalışması, oyun ve boş zaman etkinlikleri ile edinilen bilgilerle, tanışma derinleştirilmelidir.

Sınıfın asıl yöneticileri öğrenciler olmalı, hedef davranışlardan sapma veya vazgeçme olmadıkça, öğretmen yönetime girişmemelidir. Yetki ve sorumluluklarını öğrencileriyle paylaşması, öğrencileri gelecekte yetki ve sorumluluklarını bilip ona uygun davranabilen insan yapacaktır. Sınıfta hem kendilerinin hem de başkalarının davranışlarından sorumlu kılınan öğrenciler, daha dikkatli davranacaktır. Öğrencilerin ödül veya ceza yolu ile değil, davranışlarının sonuçlarını ve etkilerini bilerek, bunun süreçlerine katılarak işlerine güdülenmeleri sağlanmalıdır.

Sınıfın asıl yöneticileri öğrenciler olmalı, hedef davranışlardan sapma veya vazgeçme olmadıkça, öğretmen yönetime girişmemelidir. Yetki ve sorumluluklarını öğrencileriyle paylaşması, öğrencileri gelecekte yetki ve sorumluluklarını bilip ona uygun davranabilen insan yapacaktır. Sınıfta hem kendilerinin hem de başkalarının davranışlarından sorumlu kılınan öğrenciler, daha dikkatli davranacaktır. Öğrencilerin ödül veya ceza yolu ile değil, davranışlarının sonuçlarını ve etkilerini bilerek, bunun süreçlerine katılarak işlerine güdülenmeleri sağlanmalıdır.

Öğretmen sözlü iletişimde iyi bir konuşmacı olmalı, sözcük ve harfleri yutmamalı, söylediği tümcenin her harfini ses olarak çıkarmalıdır. Bu sesin yüksekliği sınıftaki herkesin duyabileceği kadar olmalı, duyulamaz veya rahatsız edici derece yüksek olmamalıdır. Ses takılması, yutkunma, öksürme gibi ses iletimini engelleyen durumlarda, öğretmen söylediğini yinelemelidir. Konuşan, dinleyenlere arkasını dönmemelidir.

Yargılayıcı dil: Eylem veya durumla ilgili yargı bildiren anlatım: Tembel, beceriksiz,
pasaklı, sakar... “Yaramaz çocuk” sözü yerine “Arkadaşlarını rahatsız edenler hoş karşılanmaz” demek daha iyi anlatıcı ve eğiticidir.

İletişimde neyin söylendiği kadar, nasıl söylendiği de önemlidir. Söylenenler, karşılıklı
saygı, iyi niyet belirtmeli, üzücü, kırıcı, hakaret edici, aşağılayıcı olmamalıdır.
Öğrencilere verilen önem, değer, sözlere ve eylemlere de yansımalıdır.

Emir ve yasak bildiren kurallar yerine, olumlu ve izin verilen davranışlar şeklinde kurallar koymak, uyulmasını kolaylaştırır. “Çöp atmak yasak!” yerine, “Çöplerimizi çöp sepetine atabiliriz.”, “Koridorlarda koşulmaz!” yerine “Koridorda koşmazsak daha iyi yararlanabiliriz.” denilebilir.

Kurallar, önceden verilmiş kararlardır. Sadece başkalarının haklarını bize karşı değil, bizim haklarımızı da başkalarına karşı korumanın aracıdır, bu nedenle de bize gereklidir. Gelecekte nelerin, nasıl yapılmasının yarar sağlayacağı, bilime, önceki deneyimlere göre belirlenip, bunların olmasını ya da olmamasını sağlayıcı kurallar konur. Kurallar herkesin işini kolaylaştırır. Kuralların sadece konması gerekmez, titizlikle uygulanmaları gerekir.

Sınıfta ilişki biçimleri, bir ucunda düzenliliğin, diğer ucunda değişkenliğin yer aldığı bir çizgi üzerinde yer alır. Doğru cevap D seçeneğidir. 

Düzenlilik, kuralların belirleyiciliğini, bir örnekliği, belirginliği anlatır. Değişkenlik, farklılığı, çeşitliliği, esnekliği içerir. Düzenlilik aşırı hâle getirildiğinde baskı ve hükmetmeyi, özgürlüklerin azaltılmasını doğurur. Değişkenlik aşırı hale getirildiğinde, başıboşluğu, amaç dışılığı, kaynak savurganlığını doğurur. Değişkenliğe kayma, düzenliliğe az, değişkenliğe çok yer verilen; düzenliliğe kayma ise, değişkenliğe az, düzenliliğe çok yer verilen durumdur.  Düzenliliğin, belirginlik, rahatlık, kolaylık gibi yararlarına karşın; değişkenliğin yaratıcılık, özgürlük, merak ve ilgi uyandırma, tekdüzelikten kurtarma, yeni yöntem ve uygulamalar oluşturup geliştirme yararları vardır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Kurallar beklenen davranışın en alt sınırını gösterirler. Gereğinden fazla kural zararlı olur. Kısıtlayıcılığı arttırır. Kurallar bize karşı değil bizim için oluşturulurlar ve önceden belirlenirler. Ayrıca Birlikte yaşamanın düzenini sağlamaktadırlar. Bu nedenle cevap C seçeneğidir.

Öğretmen sınıf ikliminin temel yapı taşıdır. Onun rol model olması, öğrencilerin nitelikli öğrenmesinde etkin rol oynar. Bireysel farklılığa yönelik eğitime önem veren, rekabet değil işbirliğine önem veren, öğrenci merkezli eğitimde rol model olan, sınıfın davranış yapısını gevşek tutan konumda olmalıdır. Davranışı olumsuz etkileyen bir değişken de aşırı kaygıdır. Öğretmen, öğrencilerde aşırı kaygı yaratmaktan kaçınmalıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

İletişimde, “sen” dili yerine “ben” dili kullanılması önerilmektedir. “Bana bağırdın.” yerine, “Bana bağırdığında kendimi aşağılanmış görüyor, üzülüyorum.” demek, daha açıklayıcıdır. Ben dilinde, olay, olayın bizim üzerimizdeki etkisi ve bizde uyandırdığı duygu, sırasıyla söylenir. Doğru cevap D seçeneğidir.