SINIF YÖNETİMİ

Bireylerin çevresinin özellikleri ve oluşumları bireyleri etkiler. İnsanın oluşumunda çevrenin etkisi belirleyicidir ve bireyin kişisel özelliklerini de değiştiren bir güce sahiptir. Eğitim diye tanımlanan “istendik davranış”, uygun ortamlarda oluşur.

Kişiyi davranışa yönelten etmenler büyük ölçüde çevreden kaynaklanır. Öğretmenin, eğitim ve sınıf yönetimi süreçlerinde çevresini iyi tanımasını ve ondan yararlanması gerekmektedir. Öğretmenin yalnızca kendi bilgisini aktarmakla yetinmesi, bireyleri eğitmek için yeterli değildir.

İnsan üzerinde çevrenin etkisi, sıklık değişkeni açısından iki grupta görülebilir: yakın ve uzak çevre. İnsan o çevre değişkeniyle sürekli karşı karşıyaysa, her gün içinde yaşıyorsa, yakın çevredir. Uzak çevre, etkisi ve bu etkinin yoğunluğu söz konusu olmaksızın, onu sık sık değil, zaman zaman etkileyen ögeler taşır. Bir ülkedeki çevre ögeleri, kişiyi haber, bilgi veya içinde bulunma yollarıyla ara sıra etkiliyorsa, uzak çevre olarak değerlendirilir ama televizyon, bilgisayar gibi iletişim araçlarıyla sık sık bireyi etkiliyorsa, yakınlaşmaya başlar. B seçeneği dışındaki bilgiler uzak çevre ile ilgilidir.

Basın-yayın araçları, uzak çevrenin etkilerini evimizin içine kadar yakına getirmesi sebebiyle uzak çevrenin dönümcül değişkeni olarak görülmüştür. Gazetelerin, ana dilini kullanma, haber türü seçme, haberleri verme, süsleme, değiştirmeleri, eğitsel amaçlara aykırı yayınlara yönelmeleri dış çevrenin okulun yaptıklarını bozması demektir. Okul dışındaki oluşumlara ilgisiz kalan, bunların olumsuz etkilerine çocukları açık ve savunmasız bırakan okul ve öğretmenin eğitsel çabaları boşa gider.

Yakın çevrenin etkileri, öğrenciler aracılığıyla sınıf içine girebildiğinden, diğer öğrencileri de etkileyebilir. Öğretmen, bu etkilerin olumlularından yararlanıp, olumsuzlarını önlemeye çalışmalıdır. Ev ile okul arasındaki yolda öğrenci örneğin geçtiği sokakta ve servis aracında olumsuz davranışlarla karşılaşabileceğinden olumsuz söz ve davranışların belirlenerek, bunların önlenmesi ve ortadan kaldırılması hedeflenir. Bunun için de ilgili örgütlerle birlikte çalışmak gerekebilir. Öğrencilerin çevredeki kitaplığa götürülmesi öğrenme çevresinin okulların derslikleri ile sınırlandırılmak yerine yakın çevrenin sürekli bir “sınıf” olması ve öğrenme ortamı olarak kullanılması ile ilgilidir.

Çevrenin okula taşınması hem çevrenin olumlu yanlarından okulu yararlandırmak hem de okuldaki eğitimi çevreye görgü ve yaşantı yoluyla sergilemek açılarından önemlidir. Bu da iki yönlü olarak uygulanabilir: Birinci yön, çevrenin birikiminden okulu yararlandırmaktır. Velilerin okulda mesleklerini tanıtmaları dersler ve ders dışı etkinlikler için katkı sağlayabilir. İkinci yön, okulun birikimlerinden çevreyi yararlandırmaktır. Bu da okulda çevrenin katılımıyla çeşitli etkinlikler düzenlenmesiyle yapılabilir.

Birey, kişisel özelliklerinin kalıtımla gelenlerini ailesinden alır. Aile ayrıca çocuğun ilk eğiticisidir ve görsel, sözel, yaptırımsal olarak insan davranışı üzerinde çok önemli rolü vardır. Öğretmen, sınıfını oluşturan çocukların ailelerini, gerektiğinde izin alıp ziyaret ederek de çok iyi tanımalıdır. Öğretmen bilgileri söylentilere değil, aile bireylerinden, birinci ağızdan alınan bilgilere, çocuk ve aileyle ilgili ilişkilerdeki dikkatli gözlem ve incelemelere dayalı olmalıdır. Aileyle iletişimde, elektronik mektup ve telefonların da kullanılması fayda sağlayacaktır.

Okulun olanak ve koşulları, öğrencileri, öğretmenleri, yöneticileri ve okul çevresini de etkiler. İdeal bir okulun öğrenci sayısı, birkaç yüzü geçmemeli, öğrenciler birbirini tanıyabilmelidir. Bu, öğrencinin okulu sevip benimsemesini, okula isteyerek gitmesini sağlar. Ulaşım kolaylığı açısından birkaç bin kişilik okullar yapmak veya öğrenci sayısı beş yüzü bulan bir okulu genişletmek yerine, yakın çevreye yeni okullar yapmak yönetsel açıdan da daha doğrudur.

Okulun yönetim yapısı, yöneticilerin eğitim yönetimi alanında yetişmiş olması, yönetsel anlayış ve işleyişi, sınıfı etkiler. İyi eğitim, yönetsel desteğe bağlıdır. Okul yöneticileri yönettikleri kesime hizmet vermekle yükümlüdür ve hizmet sektöründe çalışan birer kamu görevlisidir. Yöneticilikte, yetki kişisel amaçlar için keyfî kullanılamaz. Etkili okullardaki eğitim yöneticilerinin,  öğretim liderliği yanının güçlü olanlar olduğu görülmüştür. Bunlar, yönetimin eğitim için bir araç olduğunu bilen, yönetimi eğitimin hizmetinde kullanan, eğitimle çok yakından ilgilenen yöneticilerdir.

Okul, sorunlu öğrenciler için yapacağı özel düzenlemelerle, ortaya çıkabilecek sorunların önüne geçebilir. Bu konuda velilerden yararlanılabilir, öğrencilere iş ve uğraş verilebilir ve  enerjileri, ilgi alanlarına giren olumlu etkinliklere yöneltilebilir. Bu şekilde öğrencilerin, istenmeyen davranışlardan uzaklaşması sağlanabilir.

Sınıfın çevresini oluşturan kurum ve yapılar şunlardır: uzak çevre, yakın çevre, aile ve okul. Öğrenci, sınıfın temel öznesi olduğundan, sınıfın çevresini oluşturan yapılardan doğrudan veya dolaylı, olumlu veya olumsuz olarak etkilenen kişidir. Doğru cevap A’dır.

Eğitsel çevre, bireyi etkileyen, ondan etkilenen çevredir. Doğru cevap C’dir.

Uzak çevre, etkisi ve etkinin yoğunluğuna bakılmaksızın bireyi zaman zaman etkileyen ögelere sahiptir. Doğru cevap B’dir.

Basın-yayın araçları, uzak çevrenin etkilerini eğitim ortamının içine sokmaları nedeniyle uzak çevrenin dönümcül değişkeni olarak kabul edilir. Doğru cevap A’dır.

Yakın çevre, öğrencinin her gün içinde yer aldığı çevre olduğu için, öğrenciyi et­kileme olasılığı daha yüksektir. Bu çevrenin etkileri, öğrenciler aracılığıyla sınıf içine girebildiğinden, bir öğrencinin yakın çevresinin etkileri, diğerlerini de et­kiler. Sınıf yöneticisi olarak öğretmen, bu etkilerin olumlularından yararlanıp, olumsuzlarını önlemeye çalışmalıdır. Doğru cevap D’dir.

Çevreyi bütün yönleriyle okula taşımak, çevrenin içinde barındırdığı olumsuz etkenleri de okula taşımak anlamına gelir. Bu nedenle okul yönetimi, seçici bir dikkatle çevrenin olumlu yönlerini ve eğitsel potansiyelini okula taşımak için çaba göstermelidir. Doğru cevap B’dir.

Aile, çocuğun ilk eğiticisi olarak görsel, sözel, yaptırımsal açılardan insan davranışı üzerinde çok önemli rol sahibidir. Aile, çocuğun zamanının önemli bir kısmını geçirdiği, ilk eğitimini aldığı, etkilerini taşıdığı, beslenip barındığı, sığındığı, sevgi, ilgi bulduğu özel bir kurum ve mekân olarak sınıf yönetiminde ihmal edilemeyen bir yere sahiptir.  Doğru cevap D’dir.

Öğretmenin alacağı tanıma bilgileri, söylentilere değil, aile bireylerinden, bi­rinci ağızdan alınan bilgilere, çocuk ve aileyle ilgili ilişkilerdeki dikkatli gözlem ve incelemelere dayalı olmalıdır. Okulla ailenin ilişkisi, okulun aileye, ailenin okula taşınması yoluyla ne kadar sıklaştırılırsa, bu bilgilerin çokluğu ve gerçekliği de o kadar artacaktır. Aileyle ilişkide, elektronik mektup ve telefonların da her durum için sık kullanılması, tanımaya hizmet edecektir. Aileyle görüşme sürecinde önceden randevu alınmalı, süre belirtilmeli, aile zor­lanmamalı, ev, yaşantı, konuşma, giyim gibi farklılıklar nedeniyle ailenin sıkıntıya girmesine neden olunmamalıdır. Öğretmen, gerektiğinde yoksul aileleri ziyarete giderken son derece sade, sıradan bir giyimle, aileyle bu farkı azaltıp, onları rahatlatmaya çalışmalıdır. Öğretmenle ilişkide sıkıntı çeken aileler için, okulun çevreye, çevrenin okula taşınması sürecinde, aileye fark ettirilmeden ilgilenilmeli, ortak ko­nular üzerinde özellikle aileyi dinleyerek yakınlık kurulmaya çalışılmalıdır. Doğru cevap D’dir.

Ailedeki çocuk sayısı, ailenin gelir ve eğitim durumu, aile bireylerinin ilişki biçimleri, ailenin yaşam biçimi çocuğu ve sınıfı etkiler. Ailenin inancı, çocuğu ve sınıfı doğrudan etkileyen bir etken değildir. Doğru cevap E’dir.

Sınıfın en yakın çevresi, yaşam alanının merkezi ve üst sistemi olan okulla ilgili her şey sınıfı etkiler. Doğru cevap C’dir.