SINIF YÖNETİMİ

Sınıftaki olayların herkesin
gözü önünde oluşması, sınıfın
açıklık özelliğini oluşturur.

Uzun sürelilik, sınıfın genel ve ortak özelliklerinden biridir. Sınıftakiler günün, ayın, yılın uzun bir diliminde birlikte olurlar. Sabır ve zaman isteyen bir
iş olan eğitim için bu yararlı bir özelliktir. Bu uzun birliktelikten yararlanarak,
öğretmen, “kalıcı izli davranış değişiklikleri” oluşturabilir: Benzer normlar, yönlendirici deneyimler oluşturup, bunların pekiştirilmesi için zamana gereksinim
duyulur. Sınıf bu özelliği taşır.

FİZİKSEL ORTAMIN DEĞİŞKENLERİ
• Sayı
• Işık
• Isı
• Renk
• Gürültü
• Temizlik
• Görünüm (Estetik)
Sınıfı oluşturan gruptaki öğrencilerin sayısı, duvar ve eşyaların renkleri, kalitesi,
görünümü, temizliği, ısı, ışık, gürültü ve estetik fiziksel ortamın başlıca ögeleri
olarak sayılabilir

Renkler, fiziksel ve davranışsal durumlarımızı etkiler. Farklı renklerde, kan basıncımız, nefes alıp verişimiz, kaslarımızın etkinliği farklılaşmaktadır. Açık mavi
renk gevşetici ve rahatlatıcı, koyu mavi uyarıcı, kırmızı kışkırtıcı, heyecan verici, gerilim yaratıcı, açık sarı ve portakal renkleri uyarıcı olabilmektedir. Sınıf içi
renkler için, dokuzuncu sınıfa kadar, sıcak renklerden sarı, pembe, şeftali rengi,
daha sonraki yıllar için mavi ve mavi-yeşil tonlar önerilmektedir. Elbette bir sınıftaki herşeyin renginin aynı olması düşünülmemelidir. Duvar ve eşyaların renkleri, onların farklılığını belirtecek şekilde, uyumlu tonlardan seçilmelidir.

Ders dönemi öncesinde, öğretmence, sınıf ortamının fiziksel düzenlenişi konusunda şunların yapılması önerilmektedir (Başar, a.g.e):
• Lavabo, tuvalet, duş ve oyun alanlarının temizlik ve bakımının sağlanması
• Sınıfın ısınma, aydınlanma, havalanma düzeneklerinin kullanıma hazır
hâle getirilmesi
• Sınıfın dışından gelecek gürültüye karşı önlem alınması
• Sınıf alanına uygun sayıda öğrenci veya öğrenci sayısına uygun sınıf seçilmesi
• Sınıf araçlarının sayı, kalite, kullanıma uygunluk açılarından hazırlanması
• Ders araç ve gereçlerinin belirlenip sağlanması
• Öğrenme ve ilgi merkezlerinin düzenlenmesi
• Oturma alanı dışında, gösteri, canlandırma gibi etkinlikler için boş alan
ayrılması
• Sınıfta, giriş çıkış, değişik etkinlik alanlarına geçiş için öğrenci akış düzeninin kurulması, yangın gibi olağan dışı durumlar için, çıkış düzeninin belirlenmesi
• Sınıf bölümlerinin ve oturma düzeninin geçici planlarının yapılması
• Öğrenci listesinin sağlanması, öğrencilerle ilgili kişisel bilgilerin edinilmesi

Sınıf düzeni biçimleri, klasik düzen, tek grup
düzeni, çok grup düzeni ve bireysel düzen adı
altında dört grupta toplanabilir.

Sınıfta hedef davranışlara göre değişik gruplar oluşturulduğunda, çok gruplu
yerleşim düzeni kurulur. Bu düzende öğrenciler yardımlaşarak öğrenme, dinleme, anlama, katılma, iş birliği, yapıp yaşayarak öğrenme becerilerini geliştirirler.
Sınıftaki öğrenci sayısı arttıkça, çok grup yöntemini kullanma gerekliliği de artar.
Öğrenilenlerin grupça denenip pekiştirilmesi veya ön hazırlıkların bütünleştirilmesi için uygundur. Laboratuvar çalışmalarının bir kısmında bu düzenin kullanılması zorunlu hâle gelir.

Sayı
Öğrenci sayısı, hedeflere göre farklılaşır. Sınıfın düzeyi de sayının belirleyicilerinden biridir. Öğrenciler, öğretmen yardımına ve ilgisine daha çok gereksinim
duyduğundan, ilk yıllarda öğrenci sayısı az tutulmalıdır. Sayı, öğretmen ve öğrencilerin, sürekli iletişim ve etkileşimini engellemeyecek miktarda olmalıdır. Sayı
çoğaldığında, öğrenciler, grupla ortak iletişim yerine, yanındakilerle iletişimi seçip “sınıf ” bütünlüğünden kopabilirler.
Dersin ve konunun özellikleri ile yöntem farkları da sayı ile ilişkilidir. Fiziksel
olarak yapma türü olan ders ve konularda, bireysel çalışmalarda, öğretmen ilgisi,
kılavuzluğu ve denetimi için, sayının az olması iyidir. Sayı çoğaldıkça, bazı öğretim yöntemlerini seçmek de güçleşmektedir.
Öğrenci sayısının on beşle yirmi arasında olması durumunda sınıftaki öğrenci
sayısı normaldir denebilir. Bu sayı, elbette fiziksel mekânın genişliğine de bağlıdır.
İyi bir sınıfta, öğrencilere rahat bir oturma mekânı, ders araç gereçlerine, öğrenci
eşyalarına uygun yerler ayrıldıktan sonra, bunlara ayrılan yerin yarısı kadar bir
mekân da gösteri, oyun, rol oynama gibi etkinlikler için ayrılmalıdır.
Kalabalık olmayan sınıflar, öğretmene kolaylıklar sağlama yoluyla, eğitsel
kaliteyi artırma fırsatı verir. Bu sınıflarda, öğretmenin öğrenci başına ayıracağı
zaman artar, plan yapmak ve uygulamak kolaylaşır, öğrencilerin tamamının yaparak, yineleyerek, pekiştirerek öğrenme olanağı çoğalır. Grup küçüldükçe, yönetimi de kolaylaşır, öğrenciler daha iyi tanınabilir, güdülenebilir, dikkat çoğalır, bozucu davranışlar azalır. Bunlar, öğretmenin isteğini, güdüsünü, doyumunu artırır.
Öğretmenler de kalabalık sınıflardan düzenin ve eğitimin olumsuz etkilendiğini
belirtmektedirler

Farklı yaşama biçimlerine sahip öğrenciler, bu yaşama biçimlerinin davranışlarını sınıfa taşırlar. Sınıfta tek bir olay bile, öğrencilerin bu farklılıkları nedeniyle, değişik düşünüş, anlayış, uygulayış ve sonuçlar oluşturur. Bir öğrencinin rahat oturabildiği sıra, diğerine dar gelebilir. Başka bir öğrenci oturduğu tahta sıranın üzerinde minder yoksa beş dakikadan fazla süreyle rahat oturamaz. Bir öğrencinin önemsemediği bir durum, başkası için kavga nedeni olabilir. Öğretmen, öğrencileri benzer giysiler, boy, yaş, görünüm içindeler diye farksız görmeye kalkışır, öyle davranırsa, istenmeyen sonuçlara neden olur. Doğru cevap C’dir.

Benzer hazır bulunuşluk düzeyindeki öğrencilerin oluşturduğu sınıf, genel ve ortak özellikler taşır. Bu özellikler çok boyutluluk, eş zamanlılık, çabukluk-anındalık, kestirilmezlik, açıklık ve uzun sürelilik şeklinde sıralanabilir. Farklı yaşama biçimlerine sahip öğrenciler, yaşama biçimlerini ve farklı davranışlarını sınıfa da taşıdığından tek tüze bir sınıf ortamı özelliğinden söz edilemez. Doğru cevap A’dır.

Fiziksel ortam, eğitsel amaçlar için gerekli araçlardan ve bunların düzenlenişinden oluşur. Araç-amaç ilişkisi nedeniyle fiziksel ortam, eğitimin sürekli, etkileyici değişkenidir. Uygun davranışlar, uygun ortam ve araçlar ister. Bu nedenle birbiriyle itişip kakışan öğrencileri aynı sıraya değil, ayrı sıralara oturtmak, öğrencilerin birlikte çalışma davranışlarının geliştirmek için onları bir masa etrafında oturtmak, öğrencilerin temizlik alışkanlıklarını geliştirmek için lavaboları yakın, rahat ulaşılabilir bir yerde yapmak ve temiz tutmak, sınıf ortamında eğitsel amaçlara uygun teknolojik araçlara yer yer vermek gibi uygulamalar sınıfın fiziksel ortamını düzenlemek için dikkat edilmesi gereken noktalardır. Bu nedenle A, B, C ve D seçenekleri yanlıştır. Doğru cevap E’dir.

Sınıfın fiziksel ortamını oluşturan değişkenler sayı, ışık, ısı, renk, gürültü, temizlik ve görünümdür. Öğrenci fiziksel ortamın değişkenlerinden biri değildir. Doğru cevap D’dir.

Bir sınıfın eşyalarının ölçülü, duvar ve eşya renklerinin uyumlu ve boyalı, pencerelerinin geniş, mobilyalarının çekici olması, sınıfın fiziksel ortamının estetiği, yani görünümüyle ilgilidir. Doğru cevap B’dir.

Sınıf, sessizce oturulup ders dinlenen bir müze değil, birlikte çalışıp araştırmalar yapılan, süreç ve sonuçları tartışılan, dünya ile ilişki kurulan bir “yaşama alanı” olmalıdır. Dış dünyayla sürekli iletişi olan bir alan olmalıdır. Sınıf öğrenciyi merkeze alan ve öğretmeni rehberlik eden, yönlendiren ve denetleyen bir biçimde tasarlanmalıdır. Sınıf aynı farklı etkinliklere ve farklı grup çalışmalarına uygun bir şekilde tasarlanmalıdır. Bunun için de sınıfta ilgi ve öğrenme köşeleri oluşturmak faydalı ve etkili bir uygulamadır. Doğru cevap C’dir.

Bir öğrencinin yıl boyunca hep aynı yerde oturması da şart değildir. Zaten ders hedeflerine göre, birey ve grup çalışmalarında yerler değişecektir. Her bir ders düzeninde, öğrenciler, amaçlara ulaştırıcı en iyi yerleşme ve oturma düzenine konmalıdır. A, B, C ve D seçenekleri, eğitsel amaçlara uygun oturma düzenleri değildir. Doğru cevap E’dir.

Klasik düzen, öğrencilerin satır ve sütunlar şeklinde oturduğu, birbirinin ensesini gördüğü düzendir. Bu düzen, dinleme, not alma türü etkinlikler için uygundur. Etkin olan öğretmendir, öğrenci katılımı ve iletişimi azdır, ön sıralara doğru öğrencilerin birbirinden haberli olma düzeyi düşer, istenmeyen davranışları artırıcı, kolaylaştırıcı bir düzendir. Zorunlu olmadıkça kullanılmaması önerilir. Doğru cevap B’dir.

Kendi başına, kendi düzeyinde, derin düşünmeye, paket öğretime uygun oturma düzeni Bireysel düzendir. Bu oturma düzeninde eğitsel amaçlar gereği öğrenciler arasında iletişim ve etkileşimi en az düzeydedir. Bu oturma düzeninde öğrencilerin birbirini rahatsız etmeleri önlenir. Doğru cevap A’dır.

Öğretmenin sınıfta oturma düzenini öğrencilerin kendilerine bırakması karmaşaya sebep olabileceği gibi, öğrenciler dersin eğitsel amaçlarına uygun bir oturma düzenini tercih edemeyebilirler. Bu nedenle öğretmenin oturma düzenini öğrencilere bırakması önerilmez. Diğer seçeneklerde belirtilen uygulamalar ise ders dönemi öncesinde sınıf ortamının fiziksel düzeni için yapılması gereken uygulamalardır. Doğru cevap C’dir.

Sınıftaki olayların herkesin gözü önünde oluşması, sınıf ortamının açıklık özelliğidir

Farklı yaşama biçimlerine sahip öğrencilerin, bu yaşama biçimlerinin davranışlarını sınıfa taşımaları, sınıf ortamının çokboyutluluk özelliğidir.