SERMAYE PİYASASI HUKUKU

Yatırım ortaklıkları kavram olarak SerPK m. 48/1’de, “yatırım ortaklıkları, sermaye piyasası araçları, gayrimenkul, girişim sermayesi yatırımları ile Kurulca belirlenecek diğer varlık ve haklardan oluşan portföyleri işletmek amacıyla, paylarını ihraç etmek üzere kurulan sabit veya değişken sermayeli anonim ortaklıklardır” şeklinde ifade bulmuştur.

Yatırım ortaklıklarının kuruluş izni verilmesi belirli şartlara tâbi tutulmuştur. Buna göre;
a. Kayıtlı sermayeli anonim ortaklık şeklinde kurulmaları,
b. Başlangıç sermayelerinin Kurulca belirlenen miktardan az olmaması,
c. Paylarının nakit karşılığı çıkarılması ve pay bedellerinin kuruluş sırasında tam ve nakden ödenmesi,
ç. Ticaret unvanlarında «Yatırım Ortaklığı» ibaresinin bulunması,
d. Esas sözleşmelerinin bu Kanun ve ilgili düzenlemelerde yer alan hükümlere uygun olması,
e. Kurulca yetkilendirilmiş bir kuruluşun portföy saklama hizmetini yürütmek üzere belirlenmiş olması,
f. Kurulca belirlenecek diğer şartları taşıması zorunludur.

Ayni sermaye unsurlarının değerinin bilirkişi marifetiyle belirlenerek şirket sözleşmesine yazılması aranan şartlardan değildi.

SerPK m. 52/1’ de yatırım fonu, bu Kanun hükümleri uyarınca tasarruf sahiplerinden fon katılma payı karşılığında toplanan para ya da diğer varlıklarla, tasarruf sahipleri hesabına, inançlı mülkiyet esaslarına göre Kurulca belirlenen varlık ve haklardan oluşan portföy veya portföyleri işletmek amacıyla portföy yönetim şirketleri tarafından fon iç tüzüğü ile kurulan ve tüzel kişiliği bulunmayan mal varlığı olarak ifade edilmiştir.

Merkezî takas kuruluşları SerPK 77’inci maddesinde, borsalarda ve teşkilatlanmış diğer pazar yerlerinde işlem gören sermaye piyasası araçlarının teslimi, bedellerinin ödenmesi ve bu işlemlere ilişkin teminat yükümlülüklerinin ifası ile ilgili işlemleri yürüten anonim ortaklık şeklindeki özel hukuk tüzel kişiliğini haiz kurum olarak tanımlanmıştır.

Merkezî saklama kuruluşları ile ilgili SerPK m. 80 ve 81. maddeler dikkat çekicidir. Buna göre Merkezî Saklama Kuruluşları, sermaye piyasası araçlarının merkezî saklanması ve bunlara ilişkin hakların kullanımı hizmetlerini veren anonim ortaklık şeklindeki özel hukuk tüzel kişiliğini haiz kurumlardır.

Varlık kiralama şirketleri münhasıran kira sertifikası ihraç etmek üzere kurulan anonim ortaklıklardır

Kuruluş izni verilebilmesi için, borsalar ve piyasa işleticilerinin;
• Anonim şirket şeklinde kurulmaları,
• Paylarının tamamının nama yazılı olması,
• Paylarının nakit karşılığı çıkarılması,
• Sermayelerinin Kurulca belirlenen miktardan az olmaması,
• Kurucularının veya borsa veya piyasa işleticisi üzerinde doğrudan veya dolaylı
olarak önemli etkiye sahip olan ortaklarının 44 üncü maddede yer alan şartları
taşımaları,
• Esas sözleşmelerinin bu Kanun ve ilgili düzenlemelerde yer alan hükümlere uygun olması, gerekir.

Yönetim kurulu üyelerinin aynı zamanda şirkette pay sahibi olmaları şeklinde bir şart aranmamıştır.

Eski mevzuat döneminde kamu tüzel kişiliği altında faaliyet gösteren İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) ve İstanbul Altın Borsası tüzel kişilikleri Borsa İstanbul Anonim Şirketinin esas sözleşmesinin tescili ile son bulmuştur.

Borsada işlem gören altın ve diğer kıymetli madenler ile kıymetli madenlere
dayalı sermaye piyasası araçlarına yatırılan portföyler “Kıymetli Madenler
Portföyü” olarak adlandırılır?

Yatırımcı payları sadece nitelikli yatırımcılara satılmak üzere kurulmuş olan portföyler “Serbest Portföy” olarak adlandırılır.

Diğer sermaye kuruluşları

yatırım ortaklıkları

Sermaye piyasası aracı

Esas sözleşmelerinin bu Kanun ve ilgili düzenlemelerde yer alan hükümlere uygun olmaması

Sabit sermayeli ortaklık

Rayiç değer

Lider sermayedar

Serbest Portföy

Dengeli Portföy

Yatırım ortaklığı