SINIF YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 6

Gruplar, yapıları ve işlevleri bakımından çeşitli kategorilere ayrılmasına karşın, ister yapıları, ister işlevleri farklı olsun ortak birtakım özellikleri söz konusudur. Söz konusu bu ortak özellikler, grup değerleri ve normları, rol ve statüler, grup baskısı ve bireyin gruba uyma davranışı ile grup bağlılığıdır. Tüm gruplaşmalarda az veya çok bu temel özelliklere rastlamak olasıdır. Aynı zamanda bu özellikler bir grubun etkililiğini belirlemede de önemli değişkenler arasında yer alır.

Gruplar, nasıl oluştuklarına, ne yaptıklarına ve hangi tip üyelere sahip olduklarına göre sınıflandırılabilirler. Sınıf içindeki grupları, yapıları ve işlevleri bakımından çeşitli kategorilere ayırmak, konunun anlaşılması açısından önemlidir. Yapıları bakımından sınıftaki grup türleri biçimsel ve biçimsel olmayan, büyük ve küçük gruplar ile üyelik ve referans grupları olarak sıralanırken, işlevleri bakımından ise ilgi ve gelişim grupları, arkadaş grupları, süreli ve düzenli gruplar olarak sınıflandırılabilirler. Bütün dersler aynı gruplarla sürdürülemez. Ayrı dersler için ayrı gruplar oluşturulmalıdır. Gruplar, öğrencilerin özelliklerine, öğrenme konularına göre oluşturulur. Bir öğretim yılı sürmesi gerekmez. Yerine göre bireysel ya da toplu sınıf çalışmaları da yapılır. Gruplar çalışırken öğretmen de ayrı ayrı grupların çalışmalarını izler. Gerekli yardımları ve kılavuzluğu yapar.

Gruplandırmada beş temel boyut, öğrencilerin sınıf içi deneyimlerinde merkezî
öneme sahiptir. Gruplandırma boyutları, öğrenme ve öğretme anlamında değişik
yollardan öğrenci üzerine etkide bulunur. Uygulamada ne yazık ki bu boyutların
sistematik tanımına çok dikkat edilmemekte ve bu boyutların birbirleriyle ilişkisi
konusuna pek önem verilmemektedir.

Grup Oluşumu
Grupların oluşturulmasındaki farklılıklar, grup etkileşiminde ve sınıf yönetiminde önemli bir etmendir. Öğretmenler, grup oluştururken benzer ve farklı özelikleri kullanabilirler. Yetenek temelli gruplama genellikle müfettişler tarafından önerilir. Çeşitli araştırma bulguları, eşit sayıda kız ve erkekten oluşan cinsiyete göre karışık gruplamanın, cinsiyetler arası dengeli tartışmalara ortam yarattığı için oldukça tercih edilen bir gruplandırma biçimi olduğunu ortaya koymaktadır. Arkadaşlık ilişkilerine göre gruplandırma ise öğrenmeyi olumlu yönde etkilemektedir.

Lider olarak öğretmen her bir ders saatini kargaşadan uzak, düzgün ve etkili olarak veya derste nasıl ilerlenileceğine yönelik daha üst pozisyondaki kişilerin kararlarına gereksinim duymadan sürdürmekle yükümlüdür. Bu rolünde öğretmen, bir grup olarak tüm sınıfı, bu grubu oluşturan daha küçük çeşitli alt grupları ve bireyleri belirli amaçlara dönük, etkili olarak çalıştırabilmelidir. Bu amacı gerçekleştirmek için sınıftaki öğrencilerin hareketleri başta olmak üzere, araç-gereçlerin, zamanın vb. kullanımının yönetimi gereklidir. Ders saati içinde öğrenciler kargaşa içinde birlikte konuşmaya veya araç-gereçleri kullanmaya başlarsa, dersi işlemek olası olmayacaktır. Öğretmenlerin kararlı liderliği olmadan, planlar bile etkisiz kalır ve eğitsel amaçlara ulaşmak olası değildir.

Görüldüğü gibi liderlik ve yönetim kavramları birbiriyle ilişkili, birbirini kapsayan kavramlardır. Liderlik bir şemsiye iken yönetim onun bir parçasıdır. Etkili liderliğin,
etkili yönetim becerilerine sahip olduğu dayanağından yola çıkılarak, etkili liderlikle yönetimin ayrılmaz bir bütünün iki yarısı olduğu noktasına ulaşılabilir. Lider öğretmenler de bunu gerçekleştirebilen öğretmenler arasından çıkabilir.

Güdülemek
Etkili liderler güdüleme ilkelerini bilir ve uygularlar. Lider öğretmenler, öğrencilerin güdüleyici bulduğu çevreleri ve ortamları yaratabilen öğretmenler olup, öğrencileri öğrenme-öğretme sürecine kolaylıkla katabilirler. En etkili öğretmenlerin bile yapamayacağı şey, öğrencileri öğrenmeye zorlamaktır. Çünkü öğrenme eylemi, bizzat öğrencinin kendisi tarafından gerçekleştirilebilecek bir eylemdir. Öğrenci istemedikçe veya buna güdülenmedikçe, öğrenmesi olası değildir.

Temel ve yardımcı değerler olmak üzere iki çeşit değer söz konusudur. Temel
değerler, grubun başarmayı istediği, arzu edilen bir amaçtır.

Örgüt, çeşitli gruplar içinde kişisel amaçlarını gerçekleştirmeye çalışan bireylerin iş birliği çabaları sonucu ortaya çıkan bir yapıdır. İşbirliği yapma, bireysel sınırlılıklardan dolayı kişiye tek başına başarabilmesi güç veya olanaksız olan gereksinimleri karşılama yeteneğini kazandırır. Örgütler de bireylerden, kendi kişisel amaçlarının ötesindeki örgütsel amaçlara yönelik belirli katkılar sağlamasını bekler. Görüldüğü gibi örgüt, gruplardan oluşan bir üst yapıdır.

Yapıları bakımından sınıftaki grup türleri biçimsel ve biçimsel olmayan, büyük ve küçük gruplar ile üyelik ve referans grupları olarak sıralanırken, işlevleri bakımından ise ilgi ve gelişim grupları, arkadaş grupları, süreli ve düzenli gruplar olarak sınıflandırılabilirler.

Sınıf yapısının en önemli özelliği sınıftaki biçimsel grupların büyüklüğüdür. Doğru cevap C şıkkıdır.

Öğretmenler bir okul gününde pek çok rolü yerine getirebilmelidirler: Yönetici, güdüleyici, öğretici, grup lideri, değerlendirici vb. Bu rollerin içinde belki de en önemlisi sınıfına liderlik edebilmektir. Doğru cevap D'dir.

Öğretmenin en temel özelliği, sınıfta öğrencilere güven verebilmesidir. Doğru cevap A'dır.

Eğitim, bir etkileşim sürecidir; etkileşimin aracı ise iletişimdir. Doğru cevap E'dir.

Gruplar, bireylerin tek başına ulaşamayacağı amaçları bireylere kazandırırken, örgütler de gruplara onların tek başına ulaşamayacağı amaçları kazandırır. Gruplar bireylerden, örgütler gruplardan oluşan yapılardır. Gruplarda ve örgütlerde iki farklı amaç söz konusudur. Birinci ve öncelikli amaç grup veya örgütün amacı iken, diğeri grubu veya gruplar aracılığıyla örgütü oluşturan bireylerin kişisel amaçlarıdır. Doğru cevap D'dir.

Değerler, kişisel olarak içselleştirilmiş ve paylaşılmış varsayımlardır. Vizyon, sınıfın veya grubun gelecekte ulaşmayı istediği yerin bir tasviridir. Normlar, paylaşılması beklenen davranışlardır. Amaç ulaşılmak istenen sonuçtur. Buna göre doğru cevap A'dır.

Bütün dersler aynı gruplarla sürdürülemez. Ayrı dersler için ayrı gruplar oluşturulmalıdır. Gruplar, öğrencilerin özelliklerine, öğrenme konularına göre oluşturulur. Bir öğretim yılı sürmesi gerekmez. Yerine göre bireysel ya da toplu sınıf çalışmaları da yapılır. Gruplar çalışırken öğretmen de ayrı ayrı grupların çalışmalarını izler. Gerekli yardımları ve kılavuzluğu yapar. Doğru cevap E'dir.

Değerler, kişisel olarak içselleştirilmiş ve paylaşılmış varsayımlardır. Vizyon, sınıfın veya grubun gelecekte ulaşmayı istediği yerin bir tasviridir. Normlar, paylaşılması beklenen davranışlardır. Rol, gruptaki kişilerin göstermesi beklenen davranış örüntüsüdür. Statü ise grup içindeki bireylerin saygınlık ölçüsüdür. Buna göre doğru cevap C'dir.

Araştırmalar grubun büyüklüğü ve öğrenme arasında ilişki olduğunu göstermektedir. Araştırmalara göre; küçük gruplarda etkileşim büyük gruplara oranla daha fazladır. Büyük gruplamalar, sorumluluğu grup üyelerine yaydıklarından tartışmaya katılımı engeller. İkili gruplamalar, uzman/acemi yaklaşımı ya da eşlerin bir araya gelmesi üzerine tasarlanmış kavramaya yönelik öğrenme çalışmalarını arttırmada sık sık kullanılır. İkili gruplandırmada birebir öğretim de söz konusu olabilir. Üçlü gruplandırma özellikle problem çözme açısından ağır şekilde eleştirilir. Üçlü gruplar, üyelerinin ikisinin diğer üçüncü kişi üzerine etkisine izin verdiğinden, kişiler arası hoşnutsuzluklar gelişebilir. 4’lü küçük gruplandırma ile 8’li büyük gruplandırma, sınıflarda sıklıkla rastlanan grup türleridir. Doğru cevap D'dir.

Öğretmenler bir okul gününde pek çok rolü yerine getirebilmelidirler: Yönetici, güdüleyici, öğretici, grup lideri, değerlendirici vb. Bu rollerin içinde belki de en önemlisi sınıfına liderlik edebilmektir. Öğretmen görevi gereği sınıfın yöneticisi olduğundan, öğrenciler üzerinde yasal gücü vardır. Ancak öğretmenin yönetici olması, lider de olmasını sağlayamaz. Lider olarak öğretmen her bir ders saatini kargaşadan uzak, düzgün ve etkili olarak ve derste nasıl ilerleyeceğine daha üst pozisyondaki kişilerin kararlarına gereksinim duymadan sürdürür. Bu rolünde öğretmen, bir grup olarak tüm sınıfı, bu grubu oluşturan daha küçük çeşitli alt grupları ve bireyleri belirli amaçlara dönük, etkili olarak çalıştırabilmelidir. Doğru cevap E'dir.

Liderlik ve yönetim arasındaki farklara yönelik pek çok görüş söz konusudur. Yönetme karışıklıkla, liderlik değişimle başa çıkmadır. Dolayısıyla, daha fazla değişim daha fazla liderlik gerektirir. Bazılarıysa iki unsur arasında ayrım yapar: “Nesneleri yönetir, insanlara liderlik edersin.” Başka bir görüş de yönetmenin ve liderliğin ayrılamaz parçalar olduğunu savunarak “etkili yönetici ve liderlerin hemen hemen aynı şeyleri yaptıklarını” ileri sürer. Liderlik ve yönetim kavramları birbirini kapsayan kavramlar olmakla birlikte, ikisi farklı yönetsel işlevlerdir. Liderlik bir şemsiye iken yönetim onun bir parçasıdır. Doğru cevap C'dir.