SINIF YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 37

Milli Eğitim Bakanlığı merkez örgütü dışında kalan, il-ilçe eğitim yönetimlerinin en dönümcül ögesi, okul yönetimidir.

Sınıfın yerinin insan sağlığına uygunluğu, mekân genişliğinin öğrenci sayısına uygunluğu, oturma yerleri dışında, mekânın diğer eğitsel etkinlikler için yeterliği, eğitsel araçların hazırlanması, ısı-ışıkgürültüsüzlük- renk-temizlik-estetik gereklerinin sağlanması, yerleşim ve işleyiş düzeni, bu tür düzenlemelerdendir. Bunların amacı, öğrencinin okula isteyerek gelmesinin, okulda rahat etmesinin, etkinliklere gönüllü olarak katılımının, eğitsel amaçlara ulaşmayı kolaylaştırmanın sağlanmasıdır.

Zaman yönetimi eğitsel etkinliklere ayrılan zamanı çoğaltmak ve en uygun dağılımını yapmak amacıyla gerçekleştirilen bir sınıf yönetimi alanıdır. Öğrenci devamının artırılması, okuldan ayrılmaların azaltılması, eğitsel hedeflere, onlar için ayrılan en kısa zamanda ulaşılmasının sağlanması da zaman yönetiminin hedefleri arasındadır.

SINIF YÖNETİMİNDE MODELLER

Tepkisel model, sınıf yönetiminin en eski olduğu kadar, tepki gerektiğinde kullanılması en yararlı olan, vazgeçilemez modellerinden biridir.

Önlemsel model, tepkiye ve ona neden olan istenmeyen duruma yol açmamak için, istenen durumdan sapmamanın önlemlerini almayı içerir.

Öğrencilerin fiziksel, deneyimsel, duygusal gelişim özelliklerinin gözetildiği, eğitsel etkinliklerin bunlara göre planlanıp gerçekleştirildiği model, gelişimsel modeldir.

Bütünsel sınıf yönetimi modeli, önlemsel ve gelişimsel modelin özelliklerine öncelik vermeyi ve gerektiğinde tepkisel modeli kullanmayı da içerir.

Öğrencilerin fiziksel, deneyimsel, duygusal gelişim özelliklerinin gözetildiği, eğitsel etkinliklerin bunlara göre planlanıp gerçekleştirildiği model, gelişimsel modeldir.

Bütünsel sınıf yönetimi modeli, önlemsel ve gelişimsel modelin özelliklerine öncelik vermeyi ve gerektiğinde tepkisel modeli kullanmayı da içerir. Özellikle, karmaşık-kapsamlı durumlarda, diğer modellerden birinin yetersiz olacağı düşünüldüğünde ve bir modelin olumlu yanlarından yararlanıp, olumsuz yanlarını diğer modellerin olumlu yanlarıyla ortadan kaldırmak amacıyla kullanılması önerilir.

Sınıf yönetimi, başarının ana değişkenlerinden olan ortamı düzenleyerek, öğrenciyi güdüleyerek, öğretim sürecini geliştirerek ve istenmeyen davranışları azaltarak öğrenci başarısı üzerinde olumlu etkiler sağlar.

Öğretmen, sınıftaki öğrencileri bir bütün olarak görmemeli, herkesin bireysel farklılıklarıyla ayrı bir dünyası olduğunu bilip, buna ulaşarak öğrencileri başarıya götürmelidir

Etkili bir sınıf yönetiminin dönümcül (kritik) ögesi öğretmendir, çünkü sınıf orkestrasının şefi odur.

Tepkisel model, sınıf yönetiminin en eski olduğu kadar, tepki gerektiğinde kullanılması en yararlı olan, vazgeçilemez modellerinden biridir. Adından da anlaşılabileceği gibi, bu model, bir durum, oluşum ya da davranışa karşı hedefler belirlenerek tepki gösterilmesini içerir. İstenen duruma dönüşü sağlamak için, genellikle ödül veya ceza türü yaptırımları içerir şekilde kullanılmaktadır. Cezanın karşı tepkisinin olumsuzluklarından kaçınabilmek için modelin, ceza yerine, hedeflenen yeni duruma götürücü, yeni düzenlemeleri içermesi önerilir. İstenmeyen bir duruma tepki olan bu modeldeki etkinlikler, duygusal olmamalı, tepki, istenen sonuca götürücü şekilde düzenlenmelidir.

Okulun kalabalıklığı ile, okulu terketme, dersten kaçma, sınıf tekrarı, öğretmen merkezlilik, iletişim güçlüğü, tanıma ve tanınma sorunları, öğrenci etkinliklerinde düşüklük arasında ilişki bulunmuştur. Kalabalık okul, “özel bir çevre” olma niteliğini yitirir. Kalabalık okulların yarattığı sorunlar, yararlarından çok daha fazladır. Doğru yanıt D’dir.

Eğitsel çevre, bireyi etkileyen, ondan etkilenen çevredir. Bu etkiyi sağlıyorsa, önündeki kitap ya da uzak bir galaksideki yıldız, onun eğitsel çevresinin bir ögesi olurlar. Yerini bilmediği, gitmediği, yararlanmadığı bir kitaplık, okulun içinde de yer alsa eğitsel çevrenin dışında kalır. Bu anlamda eğitim çevresi, farklı şekillerde gruplanabilmekle birlikte, burada, uzak ve yakın çevre şeklinde gruplanmış, yakın çevrenin kişiyi en çok etkileyen iki ögesi olan aile ve okul, ayrı birer grup olarak ele alınmıştır. Doğru yanıt A’dır.

Yaşama biçimi farklılıkları, davranış farklılıkları şeklinde sınıfa yansır. Öğret­menin bu davranışları değiştirebilmesi, yenilerini oluşturabilmesi, insanın yaşama biçimini etkileyen her tür değişkene (yakın-uzak) egemen olabilmesini gerektirir. Uzak çevreyi ihmal etmek, öğretmenin eğitsel çabalarını engeller. Günümüzde, öncelikle İnternet’in gelişimiyle hem uzak çevre genişlemiş hem de insan üzerin­deki etkisi artmıştır. Öyleyse öğretmen, her gün, bir önceki günden daha yoğun bir ilgi ve önemle uzak çevre değişkenlerinden yararlanmak durumundadır. Doğru yanıt C’dir.

Basın - yayın araçları, uzak çevrenin etkilerini eğitim ortamının içine sokmaları nedeniyle uzak çevrenin dönümcül değişkeni olarak kabul edilir. İnsan davranışını daha uzun zamanda ya da dolaylı olarak etkileyen uzak çevre değişkenleri de vardır. Yerel savaşlar, çevre kirliliği, ozon deliği oluşması, yağmur ormanlarının azalması, orman yangınları gibi. Doğru yanıt A’dır.

Yakın çevrenin aile ve okul dışında kalan kısmı, öğrencinin okul ile ev arasın­daki yaşam alanından ve oyun oynadığı sokaktan oluşur. Doğru yanıt D’dir.

Okulun görevi, çevresini de eğitmektir. Ortak eylem plan­larının iki uygulama biçimi, okulun çevreye, çevrenin okula taşınmasıdır. Okulun çevreye taşınması, okuldaki öğrenci bilgi, davranış ve etkinliklerinin, çevrenin eğitimi ve öğrenilenlerin uygulanması için çevreye götürülmesidir. Her­hangi bir eğitsel kol etkinliğinin çevre birimlerinde sergilenmesi bu tür çabalara örnektir. Olumsuz davranışların yoğun olarak sergilendiği belirlenen bir sokakta, bu davranışların olumlularının vurgulandığı küçük bir tiyatro veya canlandırma, sokakta oturanların çoğunun katılıp izleyebileceği bir saatte, onlara tek tek haber verilip davet de edilerek gerçekleştirildiğinde hem öğrenciler kendi yararlarına bir etkinlik gerçekleştirecek hem de sokak insanları eğitilmiş olacaktır.

Çevrenin okula taşınması hem çevrenin olumlu yanlarından okulu yararlan­dırmak hem de okuldaki uygar yaşamı çevreye görgü ve yaşantı yoluyla sergi­lemek açılarından önemlidir. Bu da iki yönlü olarak uygulanabilir: Birinci yön, çevrenin birikiminden okulu yararlandırmaktır. Özellikle çevrenin gelişmişlik düzeyi yükseldikçe, çevrede, dersler ve ders dışı etkinlikler için katkı getirebilecek bilgi, uygulama, görgü ve diğer birikimlerini okulda sergileyecek kişi ve kurumlar çoğalır. Bunlardan kaynak kişi olarak yararlanmak yanında, çevrede bunlara ait olanaklardan okul ve öğrencilerin yararlandırılması da planlanmalıdır. Doğru yanıt C’dir.

Yakın çevrenin bir ögesi olan öğrenci arkadaş grupları, gruba alma, onama, benimseme güçleri nedeniyle öğrenci davranışı üzerinde çok etkilidirler. En iyi arkadaş grubu okuldakilerdir; çünkü okulun denetimi, olanakları ve bilgilendir­mesi içindedirler. Sokaktaki arkadaşlar için, öğretmen, veli ve yerel yönetimler ile iş birliği sağlanarak öğretmenin bilgisi, velinin yakınlığı ve denetim gücü kullanı­larak, öğrencinin olumlu söz ve davranışlara sahip çocuklara yakınlaşıp diğerle­rinden uzaklaşması sağlanabilir. Doğru yanıt E’dir.

Ailedeki çocuk sayısı, ailenin gelir ve eğitim durumu, aile bireylerininin ilişki biçimleri, ailenin yaşam biçimi çocuğu ve sınıfı etkiler.  Sınıfın en yakın çevresi, yaşam alanının merkezi ve üst sistemi olan okulla ilgili her şey sınıfı etkiler. Öğretmenler, okulun en dönümcül ögesidir. Alan bilgi ve becerisi yanında, genel kültürünü ve mesleki bilgisini sürekli geliştiren, kendini işe adamış ve yö­netimce desteklenen öğretmenler, okulun ideal kaynağıdırlar. Doğru yanıt  C’dir.

Farklı yaşama biçimlerine sahip öğrencilerin, bu yaşama biçimlerinin davranışlarını sınıfa taşımaları, sınıfın özelliklerinden biri olan çok boyutluluğu oluşturur. Sınıfta tek bir olay bile, öğrencilerin bu farklılıkları nedeniyle, değişik düşünüş, anlayış, uygulayış ve sonuçlar oluşturur. Bir öğrencinin rahat oturabildiği sıra, diğerine dar gelebilir. Başka bir öğrenci oturduğu tahta sıranın üzerinde minder yoksa beş dakikadan fazla süreyle rahat oturamaz. Bir öğrencinin önemsemediği bir durum, başkası için kavga nedeni olabilir. Öğretmen, öğrencileri benzer giysiler, boy, yaş, görünüm içindeler diye farksız görmeye kalkışır, öyle davranırsa istenmeyen sonuçlara neden olur.

Benzer hazır bulunuşluk düzeyindeki öğrencilerin oluşturduğu sınıf, genel ve ortak özellikler taşır. Sınıf ortamının; "çok boyutluluk", "eşzamanlılık", "kestirilemezlik" "anındalık", "açıklık", "uzun sürelilik" gibi çeşitli özellikleri vardır.

Sınıf, öğrencilerin, sessizce oturup ders dinlediği bir konferans salonu gibi düşünülmemelidir. Bu konferans düzeninin değiştirilmesinde, sınıfta öğrenci oturma düzeninden işe başlamak gerekir. Çünkü sınıfta oturma düzeni, sınıf sisteminin en önemli ayrıntılarından biridir. Bunu değiştirme imkanı yoksa, dersi, konferansa dönüştürecek etkinlikten uzak durmak uygun olur. Özellikle, öğrencilerin, arkadaşlarıyla birlikte araştırmalar yapmasının gerekli olduğu durumlarda sınıf adeta bir laboratuvar gibi düzenlenmelidir. Buna imkan yoksa, o ders için öğrenciler, laboratuvar gibi uygun bir mekana götürülmelidir.