SINIF YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 27

Plânlarda sıra, süreklilik ve bütünlük özellikleri gözetilmelidir. Plânlar, düzen içinde hazırlanmalı ancak bireysel yaratıcılıklara engel olmamalıdır. O anda oluşuveren bir yenilik, farklılık plâna girebilmeli, plân açık uçlu olmalıdır.

Süreklilik, öğrenmenin geçmiş ile gelecek ilişkisinin kurulmasıdır. Bir eğitsel durum, geçmiş bilgi ve etkinliklerden yararlanmalı, gelecektekiler için hazırlık oluşturmalıdır. Bu, sıra ile de ilişkilidir. Öğrenmenin önceki öğrenmelerle ilişkisi, kopukluğu engeller, yeni öğrenmelere destek olur, sonrakilerle ilişkisi, sürekliliği sağlar. Bu nedenlerle plânlarda, önceki ilgili bilgilerin anımsanması da yer alır.

Bir ders plânının ana bölümlerinin, hazırlık, uygulama, denetleme, pekiştirme dilimlerinden oluştuğu söylenebilir. Eşgüdüm ise bir işin değişik dilimlerini yapanların, birbirlerinin ne yaptığından haberleri olmasıdır. Eşgüdüm plânların uygulanması aşamasında önemlidir ancak bir plânın ana bölümlerinden değildir.

Sınıf yönetimi kavramındaki sınıf sözcüğü, bir grup öğrencinin birlikte bulunduğu her tür mekân, her tür öğrenme ortamı anlamlarına gelir. Bu anlamda sınıf, bir okuldaki dört duvar arası ile sınırlı değildir. Sınıf ayrıca, benzer özellikler taşıyanların oluşturduğu grup anlamına da gelir. Öğrenciler söz konusu olduğunda, bu benzer özelliklerin özeğinde (merkezinde) öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeyi gelir. Bu durumda sınıf, benzer hazır bulunuşluk düzeyindeki insanların, eğitim amacıyla bir araya geldikleri her tür mekânın ve grubun adıdır.

Sınıf yönetiminin bir alanı, eğitsel hazırlıkların yönetilmesidir. Bunlar, fiziksel düzenlemeler ve plan-program hazırlıkları olarak iki grupta toplanabilir. Okulun eğitim için ayıracağı alanların fiziksel uygunluğunun sağlanması için yapılacak çalışmalar, fiziksel düzenlemelerdir. Sınıfın yerinin insan sağlığına uygunluğu, mekân genişliğinin öğrenci sayısına uygunluğu, oturma yerleri dışında, mekânın diğer eğitsel etkinlikler için yeterliği, eğitsel araçların hazırlanması, ısı-ışık gürültüsüzlük-renk-temizlik-estetik gereklerinin sağlanması, yerleşim ve işleyiş
düzeni, bu tür düzenlemelerdendir.

Sınıfın ilişki düzeninin yönetimi, sınıf yönetimi alanlarından bir başkasıdır.  Eğitim sürecindeki kuralların belirlenmesi, öğrenci-öğretmen, öğrenci-öğrenci ilişkilerinin amaçlara gidişi kolaylaştırıcı hâle getirilmesi, güç ilişkisi yerine adalet ve anlayış ilişkisinin kurulması, bu alanın amaçlarındandır.

Tepkisel model, sınıf yönetiminin en eski olduğu kadar, tepki gerektiğinde kullanılması en yararlı olan, vazgeçilemez modellerinden biridir. Adından da anlaşılabileceği gibi, bu model, bir durum, oluşum ya da davranışa karşı hedefler belirlenerek tepki gösterilmesini içerir. İstenen duruma dönüşü sağlamak için, genellikle ödül veya ceza türü yaptırımları içerir şekilde kullanılmaktadır. Cezanın karşı tepkisinin olumsuzluklarından kaçınabilmek için modelin, ceza yerine, hedeflenen yeni duruma götürücü, yeni düzenlemeleri içermesi önerilir. İstenmeyen bir duruma tepki olan bu modeldeki etkinlikler, duygusal olmamalı, tepki, istenen sonuca götürücü şekilde düzenlenmelidir.

Öğrencilerin fiziksel, deneyimsel, duygusal gelişim özelliklerinin gözetildiği, eğitsel etkinliklerin bunlara göre planlanıp gerçekleştirildiği model, gelişimsel modeldir. Öğrenci gelişiminin çeşitli aşamalarında gözlemlenebilecek olan kişisel özelliklerin gözetilerek eğitsel yaşamın düzenlenmesi, öğrenci direncinin yerine yardım ve isteğini koyacağından, çok sık kullanılması önerilen bir modeldir. Modelin kullanımı, öğretmenin öğrenci gelişim  süreçlerini ve özelliklerini bilmesine olduğu kadar, öğrencilerin her birini tanımasına da bağlıdır.

Önlemsel model, tepkiye ve ona neden olan istenmeyen duruma yol açmamak için, istenen durumdan sapmamanın önlemlerini almayı içerir. Eğitim sürecindeki düzenlemeler, önceden planlanarak, olasılıklar gözetilip önlemleri alınarak yapılmalıdır. Bu plan, program ve kurallar dizini özenle kullanıldığında, çoğu kez tepkisel modele, onun getireceği ek zaman ve kaynak yüklerine gerek kalmayacaktır.

Bütünsel sınıf yönetimi modeli, önlemsel ve gelişimsel modelin özelliklerine öncelik vermeyi ve gerektiğinde tepkisel modeli kullanmayı da içerir. Özellikle, karmaşık-kapsamlı durumlarda, diğer modellerden birinin yetersiz olacağı düşünüldüğünde ve bir modelin olumlu yanlarından yararlanıp, olumsuz yanlarını diğer modellerin olumlu yanlarıyla ortadan kaldırmak amacıyla kullanılması önerilir.

Örgüt, çeşitli gruplar içinde kişisel amaçlarını gerçekleştirmeye çalışan bireylerin iş birliği çabaları sonucu ortaya çıkan bir yapıdır. İş birliği yapma, bireysel sınırlılıklardan dolayı kişiye tek başına başarabilmesi güç veya olanaksız olan gereksinimleri karşılama yeteneğini kazandırır. Örgütler de bireylerden, kendi kişisel amaçlarının ötesindeki örgütsel amaçlara yönelik belirli katkılar sağlamasını bekler. Görüldüğü gibi örgüt, gruplardan oluşan bir üst yapıdır. Doğru cevap D'dir.

Temel ve yardımcı değerler olmak üzere iki çeşit değer söz konusudur. Temel değerler, grubun başarmayı istediği, arzu edilen bir amaçtır. Gruplar, yenilikçi olma, birinci olma, mükemmellik, başarılı olma, kararlılık, moral ve kaliteden herhangi birini veya tamamını benimsemeye çalışabilirler. Temel değerlerin toplamı, grubun bir anlamda “vizyon”unu oluşturmaktadır.

Yardımcı değerler ise, grubun üyelerinde gözlemeyi istediği, arzu edilen davranış kalıplarıdır. Öğretmenler öğrencilerin, çok çalışma, yaratıcı olma, yüksek standartlara sahip olma, dürüst olma vb. yardımcı değerlere sahip olmaları için onları destekleyerek, cesaretlendirmelidir.

Doğru cevap A'dır.

Grup bağlılığı, grup içindeki bireyleri bir arada tutan bizlik duygusunun ve buna etki eden diğer psikolojik süreçlerin sonucunda açığa çıkar. Doğru cevap C'dir.

Sınıf yapısının en önemli özelliklerinden birisi, sınıftaki biçimsel grupların büyüklüğüdür. Gruplama ve öğrenme ile ilgili araştırmalar ile kuramsal ve deneysel çalışmalar, grubun büyüklüğü ve öğrenme arasında ilişki olduğunu göstermektedir. Bu araştırmalara göre:
• Küçük gruplarda etkileşim büyük gruplara oranla daha fazladır.
• Büyük gruplamalar, sorumluluğu grup üyelerine yaydıklarından tartışmaya katılımı engeller.

• İkili gruplamalar, uzman/acemi yaklaşımı ya da eşlerin bir araya gelmesi üzerine tasarlanmış kavramaya yönelik öğrenme çalışmalarını arttırmada sık sık kullanılır. İkili gruplandırmada birebir öğretim de söz konusu olabilir. Ortak acemi eşler, problem çözmede ve beyin fırtınasında daha etkilidirler.
• Üçlü gruplandırma özellikle problem çözme açısından ağır şekilde eleştirilir. Üçlü gruplar, üyelerinin ikisinin diğer üçüncü kişi üzerine etkisine izin verdiğinden, kişiler arası hoşnutsuzluklar gelişebilir.
• 4’lü küçük gruplandırma ile 8’li büyük gruplandırma, sınıflarda sıklıkla rastlanan grup türleridir. Küçük gruplar özellikle büyük grupların veya sınıfın çalışma konularının yardımcı görevlerini yerine getirmede etkilidir.
• Bütün sınıf gruplaması ya da geleneksel biçimsel yaklaşım, yeni bilgilerin sınıftaki tüm öğrencilere eş zamanlı iletilmesinde etkilidir. Bununla birlikte, bütün sınıf gruplandırmasının da birtakım sıkıntıları vardır. Örneğin bütün sınıf gruplamasında, sınıflarda düzen ve kontrol sağlamak, diğer gruplandırma çeşitlerine göre daha zordur.

Doğru cevap E'dir.

Bir liderin temel özellikleri şunlardır: Bir lider gibi davranmak, güven vermek, güdülemek, vizyon sahibi olmak, sürece meydan okumak, uzman olmak, model olmak ve etkili iletişim becerilerine sahip olmak. Doğru cevap E'dir.

Uzman Olmak: Başarılı liderlerin en temel özelliklerinden birisi de yüklendikleri görevleri iyi yapmalarıdır. Öğrenciler, öğretmenlerinin ne yaptığını ve ne yapmak istediğini bilirler ve buna öğretmenlerinin yeterliliklerinden dolayı inanırlarsa, onları daha büyük bir hevesle izlerler. Öğretmen liderler, alan bilgisi, öğretmenlik meslek bilgisi ve genel kültür alanlarındaki yeterliliklerini göstererek, vizyonlarını çevreleriyle ve öğrencileriyle daha yüksek düzeyde paylaşırlar. Bu paylaşım sınıf düzeyinde yaygın bir biçimde paylaşılmaya başladıkça, başarı da artmaya başlar. Öğretmen liderler mesleklerinde uzman kişiler olduklarından, sınıflardaki öğrencilerin öğrenme deneyimlerinde diğer sınıflara oranla önemli bir farklılaşma sağlarlar. Doğru cevap B'dir.

Model Olmak: Liderler, insanlara nasıl davranmaları gerektiğine ve izlemeleri gereken amaçlara yönelik ilkeler ortaya koyarlar. Onlar mükemmelliğe erişmek için standartları belirleyerek, diğerlerinin izlemesi için örnek davranışları gerçekleştirirler. Öğretmenler lider olsun veya olmasın, model olmaya aday kişilerdir. Model olmaya aday kişilerle zamanlarının büyük bir bölümünü geçiren çocuklar, onların davranışlarına öykünürler. Bir dizi özelliğe sahip öğretmen, davranışlarını kopya edeceği bir model olarak çocuğu etkiler. Öğrencinin bakış açısından daha yüksek bir statüye, okul ve sınıftaki olaylar üstünde daha büyük bir güç ile etkiye sahip olduğundan, öğretmenin davranışları çoğu zaman öğrenciler tarafından taklit edilir. Doğru cevap C'dir.

Gruplar, nasıl oluştuklarına, ne yaptıklarına ve hangi tip üyelere sahip olduklarına göre sınıflandırılabilirler. Sınıf içindeki grupları, yapıları ve işlevleri bakımından çeşitli kategorilere ayırmak, konunun anlaşılması açısından önemlidir. Yapıları bakımından sınıftaki grup türleri biçimsel ve biçimsel olmayan, büyük ve küçük gruplar ile üyelik ve referans grupları olarak sıralanırken, işlevleri bakımından ise ilgi ve gelişim grupları, arkadaş grupları, süreli ve düzenli gruplar olarak sınıflandırılabilirler. Doğru cevap D'dir.

Gruplar nasıl oluştuklarına, ne yaptıklarına ve hangi tip üyelere sahip olduklarına göre sınıflandırılabilirler. Sınıf içindeki grupları, yapıları ve işlevleri bakımından çeşitli kategorilere ayırmak, konunun anlaşılması açısından önemlidir. Yapıları bakımından sınıftaki grup türleri biçimsel ve biçimsel olmayan, büyük ve küçük gruplar ile üyelik ve referans grupları olarak sıralanırken, işlevleri bakımından ise ilgi ve gelişim grupları, arkadaş grupları, süreli ve düzenli gruplar olarak sınıflandırılabilirler. Doğru cevap A'dır.

Sınıf atmosferi, sınıf içi ilişkilerde açığa çıkan durumların tamamıdır. Doğru cevap B'dir.