SINIF YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 15

İstenmeyen davranışı yapan öğrencidir. Yapabilseydi isteneni kendisi yapardı, yapmadığına, yapamadığına göre, davranış değiştirme işi öğretmence yapılmalıdır anlayışını içerir. Davranış, gerektiğinde zorlamayı da içererek, öğretmen tarafından şekillendirilir. Bu durumda istenen davranışın sorumlusu yalnızca öğrenci değil, öğretmen ve çevredir. Kuralları, uyulup uyulmaması durumunda ne olacağı açıkça belirlenir, sonuçlar ya ödülle, ya bir yararın ortadan kaldırılmasıyla, ya da yaptırımla karşılanır. Öğrencinin davranışı anlama ve inanmasına pek yer vermeyen bu yaklaşım, davranışları denetlemede çok zorluk çeken, istenmeyen davranışlara çabuk kapılan, davranışında başkalarının da (aile, arkadaşlar) olumsuz etkisi çok olan öğrenciler için kullanılabilir. Elbette bu bir yaklaşımdır, öğrenci, davranış, durum değiştikçe, farklı yöntem ve teknikler kullanılarak uygulanmalıdır.  Doğru cevap A’dır.

İstenen davranışı kolaylaştırmak için:
• Engelleyici değişkenler ortadan kaldırılmalı,
• İstenmeyen davranışı yapma zorlaştırılmalı,
• İstenen davranışa ulaştırabilecek seçenekler oluşturulmalı ve seçim öğrenciye bırakılmalı,
• İstenen davranış ilginç hale getirilmeli ve öğrencinin gereksinimleri ile ilişkilendirilmeli,
• İstenen davranışa ulaşma yolu basamaklandırılmalı,
• Ortam ve olanak sağlanmalı.

Bu örnek ise istenen davranışa ulaşma yolu basamaklandırılmasına yöneliktir. Doğru cevap D seçeneğidir.

İstenen davranışların uygulanmasını kolaylaştırabilmek:
İstenen davranışın kolaylaştırılması, onun yapımını destekler. Bunun için davranışın engelleri ortadan kaldırılmalı, istenmeyenin yapılması zorlaştırılmalı, istenene ulaşmak için çeşitli yollar oluşturulmalı, ilgi ve destek sağlanmalı, etkinliklerde çeşitlilik sağlanmalı, gerektiğinde davranış basamaklandırılmalı, uygun ortam ve olanak sağlanmalıdır.

İstenen davranışların uygulanmasını kolaylaştırabilmenin bir seçeneği de, istenmeyen davranışı yapmanın zorlaştırılmasıdır.
Öğretmenlerin, ders dışı zamanlarda da öğrenciler arasında olması, onların istenmeyen davranışlara yönelmesini zorlaştırır.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Ortak merkezli (etkileşimci) yaklaşımda öğretmen; yetkeyi, gücü, sorumluluğu, çabayı öğrenciyle paylaşır. Bu paylaşımda tarafların payının ne olacağını yine sorunun, öğrencinin, durumun özellikleri belirler. Öğrenci, sorunu çözebilmek için öğretmen desteğine muhtaçtır. Kurallar birlikte konur, çözüm birlikte aranır, denetimde iş birliği, iş bölümü yapılır. Bu yaklaşımda öğretmen, öğrencinin yeterli olabileceği durumlarda işi ona yaptırmalı, kendisi zorunlu durumlarda devreye girmelidir. Doğru cevap E’dir.

Öğrencilerin istenmeyen davranışlarına karşı yapılabilecekler, yine öğrencinin, davranışın, durumun özelliklerine göre çok çeşitlenir. Bu eylemlerin en çok kullanılabilir olanları şunlardır.

İstenmeyen davranışlara karşı gösterilen eylem türlerinden biri olan uyarmada daha çok istenen davranışın henüz pekişmemiş olması, dalgınlık, alışkanlık, davranışı anlamamış olma gibi nedenlerle oluşan istenmeyen davranışlar için kullanılabilir olmakla birlikte, diğer bazı eylemlerin önceli olarak da kullanılabilir. Doğru cevap D’dir.

İstenmeyen davranışlardan bir kısmı, dersten kaynaklanabilir ya da ders nedeniyle istenmeyen davranışların sayısında artış olabilir. İstenmeyen davranışla ders arasında böyle bir ilişki varsa, yapılacak en iyi eylem, derste değişiklik yapmaktır. Doğru cevap B’dir.

Öğretmen, istenmeyen davranışlara karşı eylemlerin seçiminde:

    • Eylemin amaçlarını, sonuçlarını ve başkaları üzerindeki etkilerini göz önünde bulundurmalıdır. Doğru cevap C’dir.

Öğretmen, sınıf ortamının bozulmasını önlemek amacıyla istenmeyen davranışları değiştirmeye çalışırken, diğer öğrencilerin istenen davranışlarını engellememeli, sınıfın iyi işleyen eğitsel ortamını bozmamalıdır. Öğretmen, çabasını düzenden çok eğitsel etkinliklerin sürdürülmesi için harcamalıdır. Ama istenmeyen davranışları göz ardı ederse, bunlar da eğitsel etkinlikleri olumsuz etkilerler. Öğretmen, bu ikilemde dengeyi kurmalı, eğitsel etkinliklerin bozulmamasını temel kaygı olarak almakla birlikte, istenmeyen davranışlarla da uğraşmalıdır. Bunun ana yöntemi, istenmeyen davranışlarla uğraşı, istenen davranışlarını ve eğitsel etkinliklerini sürdürenlere fark ettirmeden yapabilmektir. Öğretmen, bir iki öğrencinin davranışı yanlış diye, bunu grubun tümüne yöneltip, toplu davranış değiştirme ya da uyarıyı kullanmamalıdır. Aynı istenmeyen davranışı yapan başka öğrenciler de olabilir, ama onların uyarılması, grubun derse yöneldiği zaman yapılmamalıdır. Doğru cevap D’dir.

Öğrenci, öğretmene, açık ya da gizli bir karşı tepki verir, istenene direnir. Öğretmenin bu durumdaki tepkisi, ne bir karşı direnç, ne de geri çekilme olmamalıdır. Öğrencinin düşünmesi için kısa bir ara verme, karşı tepki nedenlerini araştırma, ortadan kaldırmaya çalışma, öğrenci zararını başka bir yararla telafi edebilme, öğrenciye, kısa dönemde karşılaşabileceği sıkıntının, ileride yarar olarak ona yardımcı olacağını anlatıp gösterebilme, onu inandırabilme, öğrencinin sevdiği, sözünü daha iyi dinlediği. kişileri devreye sokabilme, öğrencinin ait olduğu grupların desteğini alabilme gibi yaklaşımlar, öğretmeni amacına ulaştırabilecektir. Doğru cevap A’dır.

Destekleyici bir ortamı özellikleri: •İstenendavranışların açıkca belirtilmiş olması •İstenendavranışların denetlenmesi •Davranışıbilinçli,kasıtlı, planlışekildeöğrencinin görmesininsağlanması •İstenendavranışın oluşturulmasürecindeki başarısızlıklar için öğrencinin utandırılmaması •Öğrencilerinistenen davranışların sergilendiğiortamlarda bulundurulması •Öğrenciçevresindeki bireylerin istenen davranışkonusunda tutarlıdavranması •Kişinindeğil,davranışının değerlendirilmesi •Öğrencinindavranışının sonuçlarınıdüşünmesinin sağlanması.

Bir öğrencinin ödev yapma davranışını göstermesini isteyen öğretmen, “Ödevini yaptın mı, yapıyor musun?” gibi sözlerle, istenen davranışı çağrıştırabilir.

İstenen davranışa inandırmanın yolları:

•İstenendavranışınyararını,

•istenen,zevkverecekolansonuçlarını gösterme

•İstenendavranışailişkinolumlu örnekler gösterme

•İstenendavranışınyasallığını(toplumcabeğenildiğini,seçildiğini)belirtme

•İstenendavranışyapılmadığındasuçlanılacağınıbelirtmesi

•İstenilenşekildedavranılmadığındaolumsuz sonuçlar alınacağınıbelirtme.

"Ödevini yaptığın zaman, sorumluluklarının biri azalacak, rahatlayacaksın, ben se-nin ödev yapma davranışını beğendiğimi söyleyeceğim, sana benim ve arkadaşları-nın verdiği değer artacak, seni daha önemli bulacaklar, sen, güzel bir iş başarmanın verdiği sevinci tadacaksın..." diyen bir öğretmenin amacı öğrenciyi istenen davranışa inandırmaktır.

“Çalışmazsak, bizi okutmak için zorlanan ailemiz, gelecek yıllarda da sıkıntıya düşer, böyle davranmazsan iyi biri olduğunu düşünemezsin, herkes işini yapmışken sen yapmazsan, başkaları senin için neler düşünür, sen rahat edebilir misin?”...

İstenen şekilde davranılmadığında olumsuz sonuçlar alacağını belirtmek de inanmaya yardımcı olabilir:

İstenen davranışı yerleştirip sağlamlaştırmanın yolları:

•Övgü ve ödülle destekleme

•Övgü ve ödülü kaldırma

•İstenmeyen bir uygulamaya son verme

•Acı ve sıkıntı veren bir durumla kmarşılaştırma.

Olumsuz Pekiştireç: İstenen davranış gerçekleştiğinde, istenmeyen, rahatsızlık eren bir sonucun/ uygulamanın kaldırılmasıdır.

İstenen davranışı kolaylaştırmak için: •Engelleyici değişkenler ortadan kaldırılmalı,

•İstenmeyen davranışı yapma zorlaştırılmalı,

•İstenen davranışa ulaştırabilecek seçenekler oluşturulmalı ve seçim öğrenciye bırakılmalı,

•İstenen davranış ilginç hale getirilmeli ve öğrencinin gereksinimleri ile ilişkilendirilmeli,

•İstenen davranışa ulaşma yolu basamaklandırılmalı,

•Ortam ve olanak sağlanmalı.

İSTENEN DAVRANIŞI KOLAYLAŞTIRMAK

İstenen davranışı yapmayı engelleyici değişkenler ortadan kaldırılmalıdır, yoksa öğrenci çekingen, isteksiz olur, istenene yönelmez. İstenen davranışın gösterilmesi, istenmeyenin gösterilmesinden kolay olmalı ki, öğrenci ona yönelsin. Sınıfın fiziksel, eğitsel, sosyal düzeninde değişiklikler yapılarak istenen davranışlar kolaylaştırılabilir.

ÖRNEK

Öğrencinin her gün okula getirip götürdüğü eşyaların, kitapların getirilip götürülmesi zorsa, bu nedenle bazı eşyalar bazı günler getirilmiyorsa, okulda öğrencilere eşyalarını bırakabilecekleri dolaplar verilerek, bu eşyaların her gün okulda olması sağlanabilir.

İstenen davranışa inandırmak, davranışın yararlarını göstermek, yasallığını, yapılmadığında so-rumlu olunacağını belirtmek, onun yapılmasını destekler.