ENDÜSTRİYEL TURİZM VE SEYAHAT

Tatil ya da seyahatleri tüketiciler adına seyahat işletmelerinin organize edip bütünsel (birleşik) bir ürün hâlinde sundukları “kitle turizmi” kavramı ise endüstriyel turizmin belirleyicisidir.

Turizm, tur operatörleri ve seyahat acentalarıyla ve bu işletmelerin kitlesel turizmi organize edip paket turları satmalarıyla endüstri olmuştur.

Modern anlamda turizm olayı ilk kez Antik Yunanistan’da belirgin bir şekilde görülmeye başlanmıştır. M.Ö.700 yıllarında olimpiyat oyunlarının başlamasıyla spor karşılaşmalarına aktif olarak katılmak veya izlemek amacıyla bugün de görülen spor turizmi olayıgerçekleşmiştir (M.Ö. 480-421)

Onbirinci ve onaltıncı yüzyıllar arasında gerçekleştirilen Haçlı Seferleri büyük kitlesel hareketler açısından geniş organizasyonlu yolculukların ilk örneğini oluşturmuşlardır. Bu seferler, Avrupalıları ön Asya ülkelerinin esrarlı ve egzotik atmosferiyle karşı karşıya getirmiş, İslam medeniyetini yakından tanıma fırsatı vermiştir

16. yüzyılda İngiliz seyahatleriönemli bir gelişme göstermiştir. İngiltere’den Avrupa kıtasına yapılan seyahatler, “GrandTour” yani Büyük Tur’u başlatmıştır. Bu tur, soylu ve zengin aristokratların eğitimleri içinAvrupa kıtasının önemli şehirlerine yaptıkları, üç yıl süren bir gezidir. 17. yüzyılda Fransız
ve İngiliz kökenli elçi, seyyah ve yazarların hatıraları, turizmle ilgili literatürün temelini oluşturmuştur

Ondokuzuncu yüzyılda turistik amaçlı organize turlar, önce İngiltere’de ortaya çıkmış daha sonra Batı Avrupa’da endüstri devrimiyle birlikte onsekizinci yüzyılın ikinci yarısında gerçekleştirilmiştir. Böylece turizm hareketlerinde de değişiklikler yaşanmıştır

Thomas Cook’un belli bir grubu, konaklama ve taşıma hizmetlerini de sunarak, gezdirmesi bugünkü anlamda organize turların başlangıcı olarak kabul edilmektedir. Düzenli olarak tur düzenleyen ilk seyahat acentası Thomas Cook’tur

Thomas Cook’un buharlı trenle Leicester’dan Loughborough’a düzenlediği ilk organize tur tarihsel süreçte turizm açısından önemli bir gelişme olarak karşımıza çıkmaktadır.

Dünyadaki değişim yirminci yüzyılda -özellikle İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra- herzamankinden hızlı olmuştur. 1940’lardan beri yaşanan değişim yirmibirinci yüzyıla girildiğinde hızını artırarak devam etmektedir. Diğer bütün etkenlerden farklı olarak günlük yaşamı bu denli hızlı değiştiren kuvvet, teknolojidir (Angelo ve Vladimir, 1994). Teknolojik gelişme dünyanın büyük bir bölümünü etkileyerek önce tarımsal toplumdan endüstri toplumuna, yirminci yüzyılın ikinci yarısından sonra da bilgi toplumuna geçişi hızlandırmıştır. Teknoloji insanlara daha hızlı ve ucuz seyahat olanakları, daha işlevsel eşyalar ve anında iletişim sağlamıştır

1950’li yıllara rastlayan ilk charter seferleri ile ‘paket tur’ kavramı ortaya çıkmış ve daha organize hâle gelmiştir.

1950’li yıllara rastlayan ilk charter seferleri ile ‘paket tur’ kavramı ortaya çıkmış ve daha organize hâle gelmiştir. Yine bu aşamada hava yolu, konaklama, tur operatörü ve acenta gibi turizmle ilgili işletmeler arasındaki iletişim hızlanmış ve seyahat etmek eskiye oranla daha kolaylaşmış ve ucuzlamıştır.

1980’li yıllara kadar devam eden bu süreç içinde, turizm çok ürünlü bir endüstri yerine birbirine bağımlı ve ayrılmaz parçalardan oluşan bir bütün olarak yapılanmıştır. Ulaşım ve tarım gibi daha homojen endüstrilere göre turizm daha heterojen ve farklı iş alanlarına yayılmış bir özellik göstermektedir. Ancak özellikle 1980’lerden itibaren kurumsallaşan ve bütünleşen turizm işletmeleri sayesinde turizm ürünleri hâlka kolaylıkla ulaştırılabilmiştir. Farklı işkollarından oluşması ve turizmin tanımlamasının net yapılamayışı nedeniyle
turizm kuruluşları ve birlikleri tarafından, turizm dünyanın en büyük endüstrilerinden biri olarak varsayılmaktadır.

Politik değişimler, ekonomik dengeler etkilemiştir

En önemli ikisi, hedef pazar ve tüketici davranışlarıdır

Turizmin çok alanlı ve çok uluslu bir endüstri hâlini alma sürecinde turizm ana başlığı altında sınıflandırılabilecek temel iş kolları şunlardır:
• konaklama sektörü,
• havayolları,
• feribot ve kruvaziyer şirketleri,
• yeme-içme işletmeleri,
• seyahat acentaları ve tur operatörleri,
• turistik eşya satıcıları ve
• araba kiralama şirketleri

Turizmin endüstri olarak değerlendirilmesinde sorun yaratan iki önemli etken vardır. Bunlardan birincisi, endüstri kavramının daha çok üretim ve ürün temelli alanlarla ilgili olması; dolayısıyla hizmet üretiminden çok mal üretimi ile özdeşleştirilmesidir. Sorun yaratan ikinci etken ise endüstri kavramının genellikle otomotiv ve elektronik endüstrilerinde olduğu gibi tek merkezli ve homojen özellikler göstermesidir.

Destinasyon pazarlaması tüketici talebi üzerine kurulu olmak
yerine ürünün tanıtımı üzerine kuruludur. Türkiye, Portekiz ve Tayland gibi turist çeken ülkelerde turizmin gelişmesi, önce ülkesel boyutta alınan kararlar sonucunda ve sonra da yoğun bir tanıtım kampanyası ile gerçekleşmiştir

Turizm ürünü, birkaç parçanın bir araya getirilmesi ve bu sırada birkaç üreticinin birlikte çalışması ile oluşan bütünleşmiş bir üründür. Bir paket turu oluşturan girdiler, en azından tur operatörü, konaklama işletmesi ve ulaşım işletmesinin birlikte çalışmasını gerektirir.

Büyük çoğunluğu hizmet endüstrileri ile ilgili olan turistik ürünün özelliklerini bir
araya toplamak gerekirse; heterojenlik, görülmezlik, bozulabilirlik, dönemsellik, denklik, benzersizlik, bütünsellik ve eşzamanlılık olarak sıralamak mümkündür

Ürüne dayalı endüstriler ile hizmete dayalı turizm arasındaki
önemli bir fark, diğer endüstrilerin homojen özellik göstermesidir. Otomobili olmayan bir kişi; lastik almaya, oto cilası bulundurmaya ya da oto tamircisine gitmeye gerek duymaz. Oysa turizm endüstrisinde nihai ürün olan paket tur satın almadan hava yolu seyahatine çıkılabilir, otelde konaklanabilir ve müze-ören yerleri gezilebilir. Diğer bazı endüstrilerde yan ürünler ve ürün bileşenleri, nihai ürün olmadan anlam taşımaz. Turizmde ise nihai ürün olan paket tur, sonradan geliştirilen bir üründür.