SINIF YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 11

Değişkenliğe daha çok yer veren ilişki biçiminin, öğrencilerin birbirinden hoşlanmasına, olumsuz davranışların azalmasına; düzene fazla yer veren ilişki biçiminin, birbirini şikâyet etmeye, engellenme nedeniyle karşı tepkiye, hoşgörüsüzlüğe yol açtığı görülmüştür. Değişkenliğin başarıyı da olumlu etkilediği bulunmuştur.

İşbirlikçi öğrenme düzenin avantajları:

İş birliğine ağırlık veren düzende,

İşbirlikçi öğrenme düzenin dezavantajları:

Öğrencilerin yönetiminde, öğretmenin denetiminde tutmakta yarar vardır. Bu tür bir uygulama, çalışmaların, amaçlardan uzaklaştırıcı düzensizliğe kaymasını önler.

Öğretmen denetimi önemlidir. Denetim olmazsa düzensizliğe kayar.

Yarışmacı öğrenme düzeninin avantajları: bireyi daha üst düzey edime yöneltmek, gelişmeyi teşvik etmek gibi yararları vardır.

Yarışmacı öğrenme düzeninin dezavantajları:

Yarışmacı öğrenme düzeni, amaçlardan çok, başkalarına yöneliktir. İş birlikçi düzende değerlendirme ve geliştirme amaçlara göre yapılırken, yarışmacı düzende diğer öğrenciler ölçüt alınır.

Sınıf düzenini sağlamanın ana aracı, sınıf kurallarıdır. Kurallar birlikte, iyi düşünülerek konmalı, az sayıda olmalı, onlara mutlaka uyulmalı, onların, beklenen davranışın en alt düzeyini gösterdiği unutulmayarak geliştirilmelidir.

Bize karşı değil, bizim için oluşturulan kurallar, birlikte yaşamanın düzenini sağlayan araçlardır.

Kurallar, “davranış oluşturma, değiştirme” olarak tanımlanan eğitimi sağlamanın aracı da olacaktır.

Kurallar herkes için olduğundan, herkese uygulandığında yansızlığı sağlar, kişisel isteklerle ilgili sapmalara hayır deme fırsatı vererek sapmaları önler.

Emir ve yasak bildiren kurallar yerine, olumlu ve izin verilen davranışlar şeklinde kurallar koymak, uyulmalarını kolaylaştırır.

Aşırı kaygı, davranışları olumsuz olarak etkileyen bir değişkendir. Sınıf çalışmalarındaki ilişki düzeninde öğretmenin rolü;

Emir Dili: Emir veren dil: Kalk, otur, kapıyı kapat gibi.

İstek Dili: İstek bildiren dil: Kapıyı kapatır mısın?

Yargılayıcı Dil: Eylem veya durumla ilgili yargı bildiren anlatım: Tembel, beceriksiz, pasaklı, sakar...

Betimleyici Dil: Olanı anlatan dil: Dikkat etmezsek, elimizdekini düşürürüz. Çalışmadığımız için iyi not alamadık.

Ben dilinde sırasıyla olay, olayın bizim üzerimizdeki etkisi ve bizde uyandırdığı duygu söylenir.

Sınıf konuşmalarında emir dili değil, istek dili; yargılayıcı değil, betimleyici dil kullanılmalıdır. Emir, alan için olduğu kadar, veren için de hoş olmayan bir durum yaratır, gereksiz üstünlük duygusu, olgun insanda hoşnutsuzluk uyandırır. İstek, rica şeklindeki söylemler de anlatım olarak emire yakın anlam verirler ama onun gibi tepki çekmezler. “Tahtaya gel!” yerine “Tahtaya gelir misin?” sözü, bir de “lütfen” le tamamlanırsa, dile gösterilen özen davranışlara da yansıyacağından, sınıfta dikkatli, özenli insan ilişkileri gelişir ve bu, topluma yansır. Kaba, rahatsız edici, itici olmayan insanların yetişmesi böyle ortamlar, uygulamalar ister. Yargılayıcı dil, eylem ve durumların yargı ifade eden sözcüklerle anlatılmasıdır. “Yaramaz çocuk” sözü yerine “Arkadaşlarını rahatsız edenler hoş karşılanmaz.” Demek daha iyi anlatıcı ve eğiticidir. Betimleyici dille, olan, olduğu gibi anlatılır. “Tembel” sözü yerine, “Ödevini yapmadığın için iyi not alamadın.” demek, damgalama yerine açıklama içerir, kişinin durumu daha iyi anlamasına hizmet eder.

İletişimde, “sen” dili yerine “ben” dili kullanılması önerilmektedir. “Bana bağırdın.” yerine, “Bana bağırdığında kendimi aşağılanmış görüyor, üzülüyorum.” demek, daha açıklayıcıdır. Ben dilinde, olay, olayın bizim üzerimizdeki etkisi ve bizde uyandırdığı duygu, sırasıyla söylenir.

Okula başlayan çocuk için, ailedekilerin yerini öğretmen alır, “öğretmen söyledi”, “öğretmen yaptı” sözleri, aile davranışlarının da düzeltilmesi amacıyla öğrenci tarafından kullanılır. Özellikle ilk yıllarda, öğretmenin söylediği, yaptığı hemen her şey, doğru kabul edilir. Öğrenciler, giyiminden yürüyüşüne, konuşmasından jest ve mimiklerine, her şeyiyle öğretmeni örnek almaya yatkındırlar.

Öğrencilerin ortak hedeflere ulaşmak için birlikte çalıştığı, etkinliklere tümünün katıldığı, yardımlaşarak öğrendiği düzen iş birlikçi öğrenme düzenidir. İş birliğine ağırlık veren düzende, öğretim iyi planlanmış, sorumluluklar belirlenmiş, iyi bir grup ödül sistemi kurulmuşsa, başarı olumlu yönde etkilenmektedir. İş birlikçi düzende, öğrenciler, ortak hedeflere ulaşmak için birlikte çalışır, etkinliklere herkes katılır, yardımlaşarak öğrenilir. Burada öğrenciler, kendi arkadaşlarının iletişiminden daha çok yararlanabilecekleri ve arkadaşlarının öğrenmesine katkı amacıyla yineleme yapacakları için, daha iyi öğrenebilirler.

Öğretmen kendini öğrencilerine hem gerçekçi bir biçimde tanıtmalı hem de bu tanıtım bilgileri ile öğretmenin davranışları tutarlı olmalıdır. Öğrenciler kendilerini tanıtırken ayrıntıya girmek istemedikleri durumlarda öğretmen tarafından zorlanmamalıdır. Öğretmen, öğrencilerinin isimlerini ilk günden öğrenmeye çalışmalı, onlara “sen”, “tombul”, “kırmızı tokalı” gibi genel, utandırıcı sözlerle ya da onlar bir rakammış gibi numaralarıyla seslenmemelidir. Tanışma, ilk günlerde edinilen kısa bilgilerle bırakılmamalı, okul kayıtları, rehberlik hizmeti bilgileri, aile görüşmeleri, okul-aile etkinlikleri, öğrencinin devamı, görünüşü, davranışları, çalışması, oyun ve boş zaman etkinlikleri ile edinilen bilgilerle, tanışma derinleştirilmelidir.

Sınıfın asıl yöneticileri öğrenciler olmalı, hedef davranışlardan sapma veya vazgeçme olmadıkça, öğretmen yönetime girişmemelidir. Yetki ve sorumluluklarını öğrencileriyle paylaşması, öğrencileri gelecekte yetki ve sorumluluklarını bilip ona uygun davranabilen insan yapacaktır. Sınıfta hem kendilerinin hem de başkalarının davranışlarından sorumlu kılınan öğrenciler, daha dikkatli davranacaktır. Öğrencilerin ödül veya ceza yolu ile değil, davranışlarının sonuçlarını ve etkilerini bilerek, bunun süreçlerine katılarak işlerine güdülenmeleri sağlanmalıdır.

Sınıfın asıl yöneticileri öğrenciler olmalı, hedef davranışlardan sapma veya vazgeçme olmadıkça, öğretmen yönetime girişmemelidir. Yetki ve sorumluluklarını öğrencileriyle paylaşması, öğrencileri gelecekte yetki ve sorumluluklarını bilip ona uygun davranabilen insan yapacaktır. Sınıfta hem kendilerinin hem de başkalarının davranışlarından sorumlu kılınan öğrenciler, daha dikkatli davranacaktır. Öğrencilerin ödül veya ceza yolu ile değil, davranışlarının sonuçlarını ve etkilerini bilerek, bunun süreçlerine katılarak işlerine güdülenmeleri sağlanmalıdır.

Öğretmen sözlü iletişimde iyi bir konuşmacı olmalı, sözcük ve harfleri yutmamalı, söylediği tümcenin her harfini ses olarak çıkarmalıdır. Bu sesin yüksekliği sınıftaki herkesin duyabileceği kadar olmalı, duyulamaz veya rahatsız edici derece yüksek olmamalıdır. Ses takılması, yutkunma, öksürme gibi ses iletimini engelleyen durumlarda, öğretmen söylediğini yinelemelidir. Konuşan, dinleyenlere arkasını dönmemelidir.

Yargılayıcı dil: Eylem veya durumla ilgili yargı bildiren anlatım: Tembel, beceriksiz,
pasaklı, sakar... “Yaramaz çocuk” sözü yerine “Arkadaşlarını rahatsız edenler hoş karşılanmaz” demek daha iyi anlatıcı ve eğiticidir.

İletişimde neyin söylendiği kadar, nasıl söylendiği de önemlidir. Söylenenler, karşılıklı
saygı, iyi niyet belirtmeli, üzücü, kırıcı, hakaret edici, aşağılayıcı olmamalıdır.
Öğrencilere verilen önem, değer, sözlere ve eylemlere de yansımalıdır.

Kurallar, önceden verilmiş kararlardır. Sadece başkalarının haklarını bize karşı değil, bizim haklarımızı da başkalarına karşı korumanın aracıdır, bu nedenle de bize gereklidir. Gelecekte nelerin, nasıl yapılmasının yarar sağlayacağı, bilime, önceki deneyimlere göre belirlenip, bunların olmasını ya da olmamasını sağlayıcı kurallar konur. Kurallar herkesin işini kolaylaştırır. Kuralların sadece konması gerekmez, titizlikle uygulanmaları gerekir.